Samen staan met het volk van Oekraïne

De voorzitter van de Europese Commissie, Ursula von der Leyen, reisde op 2 februari 2023 in gezelschap van 15 commissarissen naar Kiev voor de allereerste ontmoeting tussen het college en de Oekraïense regering.

Deze bijeenkomst was een sterk signaal dat de EU Oekraïne zo lang mogelijk zal bijstaan, onder meer met een nieuw steunpakket van 450 miljoen euro voor 2023 dat tijdens het bezoek werd aangekondigd. Hiermee hebben de EU, haar lidstaten en de Europese financiële instellingen sinds het begin van de Russische oorlog ongeveer 50 miljard euro beschikbaar gesteld aan Oekraïne. Daarnaast werkt de Commissie aan een bijdrage van 1 miljard euro voor snel herstel.

Tijdens de bijeenkomst van het college met de regeringen, die gezamenlijk werd voorgezeten door voorzitter Von der Leyen en premier Denys Shmyhal, werd de balans opgemaakt van de lopende steun van de EU aan Oekraïne op verschillende gebieden, waaronder financiële, humanitaire en energiesteun, begrotingssteun en diplomatieke betrekkingen, alsmede van de hervormingsinspanningen van Oekraïne om vooruitgang te boeken op weg naar de EU, en werden verdere stappen geschetst om de sectorale samenwerking op een aantal gebieden te versterken. Voorzitter von der Leyen had ook een ontmoeting met president Zelensky om belangrijke punten op de agenda EU-Oekraïne te bespreken.

'Met het bezoek van het college aan Kiev geeft de EU vandaag een zeer duidelijke boodschap af aan Oekraïne en daarbuiten over onze collectieve kracht en vastberadenheid tegenover de brute agressie van Rusland. Wij zullen Oekraïne blijven steunen zolang dat nodig is. En we zullen Rusland een zware prijs blijven opleggen totdat het zijn agressie staakt. Oekraïne kan op Europa rekenen voor de wederopbouw van een veerkrachtiger land, dat vorderingen maakt op zijn weg naar toetreding tot de EU' – aldus Ursula von der Leyen, voorzitter van de Europese Commissie.

Verklaring van voorzitter Von der Leyen tijdens de gezamenlijke persconferentie met de Oekraïense president Zelensky:

'Hartelijk dank, mijnheer de Voorzitter, beste Volodymyr,

Het is goed om terug te zijn. Laat me spiegelen wat u net zei over onze ontmoeting. Inderdaad, dit is mijn vierde keer, mijn vierde bezoek. En deze keer ben ik niet alleen gekomen. Ik heb het college van commissarissen meegenomen, mijn team van commissarissen. Doordat het college van commissarissen en de Oekraïense regering in feite rond dezelfde werktafel zitten, kunnen wij nu niet alleen werken aan de ondersteuning van het Oekraïense volk, maar ook aan de opbouw van een toekomst voor Oekraïne in de Europese Unie. Het is bijna een jaar geleden dat Poetin zijn brute invasie lanceerde. Een jaar van lijden, maar ook van legendarische moed van het Oekraïense volk. En een jaar van indrukwekkende eenheid van de wereldgemeenschap. Europa staat sinds de eerste dag aan de zijde van Oekraïne. Omdat we weten dat hier de toekomst van ons continent wordt geschreven. We weten dat u vecht voor meer dan uzelf. Het gaat om vrijheid. Dit is een strijd van democratieën tegen autoritaire regimes. Poetin probeert het bestaan van Oekraïne te ontkennen, maar wat hij riskeert is de toekomst van Rusland. Onze aanwezigheid vandaag in Kiev geeft een zeer duidelijk signaal: De hele Europese Unie staat achter Oekraïne, voor de lange termijn. Wij zullen opkomen voor Oekraïne, zoals wij opkomen voor de grondrechten en de eerbiediging van het internationaal recht.

Mijn eerste punt is dus inderdaad - u noemde het ook al - het garanderen van economische zekerheid voor Oekraïne. We hebben vorig jaar een belofte gedaan - dat is stabiele, voorspelbare financiële steun. En die belofte zijn we nagekomen. Twee weken geleden hebben we de eerste tranche van onze financiële bijstand van 18 miljard euro voor 2023 geleverd. In totaal bedraagt de economische, humanitaire en militaire steun van de Europese Unie aan Oekraïne sinds het begin van de oorlog bijna 50 miljard euro. Het is belangrijk dat wij onze vrienden in Oekraïne economische zekerheid bieden. Wij helpen ook de energiezekerheid te waarborgen, u noemde het ook al.

Poetins niet aflatende aanvallen op de Oekraïense infrastructuur zijn doelgericht. Hij probeert het Oekraïense volk te onderwerpen aan een strenge winter met weinig warmte, stroom en water. Maar we werken onvermoeibaar samen om de vitale energie-infrastructuur te herstellen. Het begint bij de Oekraïners thuis. Vanaf deze week zijn de LED lampen inderdaad verkrijgbaar voor Oekraïense burgers op het postkantoor. Dit zijn de eerste partijen van de 30 miljoen LED lampen die we beloofd hebben. Maar ik ben blij te kunnen aankondigen dat we ons doel kunnen overtreffen. We kunnen nu 35 miljoen LED lampen leveren. We leveren apparatuur om het Oekraïense net draaiende te houden en we zorgen ervoor dat er ondanks de aanvallen elektriciteit door het net stroomt. Het is dus heel praktisch wat we doen. Vandaag kan ik bijvoorbeeld aankondigen dat we 2.400 extra generatoren leveren, bovenop de 3.000 die sinds het begin van de oorlog al zijn geleverd. En samen met de lidstaten in de Energiegemeenschap zullen we meer dan 150 miljoen euro beschikbaar stellen voor de aankoop van essentiële energieapparatuur voor Oekraïne. Tot slot nodigen wij Oekraïne uit voor ons Energieplatform voor de gezamenlijke aankoop van gas. U kent het principe: wij willen optimaal gebruik maken van onze gezamenlijke marktmacht. Dus we zullen deze winter overwinnen, beste Volodymyr, en vele andere die nog komen.

We werken ook aan de middellange en lange termijn van energie. Daarom beginnen we samen hernieuwbare energiebronnen te ontwikkelen. Je hebt onlangs gezegd, Volodymyr, dat Oekraïne van plan is "een leider te worden in het opbouwen van moderne groene energie" - en terecht. Dit is het juiste doel en het is mogelijk om het te bereiken. Hernieuwbare energie zal niet alleen schone energie opleveren, maar ook de energiezekerheid van Oekraïne vergroten. Omdat ze van eigen bodem komen en omdat een gedecentraliseerd energiesysteem gewoon veiliger is. Daarom werken we nu aan het beschikbaar stellen van aanzienlijke financiering voor zonnepanelen die in heel Oekraïne zullen worden geïnstalleerd. We zullen de lidstaten en vertrouwde partners oproepen zich bij dit initiatief aan te sluiten. Het doel is om openbare gebouwen van energie te voorzien, zodat bijvoorbeeld ziekenhuizen, brandweerkorpsen of scholen met deze zonnepanelen op de openbare gebouwen van stabiele energie kunnen worden voorzien. En het laatste element in de energiezekerheid: Vandaag ondertekenen we een memorandum van overeenstemming over hernieuwbare gassen, zoals biomethaan of waterstof. Dus zeer concrete stappen in de richting van de groene wederopbouw van Oekraïne.


(Foto Dati Bendo/EU - 2023)

Groepsfoto met op de eerste rij vanaf links, Ursula von der Leyen, Volodymyr Zelensky en Denys Shmyhal
En inderdaad, wederopbouw is het grote overkoepelende onderwerp. We zitten samen in deze strijd en we zullen samen dit prachtige land weer opbouwen. En hier wil ik kort ingaan op het feit dat de wederopbouw nu begint met snel herstel. Dus werken we nu samen aan het beschikbaar stellen van 1 miljard euro voor de start van het snelle herstel. We kunnen meteen beginnen met dat snelle herstel en met die 1 miljard euro, maar daar komt natuurlijk nog meer bij.

Het grote thema, zoals ik al zei, het overkoepelende thema is wederopbouw. En hier mobiliseert de wereld zich. Het G7 Donorcoördinatieplatform is nu opgericht. Het platform zal helpen de internationale hulp te coördineren en zal uw hervormingsagenda ondersteunen. Dan is er een motor, een motor, dat is het secretariaat dat wordt geleid door vertegenwoordigers van uw regering en de Commissie. En dat secretariaat is zowel hier in Kiev als in Brussel aanwezig. De G7-landen en daarbuiten, alsmede de internationale financiële instellingen, moeten nu voorbereidingen treffen om deskundigen naar dit secretariaat te sturen. Zodat we nu de inspanningen bundelen om het economisch herstel en de wederopbouw tot een succes te maken.

Mijn tweede boodschap vandaag is dat we Poetin laten boeten voor zijn gruwelijke oorlog. Voordat Rusland deze oorlog begon, hebben wij ons duidelijk uitgesproken over de zware economische kosten die wij Rusland zullen opleggen als het Oekraïne binnenvalt. Vandaag betaalt Rusland een zware prijs, aangezien onze sancties zijn economie uithollen en een generatie terugwerpen. Het prijsplafond voor ruwe olie kost Rusland nu al zo'n 160 miljoen euro per dag. En we zullen de druk verder opvoeren. Wij zullen met onze G7-partners een extra prijsplafond voor Russische aardolieproducten invoeren. En op 24 februari, precies een jaar na het begin van de invasie, willen we het tiende pakket sancties van kracht laten worden. Rusland zal ook moeten betalen voor de vernielingen die het heeft aangericht en zal moeten bijdragen aan de wederopbouw van Oekraïne. Daarom onderzoeken wij met onze partners hoe de overheidsmiddelen van Rusland ten voordele van Oekraïne kunnen worden gebruikt.

En Rusland moet voor de rechter verantwoording afleggen voor zijn verfoeilijke misdaden. Aanklagers uit Oekraïne en de Europese Unie werken al samen. We verzamelen bewijsmateriaal. Als eerste stap kondig ik met genoegen aan dat in Den Haag een internationaal centrum voor de vervolging van agressiemisdrijven in Oekraïne zal worden opgericht. Dit centrum zal het verzamelen van bewijsmateriaal coördineren. Het zal worden ingebed in het gemeenschappelijk onderzoeksteam dat wordt ondersteund door ons agentschap Eurojust. Wij zullen klaar zijn om zeer snel met Eurojust, met Oekraïne, met de partners van ons gemeenschappelijk onderzoeksteam en met Nederland aan de slag te gaan. De dader moet ter verantwoording worden geroepen.

Mijn derde boodschap van vandaag gaat over de integratie van Oekraïne in de Europese Unie. Beste Volodymyr, uw uithoudingsvermogen en dat van uw volk en uw vastberadenheid om toe te treden tot de Europese Unie zijn indrukwekkend. U hebt uw aanvraag voor het lidmaatschap van de Europese Unie briljant voorbereid - dat weet ik uit ervaring. U bent kandidaat-lidstaat geworden terwijl u tegen een invasie vocht. U blijft indrukwekkende vorderingen maken om te voldoen aan de zeven stappen van het advies van de Commissie. Het stelt mij gerust dat uw instanties voor corruptiebestrijding alert zijn en corruptiegevallen doeltreffend opsporen. Ik prijs u ook voor uw snelle reactie op politiek niveau om ervoor te zorgen dat de strijd tegen corruptie tastbare resultaten oplevert en verder wordt opgevoerd. En terwijl Oekraïne vooruitgang boekt op de Europese weg, zijn wij bezig de barrières tussen onze economieën en samenlevingen nog verder af te breken. Vandaag stellen wij Oekraïne voor zich aan te sluiten bij belangrijke Europese programma's. Dit zal Oekraïne op veel gebieden voordelen opleveren die dicht bij die van het EU-lidmaatschap liggen. We zullen dit nu bespreken in onze werkvergadering met de ministers en de commissarissen. En ik zal daarna graag meer details geven tijdens de volgende persconferentie.

Mijn laatste punt - en het is het laatste maar zeker niet het minste: We verbinden steeds meer onze mensen, onze bedrijven en onze steden. Vorig jaar, Volodymyr, riep je onze steden op om samen te werken - de twin partnerships. Ze hebben je gehoord, en ze doen het. Zo kan ik u melden dat er nu 100 grote steden in de Europese Unie zijn met 36 Oekraïense steden. München met Kiev bijvoorbeeld; Turku met Kharkiv. Bijna 1.000 kleinere steden in de Europese Unie hebben partnerschappen met gemeenten in Oekraïne - met Hromada's. En, zoals u vroeg, staan zij klaar om de zustersteden in Oekraïne weer op te bouwen. Ons netwerk, Eurocities, heeft al een project gelanceerd over de duurzame wederopbouw van steden in Oekraïne. En ik vind het geweldig omdat er stedenbouwkundigen, ingenieurs en architecten volledig aan boord zijn. En het Nieuwe Europese Bauhaus concept zal hen inspireren. Ze werken samen in Oekraïne om het programma voor capaciteitsopbouw op te starten. Ze delen bijvoorbeeld kennis om slim te herbouwen, bijvoorbeeld door beton te recyclen zodat Oekraïne de helft van het puin van verwoeste gebouwen kan gebruiken om beter te herbouwen. Ons LIFE-programma zal daarvoor de eerste stappen zetten, het gaat om 7 miljoen euro om het programma te starten. Onze visie is dus om de verwoesting van de oorlog om te zetten in kansen om een mooie en gezonde toekomst voor Oekraïne op te bouwen.

Deze aanvalsoorlog heeft zoveel levens gebroken. De First Lady, Olena Zelenska, vertelde me inderdaad over het immense lijden van de kinderen die als wezen zijn achtergebleven. De oorlog van Poetin heeft hun ouders weggenomen en hun leven kapot gemaakt. We kunnen dit niet herstellen, maar we kunnen hun pijn verzachten en zo goed mogelijk helpen. Niet in instellingen, zoals u zei, maar in familieverband. We willen dat deze kinderen opgroeien in een liefdevolle omgeving die hen vertrouwen en kracht geeft. Dus wees gerust, we zullen Oekraïne steunen om de best mogelijke zorg aan deze weeskinderen te bieden. We zullen onze ervaring delen en financiële steun bieden. We beginnen met 10 miljoen euro om hier het ontwerp van een moderne kinderopvangstrategie te ondersteunen. Dit omvat uiteraard capaciteitsopbouw en een jumelageproject. Want ik denk dat het verstandig is dat Oekraïne samenwerkt met Europese lidstaten die hetzelfde proces hebben doorgemaakt, zodat ze ervaring kunnen opdoen met wat moet worden vermeden en met beste praktijken. We kunnen de ouders van deze kinderen niet terugbrengen. Maar we kunnen wel hun toekomst in onze gedachten en in ons hart meedragen en het beste voor hen doen.

Dus, beste Volodymyr, onze teams rollen hun mouwen op. Ze zijn al aan het werk. We hebben meer dan 20 onderwerpen op onze werkbank vandaag. Er valt dus veel te bespreken. Het is heerlijk om hier weer te zijn. Ik kijk erg uit naar de discussies vanmiddag.'