Tijdelijke bescherming derdelanders uit Oekraïne binnenkort vervalt

Op 4 september 2023 vervalt de Richtlijn Tijdelijke Bescherming (RTB) voor derdelanders met een tijdelijke verblijfsvergunning in Oekraïne. Hierdoor hebben zij vanaf dat moment niet meer dezelfde rechten als vluchtelingen uit Oekraïne. Om te voorkomen dat er extra druk ontstaat bij de al overvolle asielopvang behandelt de IND nu al een deel van de asielaanvragen van derdelanders uit Syrië, Jemen en veilige landen.

Derdelanders? Persoon met een andere nationaliteit dan die van één van de lidstaten van de Europese Unie, Noorwegen, IJsland, Liechtenstein of Zwitserland. Ook staatlozen worden tot derdelanders gerekend. Het gaat om zogenaamde derdelanders met een (tijdelijke) verblijfsvergunning in Oekraïne die in Nederland onder de bescherming van de Richtlijn Tijdelijke Bescherming vallen. Ze zijn gevlucht uit Oekraïne, maar zijn afkomstig uit andere landen en studeerden of werkten bijvoorbeeld in Oekraïne.

(Foto ©RVD Valerie Kuypers en Martijn Beekman - 2022)

Eric van der Burg (VVD) staatssecretaris van Justitie en Veiligheid
Daarnaast stimuleert het kabinet nogmaals vrijwillig vertrek terwijl derdelanders nog gebruik maken van de opvang voor vluchtelingen uit Oekraïne. Derdelanders met nog lopende asielaanvragen worden na het vervallen van de RTB gefaseerd overgeplaatst naar COA-opvang. Zo wordt de extra belasting op de asielopvang verminderd. Dat schrijft (pdf 3 pagina’s) staatssecretaris Eric van der Burg (JenV) op 8 juni 2023 aan de Tweede Kamer.

Gefaseerde overgang naar het Centraal Orgaan opvang asielzoekers (COA). Derdelanders die besluiten de asielprocedure te doorlopen, of van wie de asielaanvraag op 4 september 2023 nog in behandeling is, behouden ook na die datum recht op opvang. De meeste derdelanders verblijven nu in een opvanglocatie van de gemeente, zij moeten verhuizen naar een COA-opvanglocatie. Overplaatsing vanuit de opvang voor vluchtelingen uit Oekraïne naar COA-locaties gebeurt vanaf de week van 24 juli tot de week van 16 oktober 2023 stapsgewijs. Verhuizingen naar COA-locaties betekent dat er andere regels gelden.

Gasthuishoudens, waar derdelanders verblijven, hebben de mogelijkheid om dit onder COA-regelgeving voort te zetten zolang de asielprocedure van de derdelander loopt. Wil het gasthuishouden stoppen met opvang dan kunnen derdelanders terecht bij een opvanglocatie van het COA.

Stimuleren vrijwillig vertrek. Om de druk op de asielketen niet nog verder op te laten lopen, stimuleert het kabinet vrijwillig vertrek. Derdelanders die besluiten hun asielaanvraag niet voort te zetten, of van wie de asielaanvraag reeds afgewezen is, hebben vanaf 4 september 2023 geen recht meer op opvang en zijn verplicht Nederland te verlaten. Tussen 1 juni en 1 augustus 2023 kunnen zij gebruikmaken van het remigratiebeleid van de Dienst Terugkeer en Vertrek (DT&V). Onder strikte voorwaarden krijgen zij ondersteuning en een financiële bijdrage bij vertrek. Bij aanmelding in juni en vertrek binnen een maand is de financiële bijdrage € 5000 per persoon. Bij aanmelding in juli en vertrek binnen een maand gaat het om € 2000 per persoon. Vanaf 1 augustus 2023 geldt de reguliere ondersteuning bij vertrek door de Internationale Organisatie voor Migratie (IOM) en andere niet-gouvernementele organisatie (ngo’s).

Het gaat om ongeveer 4.500 derdelanders met een tijdelijke verblijfsvergunning in Oekraïne, die voor 19 juli 2022 in Nederland ingeschreven stonden in de Basisregistratie Personen (BRP). Zij studeerden of werkten bijvoorbeeld in Oekraïne. Eerder was sprake dat de RTB voor deze groep op 4 maart 2023 zou aflopen, dit is destijds met 6 maanden verlengd.