Start onafhankelijk onderzoek naar in beslag genomen Joods vastgoed

De gemeenten die zijn aangesloten bij het Regionaal Archief Alkmaar hebben besloten een onafhankelijk onderzoek naar in beslag genomen Joods vastgoed te laten uitvoeren. Het betreft de gemeenten Alkmaar, Den Helder, Bergen, Castricum, Heiloo, Dijk en Waard (Langedijk en Heerhugowaard), Hollands Kroon, Schagen en Texel. Het onderzoek wordt uitgevoerd door de Radboud Universiteit uit Nijmegen en begeleid door het Regionaal Archief Alkmaar. Bovendien wordt er een klankbordgroep ingesteld waarin Joodse organisaties uit de regio zijn vertegenwoordigd – meldt de gemeente Alkmaar.

De focus van het onderzoek ligt op de rol van de gemeenten tijdens en na de Tweede Wereldoorlog in de onteigening van de Joodse panden en de afhandeling van deze kwestie na afloop van de oorlog. Joodse inwoners werden gedwongen hun woningen te verlaten en het onroerend goed in hun bezit werd onteigend en veelal doorverkocht. Het onderzoeksrapport zal de omvang van het onteigeningsvraagstuk vaststellen en werpt vooral het licht op het handelen van de gemeenten in het proces van rechtsherstel voor Joodse burgers en hun nabestaanden na de bevrijding.

Verkennend onderzoek in Alkmaar. Eerder deed gemeente Alkmaar al een eerste studie naar dit thema. Uit dit verkennende onderzoek kwam onder andere naar voren dat er voor enkele panden nog vervolgonderzoek nodig is voor de reconstructie van de eigendomsgeschiedenis. Daarnaast zijn er geen aanwijzingen gevonden dat Alkmaar achteraf nog belastingen heeft opgelegd, noch dat de gemeente zelf panden van Joodse eigenaren heeft aangekocht.

Naar aanleiding van dit eerste onderzoek in de gemeente Alkmaar is door (toenmalig) burgemeester Roemer het besluit genomen een onafhankelijk vervolgonderzoek uit te laten voeren. Het Regionaal Archief is penvoerder van het onderzoek. De gemeente Den Helder, die ook al een initiatief had genomen tot een onderzoek, gaf direct aan te willen participeren in dit onderzoek.

(Bron Regionaal Archief Alkmaar - 2021)

Aankondiging van het aangeven van Joods onroerend goed in de Heldersche Courant in augustus 1941

Alle aangesloten gemeenten doen mee. Ook vanuit andere gemeenten in het werkgebied van het Regionaal Archief bestond hiervoor belangstelling. In de vergadering van het algemeen bestuur van het Regionaal Archief op 10 november jl. hebben alle aangesloten gemeenten aangegeven te willen participeren in dit vervolgonderzoek.  Het onderzoeksrapport verschijnt naar verwachting in de zomer van 2022.

Reactie van Herbert Raat (VVD) wethouder in Amstelveen: 'Goed initiatief om onderzoek te doen naar de onteigening van Joods vastgoed. Ruim 400 Joden uit de @Gem_Amstelveen zijn in de oorlog vervolgd en 166 zijn nooit meer teruggekomen. Daarom opdracht gegeven aan onze ambtenaren om ook een onderzoek te starten.'


(Bron Twitter - 2021)

Reactie van Herbert Raat (VVD) wethouder in Amstelveen op Twitter

Aankondiging van het aangeven van Joods onroerend goed in de Heldersche Courant in augustus 1941

'Joodsch grondbezit moet worden aangegeven

Thans ook het niet-agrarisch gedeelte. Beperking der beschikkings bevoegdheid.

Het verordeningblad bevat een verordening van den rijkscommissaris waarbij de verplichting tot aangifte van Joodsch niet-agrarisch grondbezit gesteld wordt. Zooals bekend is reeds eerder een verordening afgekomen betreffende de aangifte van landbouwgronden in Joodsche handen, ter verwijdering van Joden uit het agrarische bedrijfsleven.

Als “Joodsch grondbezit” in den zin dezer verordening worden verder aangemerkt elk recht van opstal, van erfpacht, van beklemming of van vaste huur, alsmede hypotheken, waarop een Joodsch persoon, een onderneming, een vereeniging van personen, een instelling, een stichting of eenig ander doelvermogen, welke reeds plicht van aangift hadden voor het geheel of voor een gedeelte gerechtigd is.

In de nieuwe verordening wordt de beschikkingsbevoegdheid der Joodsche eigenaars beperkt, de Nederlandsche administratie van onroerende goederen, ingesteld door het rijkscommissariaat kan het beheer overnemen of andere personen daarmee belasten. Het kan het Joodsche grondbezit ook vervreemden of bezwaren. Aangiften moeten uiterlijk op 15 September 1941 geschieden.'