Toenemende verharding en polarisatie in de Nederlandse samenleving

'Een aantal gemeenten in Nederland signaleert, dat er sprake is van toenemende verharding en polarisatie in de samenleving. Gemeenten en professionals weten niet goed wat te doen met deze sterker wordende wij-zij-gevoelens. Er is behoefte aan kennis over de weerstand die burgers ervaren tegen de multiculturele en multi-etnische samenleving. En er is behoefte aan kennis over interventies om de polarisatie tussen groepen in de samenleving tegen te gaan' - meldt het Kennisplatform Integratie & Samenleving in haar laatste publicatie.

Zwarte Piet, de komst van vluchtelingen, of een nieuw asielzoekerscentrum in de wijk zijn onderwerpen, waarbij voor- en tegenstanders vaak lijnrecht tegenover elkaar staan. Ook gemeenten signaleren toenemende wij-zijgevoelens, vooral wanneer het gaat over de multiculturele samenleving. Hoe kunnen gemeenten omgaan met zogenoemde 'boze burgers'? En welke interventies kunnen zij daarvoor inzetten?

(Foto Amstelveenweb.com - 2015)

De infoavond over de eventuele opvang van 400 vluchtelingen in Amstelveen is op maandagavond 12 oktober 2015 rustig verlopen in de hal van het raadhuis, maar niet iedereen was tevreden over de gang van zaken. Op de foto vertelt burgemeester Mirjam van 't Veld: 'Laten we het met elkaar doen, ook met deze mensen, zoals wij het steeds hebben gedaan met mensen van allerlei nationaliteiten'. Uiteindelijk kwamen maar 50 vluchtelingen naar de noodopvang in Kronenburg, maar er zijn toch ongeveer 400 statushouders gehuisvest op dit moment in Amstelveen

Er zijn burgers die boos zijn over discriminatie van minderheidsgroepen; maar ook burgers die boos zijn over de grote toestroom van vluchtelingen en de toename van etnisch-culturele diversiteit in de samenleving. Met de term 'boze burgers' doelen wij in deze publicatie op de laatste groep. Zij hebben het gevoel dat er steeds minder plaats zal zijn voor hun - Nederlandse - culturele verworvenheden, waarden, normen en tradities en dat de overheid onvoldoende doet om dit tegen te gaan. Het gaat voor een groot deel om burgers met een Nederlandse achtergrond, maar niet uitsluitend. Er zijn ook burgers met een migratieachtergrond die boos zijn over de komst van grote aantallen vluchtelingen, of het gebrek aan integratie van andere migranten.

Polarisatie is een breed maatschappelijk probleem, dat verschillende uitingsvormen heeft. Op het gebied van burgers die weerstand ervaren naar de multiculturele samenleving is er nog een kennisleemte. Het is moeilijk te detecteren, zo stellen enkele gemeenten. Extreemrechts is wel redelijk goed in beeld, maar dit gaat maar om een relatief kleine groep.

Ook de Nederlandse regering vindt de toenemende scheiding (wij-zij) tussen bevolkingsgroepen in onze samenleving onwenselijk. Daarom wil minister Asscher een brede dialoog voeren over de thema's in- en uitsluiting en binding, waarbij zoveel mogelijk invloedrijke maatschappelijke partijen worden uitgenodigd zich actief te mengen in deze dialoog. Het doel is om met elkaar in gesprek te gaan en gezamenlijk te zoeken naar concrete ideeën en oplossingen die kunnen bijdragen aan het daadwerkelijk tegengaan van scheidslijnen in onze samenleving, zeker waar deze leiden tot structurele uitsluiting van groepen Nederlanders (Ter Berg & Schothorst, 2016). Lees verder het rapport: Boze burgers (omgaan met weerstand tegen de multiculturele samenleving) (pdf 24 pagina’s).