Scholieren herdenken slachtoffer Tweede Wereldoorlog in Amstelveen

Het oorlogsmonument ter nagedachtenis aan Antoon de Lange aan de Nesserlaan is door de leerlingen van groep 7 en 8 van basisschool 'De Zwaluw' uit Nes aan de Amstel bezocht op woensdagochtend 7 mei 2014.

In het kader van het project “Tweede Wereldoorlog” van de school werd in de klassen voorgelezen en gepraat over de gebeurtenissen van 69 jaar geleden. De school is de beschermer van het monument en elk jaar gaat een groep scholieren naar het monument om even stil te staan bij de gebeurtenissen in 1945, tijdens de laatste dagen van de oorlog.

De kinderen lazen namens basisschool 'De Zwaluw' hun eigen gedichten voor en legden een krans voor het monument. Op de heg rondom het monument werden de gedichten vastgezet met rode rozen. Zo eindigde de herdenkingsdienst van de scholieren ter nagedachtenis van Antoon de Lange, die aan de Nesserlaan werd doodgeschoten 69 jaar geleden.

(Foto Amstelveenweb.com - 2014)

Fred de Graaf, burgemeester van Amstelveen verwelkomt de scholieren bij het oorlogsmonument

Burgemeester Fred de Graaf was ook aanwezig en hield een korte toespraak over al de ellende die oorlogen veroorzaken bij miljoenen mensen. Andrea de Lange, haar moeder was op 24 jarige leeftijd de verloofde van Antoon de Lange, las op internet over het verhaal van Antoon en ze bekeek de video van Amstelveenweb.com op YouTube over de herdenking in 2013, waarvan ze zeer onder de indruk was. Met name het feit dat een school met haar leerlingen al jarenlang het oorlogsmonument in beheer heeft. Maar ook dat de scholieren elk jaar bij het monument hun gedichten voorlezen en een bloemetje samen met het papier waarop het gedicht staat, in de heg vastzetten. Dat verraste haar zeer.




De oorlogsherdenking aan de Nesserlaan op 25 april 2013

Hoewel de scholieren al jarenlang hetzelfde ritueel uitvoeren rond het oorlogsmonument, was het dit jaar de eerste keer, dat een familielid de herdenking bijwoonde. Met haar aanwezigheid werd het voor de kinderen veel levendiger, dat het niet alleen een verhaal op papier is, maar een tragisch verhaal van de bakkersknecht uit Nes aan De Amstel. Een verhaal, dat nog bij veel mensen leeft en deze gebeurtenis niet vergeten.


(Foto Amstelveenweb.com - 2014)

Na het voorlezen van de gedichten wordt een krans bij de voet van het monument gelegd


(Foto Amstelveenweb.com - 2014)

Burgemeester De Graaf vertelt over de verschrikkingen van een oorlog


(Foto Amstelveenweb.com - 2014)

In de heg rond het monument worden bloemen gestoken


(Foto Amstelveenweb.com - 2014)

Andrea de Lange vertelt het verhaal uit het oogpunt van haar moeder, die haar verloofde op tragische wijze verloor in mei 1945

---

De gebeurtenissen op 7 mei 1945

Tegen de avond was er een bevrijdingsbijeenkomst voor het gemeentehuis in Ouderkerk. Dichtbij in de openbare school legerde de Binnenlandse Strijdkrachten (BS). Daar kwam een seintje binnen dat er vier SS'ers met geweren rondzwierven en fietsen vorderden. De commandant van de Ouderkerkse BS ging er met een aantal mannen op af. De SS'ers hadden zich verschanst op het erf van boer Timmer.

'Geweren neer!' riep de commandant. Eén van de SS'ers gaf zich over, de anderen schoten en trokken zich terug in de polder. Henk Copier was in zijn been getroffen, drie andere BS'ers zetten op de fiets langs de Amstel de achtervolging in. Eén van hen was Toon de Lange, de bakkersknecht uit Nes.

Het was zes uur. Bij boerderij Schrama aan de Ronde Hoep tegenover de Nesserlaan zaten twee dochters en een zoon in het land onder de koe. Er drong enig gerucht tot hen door. En daar zagen ze door de sloot een praam (boot met platbodem red.) komen aanglijden. De drie SS'ers lagen op de bodem en trokken zich voort langs de kant.

Aan de voet van de Amsteldijk sprongen ze uit de praam, vlogen over de dijk, maakten de roeiboot van Schrama los en roeiden als bezetenen de Amstel over. Vlak daarna bereikte Toon de Lange de steiger en riep om een boot. Eén van de dochters Schrama rende naar een tweede boot die wat verder lag. 'Toon was zenuwachtig, hij móest gewoon die Duitsers achterna. Zelf wou hij roeien, hij deed het jachtig.'


(Foto Amstelveenweb.com - 2007)

Antoon de Lange

De twee andere BS'ers kwamen nog wat later aan; nog meer bootjes stoven over de rivier. De SS'ers grepen fietsen van voorbijgangers en stoven de Nesserlaan op. Ook de BS'ers schreeuwden om fietsen. Anton de Lange was hen ver vooruit; hij kende de weg als geen ander, elke dag had hij er met zijn bakkerskar fluitend en zingend overheen gereden. De SS'ers hadden waarschijnlijk het plan naar het verzamelpunt van de SS in Aalsmeer te gaan, maar konden niet genoeg snelheid maken op die fietsen met houten banden.

Daarom verschansten ze zich achter het daggelderhuisje van Mien Driehuis, vlak bij de Bovenkerkerweg. Ook de drie BS-strijders gingen in stelling. Er ontstond een vuurgevecht, waarbij de SS'ers achter het huisje in het voordeel waren. Eén van hen mikte, schoot en trof Toon in het hoofd.


(Foto Amstelveenweb.com - 2014)

Een gedicht met de titel 'Vrijheid' op de heg


(Foto Amstelveenweb.com - 2014)

Het oorlogsmonument van Antoon de Lange aan de Nesserlaan

Antoon de Lange was 24 jaar toen hij stierf op de Nesserlaan, op de dag van de algehele Duitse capitulatie in Reims en twee dagen, nadat de vlaggen van de bevrijding waren uitgegaan. Na zijn dood ontstond er een gevaarlijke woede onder de BS'ers uit de streek; zij wilden wraak nemen op de SS'ers in het Aalsmeers verzamelpunt. Oud-marineman Piet de Winter, commandant van de BS in Amstelveen verbood dat, wat zijn groep betreft, uitermate beslist. Het zou een bloedbad geworden zijn. En één dode was al te veel.

BS: Bij Koninklijk Besluit van 5 september 1944 werden de Binnenlandse Strijdkrachten opgericht, een bundeling van de drie belangrijkste gewapende verzetsorganisaties: OD Ordedienst), LKP (Landelijke Knokploegen) en RVV (Raad van Verzet). Prins Bernhard (in Londen) werd benoemd tot 'bevelhebber' van dit ondergrondse leger. SS: De SS is de afkorting voor Schutzstaffel. De oorspronkelijke naam was: “SaalSchutz” en was een beschermingsdienst voor de Duitse Nazie partij de NSDAP. De SS werd vanaf 1926 een hulporganisatie van het SA (SturmAbteilung). Vanaf 1934 tot 8 mei 1945 is een paramilitaire organisatie geworden en met de Waffen SS samen met de Wehrmacht veel ellende veroorzaakt in de Tweede Wereldoorlog.

Bron: Het boek 'Jaren van verduistering' geschreven door Tini Visser, overgenomen met toestemming
.
Op het monument aan de Nesserlaan staat:

“HEER UW SOLDAAT
DIE SNEUVELDE IN ’T GEVECHT,
SMEEKT U: HELP HOLLAND!
IK KOM WEL TERECHT!
OP DEN 7E MEI 1945 VIEL VOOR ZIJN VADERLAND
ALS LID DER NED. BINN. STRIJDKR.
ANTOON DE LANGE
GEB. 9 NOV. 1920”

---

Na het plaatsen van bovenstaand artikel uit het boek van Tini Visser kreeg onze redactie een e-mail van de heer Nico….:

'Hallo redactie, uw verhaal is niet volledig. Er ontbreekt een zeer belangrijk gegeven. Het was de BS (Binnenlandse Strijdkrachten) verboden om op straat te komen met wapens. Dat maakte de operatie om Duitsers (SS-ers???) die zich met geweren ophielden even te gaan aanhouden een actie die tegen de bevelen en afspraken in ging.

De Duitsers hadden gecapituleerd onder de voorwaarde, dat ze zich enkel en alleen aan geallieerde soldaten zouden overgeven. Deze geallieerden soldaten zouden op 8 mei komen. Dus als deze Duitsers met rust waren gelaten, dan hadden zich braaf op het verzamelpunt gaan melden, zoals ook was afgesproken.

Nu was er veel frustratie bij de Binnenlandse Strijdkrachten. Ze zaten klaar met de wapens en dan komt er op 6 mei plots het bevel, "jullie mogen niks doen". Daarbij waren de Duitsers heel bang voor de BS, omdat dit geen echte soldaten waren. Ze waren bang niet als krijgsgevangen behandeld te worden.

De Canadese commandant was dan ook woest, dat de bevelen niet waren opgevolgd. Op 8 mei 1945 werd er meteen een nieuw bevel uitgevaardigd: als de BS weer met wapens op straat zou komen, dan hadden de Canadese soldaten opdracht om op ze te schieten. Dat geeft wel weer, hoe de stemming was en wie er fout zat!! Maar de Duitsers kregen ten onrechte de schuld van het schieten. Dat gebeurde op veel plaatsen. De meest bekende schietpartij is wel die op de Dam in Amsterdam. Ook daar kregen de Duitsers ten onrechte de schuld van.

Ik rij soms langs de Amstelveenseweg (ingang Vondelpark) en daar staat een gedenksteen, omdat ook daar een schietpartij was op 7 mei 1945. Precies dezelfde reden en 5 doden. Op die steen staat "zij vielen voor onze vrijheid". En als ik daar langs rij dan denk ik, nee daar moet staan..... "ze vielen, omdat ze de bevelen negeerden en omdat ze heel dom waren"

De waarheid is soms niet leuk maar de boel anders voorstellen is slecht. Tuurlijk waren het rotmoffen, maar om de Duitsers de schuld te geven van het schieten op 7 mei 1945 is een aperte leugen. Die Duitsers verdedigden zich slechts. Wat had jij gedaan als je een Duitse soldaat was??'

Een SS verzamelpunt is er nooit geweest. Overal werden verzamelpunten gemaakt waar de Duitsers zouden wachten op de geallieerden om daar hun wapens af te geven. De aanduiding SS dekt alleen de leden die vrijwilligers waren in het Duitse vrijwilligers leger. De SS waren fanatieke jongens die vooral aan het front vochten. Hier zaten meer de gewone soldaten van de Wehrmacht, zoals Heer en Luftwaffe.

Dat waren jongens die opgeroepen waren om als soldaat mee te doen maar die waren bepaald niet fanatiek. Die wilden veel liever naar hun familie terug. Soldaten van de Wehrmacht (Heer) en de SS waren ook totaal niet vriendschappelijk met elkaar. SS leden waren aanhangers van Hitler, bij de Wehrmacht zaten jongens die helemaal niet zo dachten. De SS voelde zich superieur en lieten dat naar gewone Wehrmacht soldaten merken. De meeste mensen zagen geen eens het verschil tussen SS soldaten en de gewone Wehrmacht (Heer) soldaten. Daarom is de aanduiding SS verzamelpunt ook onzin.' - aldus de heer NicoBij zijn mail bevonden zich nog twee documenten. Die kunt u hieronder lezen.


D. IV.
Aan de B.S.
In het zoojuist bevrijde Nederland, nu de strijd ten einde is, past het mij een ernstig woord tot U te richten, ernstig, omdat de groote bewondering en waardeering voor Uw werk dit vragen mag, ernstig ook, omdat het historisch oogenblik dat voor het Vaderlarnd is aangebroken dit verlangt.

Het geall. opperbevel heeft vastgesteld de wijze waarop de capitulatie der D. troepen zal worden uitgevoerd. Het gevolg van het behalen van de eindoverwinning is, dat in het belang van de Nederlandsche bevolking alles in het werk moet worden gesteld om elk verlies aan menschenlevens verder te voorkomen.


(Bron privé collectie - 2014)

Hierbij de tekst van het bevel van Bevelhebber N. S. Luitenant-Generaal Bernhard, Prins der Nederlanden op 6 mei 1945

Om deze reden is bepaald, dat de geall. troepen eerst van Maandag 7 Mei a.s. af het bevrijde gebied van Nederland zullen binnentrekken. Het geall. opperbevel heeft mij daarom tevens verzocht U op te dragen, zich slechts ongewapend in het openbaar te vertoonen, totdat dit binnentrekken zal zijn voltooid.
Dienaangaande volgt een nadere bekendmaking.
Ik besef levendig dat dit voor U een groote teleurstelling is welke trouwens gedeeld wordt door Uw geall. strijdmakkers, dia ook liever eerder en strijdend waren binnengetrokken. De overtuiging echter dat het land dat aan algeheele vernietiging zou zijn prijsgegeven, moet ons allen ondanks persoonlijke teleurstelling tot groote dankbaarheid stemmen.
De geall. bevelhebber en ik verwachten dan ook, dat gij thans ir. het bijzonder doordrongen van Uw verantwoordelijkheid bent en Uw plicht zult weten te doen,
Soldaten van de B.S. U wacht nog een belangrijke taak. Generaal Eisenhower heeft mij verzocht juist vrijwilligers op zoo kort mogelijke termijn voor do vorming van een aantal bataljons voor de bezetting van Duitschland te doen indeelen.
Het spreekt vanzelf dat daarna nog vele andere taken en opdrachten in binnen- en buitenland door U vervuld zullen kunnen worden.
'In eerbied gedenk ik de helden die in de ondergrondsche strijd gevallen zijn.
Soldaten, Koningin en Vaderland rekenen ook thans erop dat gij onder de gewijzigde omstandigheden met dezelfde geestdrift en discipline Uw taak zult weten te verstaan.
Bevelhebber N.S.
Luitenant-Generaal Bernhard, Prins der Nederlanden.
Te Velde, 6 Mei 1945.


(Bron privé collectie - 2014)

Bevel van de C.B.S. van 8 Mei 1945


8-5-1945 -2.45 uur.
Hierbij breng ik U ter kennis een bevel van de B.N.S. van 7 mei 1945 met opdracht om in onderling overleg tussen S.G. en B.T. tot uitvoering over te gaan met dien verstande, dat bij de drie genoemde steden eveneens worden geacht te behoren, de aangrenzende voorsteden.

“In Amsterdam, Rotterdam en Den Haag zal vanaf morgen (8 Mei) 7 uur des ochtends op iedereen, die voorzien is van wapens en daarmede op straat verschijnt en op iedereen, die in een positie verkeert, dat hij met wapens kan schieten onmiddellijk door de Canadezen het vuur geopend worden; gezien het feit, dat heden verschillende Canadezen gesneuveld zijn doordat zij beschoten zijn, waarbij vastgesteld is, dat zij met stenguns beschoten zijn.
De C. van het 1e Canadese Corps veronderstelt, dat zulks door Duitsers, of in Duitse opdracht geschied is, maar gezien het feit, dat Engelse wapenen gebezigd zijn, wenst hij de absolute zekerheid te hebben en te vermijden, dat de echte leden der Binnenlandse Strijdkrachten de dupe zouden worden van dergelijke incidenten en onder vuur zouden worden genomen van een misverstand. Derhalve wenst hij, dat in de drie hierboven genoemde grote steden zijn orders stipt opgevolgd worden. Dit slaat niet op wat buiten de grote steden valt”.

Het verhaal van dhr Nico wilden wij u als lezer niet onthouden, aangezien wij trachten de zaken zo correct mogelijk weer te geven. Wij zijn zeer erkentelijk voor het beschikbaar stellen van de documenten
Redactie Amstelveenweb