Russische oorlogsbruiden in Holland in 1945

Na de bevrijding in 1945 kwamen tussen de vier- en vijfduizend vrouwen uit de Sovjet-Unie naar Nederland. Ze volgen hun Nederlandse geliefden die ze hebben leren kennen bij dwangarbeid in Nazi-Duitsland. Geboren onder Stalin en tewerkgesteld onder Hitler, bouwden ze na de oorlog in Nederland een nieuw leven op. Terugkeer naar hun geboorteland en familie kon jarenlang niet. In Andere Tijden het aangrijpende verhaal van vier, ondertussen hoogbejaarde, Russische oorlogsbruiden.

“Huilen, huilen. O, wat hebben we gehuild. Verschrikkelijk,” vertelt Nina Oolders over het afscheid van haar familie in 1942. 15, 16 jaar oud zijn de vrouwen als ze vanaf het voorjaar van 1942 in overvolle goederentreinen vanuit Rusland en de Oekraïne werden afgevoerd naar Nazi-Duitsland om daar te werken in de oorlogsindustrie: “Het was alsof we kippen waren, of varkens. En onze ouders liepen erachteraan, te huilen en te schreeuwen,” herinnert Nadjesda Dubbe zich.

(Bron Wikipedia - 2016)


Een groep Oekraïense vrouwen, de zogenaamde Ostarbeiters die in de Wobag Machinefabriek (Duitsland) werkten in augustus 1943


Omdat de oorlogsindustrie op volle toeren draaide, kampten de Duitsers met een gigantisch arbeidstekort. Daarom werden in totaal meer dan acht miljoen burgers uit heel Europa in Duitsland tewerkgesteld. Ongeveer drie miljoen van deze dwangarbeiders kwamen uit de Sovjet-Unie, waarvan bijna de helft vrouw was. Tania Swibben legt uit, waarom ook zij gaat: “Het was een bevel van de Duitsers. Als je het niet deed, of probeerde onder te duiken, dan werden je ouders doodgeschoten. Ik was 16 jaar.”


(Bron Wikipedia - 2016)

Jozef Stalin (1878-1953) tijdens de conferentie van Teheran (codenaam Eureka), dat een strategische vergadering was met Josef Stalin, Franklin D. Roosevelt en Winston Churchill van 28 november tot 1 december 1943. Het werd gehouden in de ambassade van de Sovjet-Unie in Teheran, Iran

Deze zogenaamde Ostarbeiterinnen hadden het slechter dan hun ‘collega-dwangarbeiders’ uit West-Europa. Ze kregen nog minder en nog slechter voedsel, ontvingen alleen een zakcentje en zaten in eigen barakkenkampen, in de beginjaren volledig afgescheiden door prikkeldraad van hun lotgenoten. Contacten met Duitsers waren verboden, daarom mochten ze niet in de tram, de bioscoop, of winkels. Ze waren verplicht het wit/blauwe “OST-embleem” op hun kleding te dragen. Nadja van Genen, op haar 14de met haar moeder naar Duitsland getransporteerd, vertelt waarom: “ Wij mochten niet meedoen. Wij waren Russen, ze noemden ons Untervolk. Je bent niets waard. Je werd verkocht.”

Toch ontstonden ook onder dit soort moeilijke omstandigheden liefdesrelaties. Duizenden Nederlandse jongens, in Duitsland werkzaam via de Arbeitseinsatz, werden verliefd op een Ostarbeiterin. Na de bevrijding besloten ruim 4000 meisjes niet terug te keren naar huis maar hun geliefde te volgen naar ons land. Ze waren verliefd en hun eigen land is verwoest. Bovendien deden geruchten de ronde, dat Sovjetleider Jozef Stalin teruggekeerde dwangarbeiders en concentratiekampgevangenen zwaar bestraft, omdat ze voor de Duitsers hebben gewerkt. “Misdadigers werden we genoemd. Landverraders,” zegt Nadja van Genen. En dus besloten ze in Nederland hun leven op te bouwen. Ze trouwden en stichtten een gezin. Makkelijk was het leven in hun nieuwe vaderland niet altijd. En pas jaren na de dood van Jozef Stalin in 1953 mochten ze voor het eerst naar huis voor familiebezoek. Regie: Annegriet Wietsma Research: Carolien Brugsma.Uitzending: zaterdag 13 februari 2016, 21.20 uur, NPO  2 Website: Andere tijden