Bijgewerkt: 28 maart 2024

Sporen van het verleden in het Broersepark

Nieuws -> Informatief

Bron: Conchita Willems / Amstelveenweb
13-06-2011

Op donderdag 9 juni 2011, werd de tentoonstelling 'Sporen van het verleden' in het Broersepark in Amstelveen geopend. Deze handeling werd verricht door wethouder John Levie, samen met de 90 jarige mevrouw Greet Vos-Thomas. Zij is de weduwe van een Pakan Baroe Spoorweg dwangarbeider en zus van een Birma-Siam Spoorweg dwangarbeider tijdens de 2de Wereldoorlog in Zuidoost Azië.

In de foto-expositie 'Sporen van het verleden; de Birma-Siam Spoorweg 65 jaar later'heeft documentair fotograaf Raoul Kramer de resten van de spoorlijn en de kampen vastgelegd en zichtbaar gemaakt voor de huidige en toekomstige generaties. De foto's laten zien hoe die restanten zijn opgenomen in het Thaise en Birmese landschap en het dagelijkse leven. Een stukje historie in hedendaagse context.

Birma Amstelveen
(Foto Amstelveenweb.com - 2011)

De opening van de tentoonstelling vond plaats voor het clubhuis van de Jeu de Boules vereniging Bulderbaan in het Broersepark


Birma Amstelveen
(Foto Amstelveenweb.com - 2011)

Conchita Willems, de ceremoniemeester, verwelkomt alle mensen in het Broersepark


Na de welkomstwoorden van Conchita Willems, kwam Ankie Werner-Vos, secretaris van de Stichting Herdenking Gevallenen en Slachtoffers in Nederlands-Indië naar het podium en las een brief van de bevrijde krijgsgevangen marine-officier Albert Thomas, herstellende in Rangoon, aan KNIL soldaat Joop Vos in ziekenhuis Singapore.

'Rangoon, 5 november 1945 Beste Joop,

Je telegram vanavond in dank ontvangen. Daar er morgen een luitenant ter zee 1e klasse van hier via Singapore naar Batavia vertrekt, schrijf ik je maar direct. Al twee brieven van mijn moeder op Java gehad. Moeder en Greet zijn naar Wonosobo gebracht. Als ze daar nu maar veilig zijn met al die onlusten. Las dat jij naar een hospitaal in Singapore bent overgevlogen vanaf de Pakan Baroe'.

Birma Amstelveen
(Foto Amstelveenweb.com - 2011)

Ankie Werner-Vos, secretaris van de Stichting Herdenking Gevallenen en Slachtoffers in Nederlands- Indië leest een brief van een krijgsgevangene voor


'Beroerd dat vader overleden is. Hij ruste in vrede. Heb jij al bericht van jouw familie gehad? Ik weeg nu 70 kilo tegen 62 eind ’42. Daarna viel ik nog meer af. Voel me nu gezond. Ik heb wel geelzucht gehad, amoebe-dysentrie en 28 keer malaria. Nu in ’t kort mijn belevenissen. Op 11 oktober ’42 werd ik afgevoerd samen met 80 beroepsofficieren van Bandoeng naar het 10e bataljon in Batavia en 16 oktober in een mixed party van officieren en manschappen overgebracht naar de Changi gevangenis in Singapore.

Birma Amstelveen
(Foto Amstelveenweb.com - 2011)

Het verhaal raakt de mensen heel diep


Van daaruit op 27 december met 400 man via Rangoon naar Moulmein en toen de jungle in voor de railway Burma -Siam. De eerste tijd mee moeten werken; later werd ik mandoer (=voorman). Onze party ging terug aan de lijn en werd gebruikt voor het overladen van barang (=bagage) uit de stoomtrein naar de kleine motortreinen. Was er een stuk lijn klaar dan verhuisden we weer naar een nieuw kamp.

Hierdoor waren we steeds van verbinding met het achterland verzekerd en mede door het stelen waren wij één van de gelukkige parties; slechts 36 doden van de 400. Onze beroerdste tijd was eigenlijk eind 1943. De spoorlijn was klaar en toen kreeg ik de naweeën van het afjakkeren en het slechte eten.

De zwakkeren gingen naar de basiskampen in Siam en daar was het een ‘survival of the fittest’. Ik werd nog fit genoeg verklaard en dus moest ik doorwerken tot september 1944. Mishandeld door de Jap ben ik gelukkig niet; alleen af en toe een draai om mijn oren met de blote hand of een paar tikken. Toch haat ik dat tuig. Ik heb te veel gezien.

De “liberators” hebben ons het laatste jaar benauwde ogenblikken bezorgd. Achteraf blijkt dat ze bij de Royal Airforces de ligging van bijna al onze kampen wel kenden en dat ze van plan waren geweest ons kamp op 23 augustus aan te vallen. Nou dat hebben we niet meer mee hoeven maken.

Wat werken aan de spoorweg betreft, zal jij het aan de Pakan Baroe wel beroerder hebben gehad als ik. Dat koeliwerk van de soldaten houdt niemand vol. Wij kregen nog een paar roepies per dag en konden soms een ei of pisang bijkopen maar jullie niet.

Ik ben ongerust over Moeder en Greet want de beschermingskampen in Midden Java worden aangevallen door de Nationalisten, hoorde ik net op de radio. Ik hoop dat Holland eindelijk beslist waar we naar toe gaan en de mensen daar weghaalt.

Het beste en ik wens je een spoedig herstel. Je Albert'


De ID-kaart van Albert Thomas die hem door de Nederlandse Marine in Rangoon werd verstrekt, toen ze hem met zijn magere koppie eind december 1945 weer fit genoeg vonden om in actieve dienst te gaan.

Pakan baroe  Amstelveen
(Foto A. Vos - 2011)

De ID-kaart van Albert Thomas


Het paspoort, wat Joop Vos door het kamp heeft meegesleept en waarin hij nauwkeurig de aankomst en vertrekdagen uit de kampen noteerde en zijn soldatennummer en rang rechts.Een paar keer staat er Pakan Baroe II.

Pakan baroe  Amstelveen
(Foto A. Vos - 2011)

Het paspoort van Joop Vos



Vos Amstelveen
(Bron A. Vos - 2011)

De foto van Joop Vos is genomen in 1940 voor zijn werkvergunning als chemicus bij de suikerfabriek Kedaton Plered, onderdeel van de Nederlandse Cultuurmaatschappij 'De Vorsten'



Vos Amstelveen
(Foto A. Vos - 2011)

Op de trouwfoto staan van links naar rechts Albert Thomas, Greetje Vos-Thomas, Joop Vos en tante Annie Meyerink, getrouwd op 11 november 1941. Zij hoopten door te kiezen voor de vredesdatum van Versailles (11. november 1918) er ook in hun werelddeel de vrede bewaard zou blijven net zo, als Nederland buiten de Eerste Wereldoorlog kon blijven. Helaas...



Vos Amstelveen
(Foto A. Vos - 2011)

De foto is op 17 september 1945 is genomen door een onbekende fotograaf en is afkomstig uit het Australian War Museum. In de schaduw van het vliegtuigvleugel ligt Joop Vos. Hij was te verzwakt om te lopen, of rechtop te zitten. Voorzien van schone kleren en schoeisel door de Engelsen wacht hij nabij Pakan Baroe op Sumatra op zijn transport naar het ziekenhuis in Singapore



De eerste keer hoorde hij bij de spoorwegwerkploeg. De tweede keer was hij door tropenzweren en ziektes zo verzwakt, dat hij binnendienst mocht hebben, wat inhield dat hij ziekenverzorger werd. De laatste PB II vermelding is als patiënt. Hij en nog een aantal anderen zijn tijdens haar bezoek 14 september 1945 door Lady Mountbatten aangewezen om als eersten getransporteerd te worden naar het militair ziekenhuis in Singapore, omdat ze op het punt van sterven lagen. Dat eerste luchttransport vond 17 september plaats.

Pakan baroe  Amstelveen
(Foto A. Vos - 2011)


De tentoonstelling van 'Sporen van het verleden' in de bibliotheek op het Stadsplein van Amstelveen


Beide documenten zijn te zien in de vitrines van de Centrale Bibliotheek Amstelland, Stadshart naast vele andere unieke documenten en voorwerpen.



Birma Amstelveen
(Foto Amstelveenweb.com - 2011)

Wethouder John Levie tijdens zijn toespraak


Na het voorlezen van de brief opende wethouder John Levie de tentoonstelling met de volgende woorden:

'Welkom dames en heren, sporen van het verleden.

U weet als geen ander wat die vier woorden kunnen inhouden. Sporen van het verleden, hun verleden, uw verleden, ons verleden. Elk jaar herdenken we hen die de verschrikkingen in Nederlands-Indië niet hebben overleefd en diegenen die daardoor voor het leven getekend zijn. Dat doen we samen hier bij het Indië monument. We herdenken om niet te vergeten. We herdenken om opnieuw te onderstrepen, dat in vrijheid leven niet voor iedereen de normaalste zaak van de wereld is. Sporen van het verleden als lessen voor het heden. De tentoonstelling sporen van het verleden bestaat uit een binnen- en een buitenexpositie.

De buitententoonstelling is hier in het Broersepark. Een mooie en bijzondere en misschien wel symbolische plek. Park van gedenken, maar ook park, waar bij mooi weer de jeugd, de toekomst, speelt. De binnententoonstelling vindt plaats in de hal van de bibliotheek in het Stadshart.

De buitententoonstelling neemt u met indrukwekkende beelden mee naar het oerwoud van de Birma en Siam naar het oerwoud van de spoorweg. De binnententoonstelling is gericht op de jeugd. U weet hoe belangrijk het is juist jongeren te doordringen van het feit dat vrijheid geen vanzelfsprekendheid is.

Als je de televisie aanzet of op internet kijkt, weet je hoeveel mensen er op onze aarde niet in vrijheid leven. Of nog nooit in vrijheid hebben geleefd. De jeugd van toen vertelt aan de jeugd van nu over het leven daar.

Natuurlijk gebruiken de verhalenvertellers originele voorwerpen uit die tijd en de bijzondere schilderijen van Henk Scharff. Zo nemen zij jongeren mee in hun herinnering. Feitelijk is, dat terugdenken opnieuw nadenken, herdenken… Naast de ontmoeting tussen verschillende generaties ook een ontmoeting van verschillende werelden. Naast de technologische veranderingen is nog belangrijker, opgroeien in vrijheid.

Birma Amstelveen
(Foto Amstelveenweb.com - 2011)

De aanwezigen luisteren naar de toespraken


Wat we hopen is dat het signaal en de roep om vrijheid nooit zal verstommen. Daarom is ook mijn oproep richting de Amstelveners om de tentoonstelling “Sporen van het verleden” te bezoeken. De binnenexpositie duurt tot 16 augustus, deze buitenexpositie tot 29 augustus.

Documentair fotograaf Raoul Kramer bezocht 65 jaar na het einde van de oorlog beide spoorwegen. Samen met de Stichting Herdenking Birma-Siam Spoorweg en Pakan Baroe Spoorweg stelde hij deze boeiende buitenexpositie samen. Als gemeente zullen we ook richting scholen deze expositie extra onder de aandacht brengen. Het is zeker het bekijken waard. Ik nodig u graag uit de buitententoonstelling te bekijken. Nogmaals dank voor uw aanwezigheid.'

Birma Amstelveen
(Foto Amstelveenweb.com - 2011)

Wethouder Levie pakt bloemen met mevrouw Greet Vos-Thomas


Birma Amstelveen
(Foto Amstelveenweb.com - 2011)

Wethouder Levie plaatst de bloemen met mevrouw Greet Vos-Thomas in een vaas onder het bord. Rood, wit en blauwe bloemen werden bij de 18 borden met foto's geplaatst


TENTOONSTELLING “SPOREN VAN HET VERLEDEN”

Vanaf 10 juni 2011 tot midden augustus vinden er in Amstelveen twee tentoonstellingen plaats over de oorlogsperiode 1941-1945 in Zuidoost Azië en de nasleep waar veel mensen uit Nederlands-Indië slachtoffer van werden. Bijna 40.000 Nederlanders lieten daar het leven en ruim 300.000 waren gedwongen, door de wens tot verzelfstandiging van Indonesië, om na hun ellendige oorlogstijd vandaar te vertrekken naar Nederland. 

Nu, in het jaar dat de Nederlandse regering 70 jaar geleden (op 8 december 1941) de oorlog aan de Japan verklaarde na de aanval op Pearl Harbour, hebben de Stichtingen Herdenking Gevallenen en Slachtoffers in Nederlands-Indië uit Amstelveen, de Stichting Birma-Siam Spoorweg en Pakan Baroe Spoorweg en de Stichting Gastdocenten op initiatief van de Stichtingen Nusantara  Netwerk Vergeet Mij Niet en het 4/5 Comité Amsterdam Zuid-Oost twee tentoonstellingen samen gesteld welke deels al van 21 april tot 6 juni in Amsterdam Zuidoost te zien waren en nu uitgebreider in Amstelveen te zien zijn.

Birma Amstelveen
(Foto Amstelveenweb.com - 2011)

Raoul Kramer (1978) fotograaf is de bedenker van het project Lost Tracks, een zoektocht langs de Birma-Thailand spoorweg 65 jaar later


Birma Amstelveen
(Foto Amstelveenweb.com - 2011)

Op de foto is een tentenkamp Wang Pok te zien, waar Nederlandse krijgsgevangenen waren opgesloten. 65 jaar later staat hier een vakantieoord


De buitententoonstelling (10 juni-29 augustus 2011) staat opgesteld in het Broersepark en loopt vanaf het Indiëmonument (ingang Molenweg tussen nr. 17 en 19) naar het 4 mei monument (Amsterdamseweg t/o KLM-gebouw). Grote kleurenfoto’s op panelen nemen u mee naar het traject van de Birma-Siam Spoorweg in Thailand en Myanmar.

Ze vertellen u het verhaal over deze Dodenspoorweg die in opdracht van de Japanse bezetter tussen 1942 en 1944 werd aangelegd door meer dan 200.000 dwangarbeiders, onder wie bijna 20.000 Nederlandse krijgsgevangenen. De onmenselijke werkomstandigheden tijdens de bouw eisten meer dan 100.000 slachtoffers, onder wie circa 2800 Nederlanders.

Documentair fotograaf Raoul Kramer (kleinzoon van een ex-spoorwegwerker) legde 65 jaar na het einde van de oorlog de restanten van de spoorweg vast. In opdracht van de Stichting Herdenking Birma-Siam Spoorweg en Pakan Baroe Spoorweg stelde hij op basis daarvan een boeiende buitententoonstelling samen. Raoul Kramer’s documentair fotoboek “Lost Track” is onlangs door een internationale jury genomineerd voor de Dutch Doc Award 2011.

Birma Amstelveen
(Foto Amstelveenweb.com - 2011)

De resten van de spoordijk in Lin Tin. Door de foto's komen de herinneringen weer boven bij de bezoekers van de tentoonstelling


De binnententoonstelling (10 juni tot 16 augustus 2011) vindt plaats in de bovenhal van de Centrale Openbare Bibliotheek aan het Stadsplein. Via een panelententoonstelling met tekeningen en eenvoudige uitleg van de Stichting Gastdocenten WOII Zuidoost Azië, vertellen de kinderen van toen aan de kinderen van nu hun verhaal over de oorlog. Ook liggen er in vier vitrines vele originele voorwerpen met toelichting van een zestal kampslachtoffers uit die periode, waardoor het verhaal heel tastbaar wordt. Daartoe dragen eveneens de gesproken portretten op DVD bij naast de schilderijen van Henk Scharff die hij maakte n.a.v. zijn uitzending naar Nederlands-Indië.

Birma Amstelveen
(Foto Amstelveenweb.com - 2011)

De organisatoren van de tentoonstelling vlnr.: Conchita Willems ceremoniemeester, fotograaf Raoul Kramer, Gerrit Reijnen secretaris van het 4/5 mei Comité Amsterdam Zuid-Oost, Ankie Werner-Vos, secretaris van de Stichting Herdenking Gevallenen en Slachtoffers in Nederlands- Indië en Hanoch Nahumury penningmeester van de 4/5 mei Comité Amsterdam Zuid-Oost


De Centrale Bibliotheek is op ma, di, wo, do. geopend van 11.00 u-20.00 u. Op vr, za, zo. gelden winkeltijden, zie verder www.amstelland-bibliotheken.nl Het Broersepark en de Centrale Bibliotheek liggen op 15-20 minuten lopen van elkaar, maar zijn ook eenvoudig vanaf halte Molenweg naar Stadshart Amstelveen met buslijn 166 in 7 minuten rijtijd te bereiken.

Conchita Willems, bestuur Stichting Herdenking Gevallenen en Slachtoffers in Nederlands-Indië www.indieherdenkingamstelveen.nl

Deze expositie is tot stand gekomen in opdracht van de Stichting Herdenking Birma-Siam Spoorweg en Pakan Baroe Spoorweg (SHBSS) en financieel mogelijk gemaakt door het Van den Barselaar Will Trust, de Stichting Sem Presser Archief en het Amsterdams Fonds voor de Kunst.



Amstelveenweb.com is niet verantwoordelijk voor de inhoud van de nieuwsberichten.