Toespraak van George Soros op het World Economic Forum 2018

Davos, Zwitserland, 25 januari 2018

Het huidige moment in de geschiedenis

'Goede avond. Het is een soort van jaarlijkse Davos-traditie geworden, dat ik een overzicht geef van de huidige toestand van de wereld. Ik was een half uur aan het plannen voor mijn opmerkingen en een half uur voor vragen, maar mijn toespraak is dichter bij een uur gebleken. Ik ken dit toe aan de ernst van de problemen, waarmee wij geconfronteerd worden. Nadat ik klaar ben, zal ik het openen voor uw opmerkingen en vragen. Bereid jezelf dus voor.

Ik vind het huidige moment in de geschiedenis nogal pijnlijk. Open samenlevingen bevinden zich in een crisis en verschillende vormen van dictaturen en maffiastaten, zoals het Rusland van Poetin, zijn in opkomst. In de Verenigde Staten wil president Trump graag een maffiastaat oprichten, maar dat kan hij niet, want de Grondwet, andere instellingen en een levendige burgermaatschappij zullen dat niet toelaten.

Of we het nu leuk vinden of niet, mijn stichtingen, de meeste van onze gesteunde groepen en ikzelf strijden in een bergopwaarts gevecht om de democratische verworvenheden uit het verleden te beschermen. Vroeger concentreerden mijn stichtingen zich op de zogenaamde ontwikkelingslanden, maar nu de open samenleving ook in de Verenigde Staten en Europa in gevaar is, besteden we meer dan de helft van onze begroting dichter bij huis, omdat wat hier gebeurt een negatieve invloed heeft op de hele wereld. Het beschermen van de democratische verworvenheden uit het verleden is echter niet voldoende; we moeten ook de waarden van een open samenleving beschermen, zodat ze beter bestand zijn tegen toekomstige aanvallen. Een open samenleving zal altijd zijn vijanden hebben en elke generatie moet zich opnieuw inzetten voor een open samenleving om te kunnen overleven.

De beste verdediging is een principiële tegenaanval. De vijanden van de open samenleving voelen zich zegevierend en dit zet hen ertoe aan hun repressieve inspanningen te ver door te drukken, wat wrok veroorzaakt en kansen biedt om terug te dringen. Dat is wat er vandaag de dag in plaatsen als Hongarije gebeurt.

Vroeger definieerde ik de doelen van mijn stichtingen als 'het verdedigen van open samenlevingen tegen hun vijanden, het afleggen van verantwoording door regeringen en het bevorderen van een kritische manier van denken'. De situatie is echter verslechterd. Niet alleen het voortbestaan van een open samenleving, maar ook het overleven van onze hele beschaving staat op het spel. De opkomst van leiders als Kim Jong-Un in Noord-Korea en Donald Trump in de VS hebben daar veel mee te maken. Beiden lijken bereid een nucleaire oorlog te riskeren om aan de macht te blijven. Maar de hoofdoorzaak gaat nog dieper.

Het vermogen van de mensheid om de natuurkrachten te gebruiken, zowel voor constructieve als destructieve doeleinden, blijft groeien terwijl ons vermogen om onszelf goed te besturen schommelt, en het staat nu op een laag pitje.

De dreiging van een kernoorlog is zo verschrikkelijk, dat we geneigd zijn deze te negeren. Maar het is echt. De Verenigde Staten zetten inderdaad een koers in de richting van een kernoorlog door te weigeren te aanvaarden, dat Noord-Korea een kernenergie is geworden. Dit vormt een sterke stimulans voor Noord-Korea om zijn nucleaire capaciteit met alle mogelijke snelheid te ontwikkelen, wat op zijn beurt de Verenigde Staten ertoe kan aanzetten haar nucleaire superioriteit preemptief te gebruiken; in feite een kernoorlog te beginnen om een nucleaire oorlog te voorkomen - een duidelijk zelfcontradictaire strategie.

Noord-Korea is een kernmogendheid geworden en er is geen militaire actie die iets kan voorkomen wat al gebeurd is. De enige verstandige strategie is om de realiteit te accepteren, hoe onaangenaam die ook is, en om Noord-Korea als nucleaire mogendheid te accepteren. Dit vereist dat de Verenigde Staten samenwerken met alle betrokken partijen, waaronder China in de eerste plaats China. Peking heeft de meeste van de hefbomen van de macht tegen Noord-Korea, maar aarzelt om ze te gebruiken. Als het regime te hard op Pyongyang zou instorten en China zou overspoeld worden door Noord-Koreaanse vluchtelingen. Bovendien is Peking terughoudend ten aanzien van de Verenigde Staten, Zuid-Korea en Japan om een gunst te doen - tegen elk waarvan het land een verscheidenheid aan wrok koestert.

Voor het bereiken van samenwerking zijn uitgebreide onderhandelingen nodig, maar zodra deze tot stand is gekomen, kan de alliantie Noord-Korea met wortelstokken en stokken confronteren. De stokken zouden kunnen worden gebruikt om het land te dwingen te goeder trouw onderhandelingen aan te gaan en de wortelen om het te belonen voor een verifieerbare opschorting van de verdere ontwikkeling van kernwapens. Hoe sneller een zogenaamde bevriezingsvrije overeenkomst kan worden bereikt, hoe succesvoller het beleid zal zijn. Het succes kan worden afgemeten aan de tijd die Noord-Korea nodig zou hebben om zijn nucleaire arsenaal volledig operationeel te maken. Ik zou uw aandacht willen vestigen op twee belangrijke rapporten die zojuist door Crisis Group zijn gepubliceerd over de vooruitzichten van een kernoorlog in Noord-Korea.

De andere belangrijke bedreiging voor het voortbestaan van onze beschaving is de klimaatverandering, die ook een groeiende oorzaak van gedwongen migratie is. Ik heb de migratieproblemen elders uitvoerig behandeld, maar ik moet benadrukken hoe ernstig en hardnekkig deze problemen zijn. Ik wil ook niet in detail ingaan op de klimaatverandering, omdat bekend is wat er gedaan moet worden. We beschikken over de wetenschappelijke kennis; de politieke wil ontbreekt, met name in de trouwe administratie.

Het is duidelijk, dat ik de trouwe regering een gevaar beschouw voor de wereld. Maar ik beschouw het als een puur tijdelijk fenomeen, dat in 2020, of nog eerder, zal verdwijnen. Ik waardeer president Trump voor het briljant motiveren van zijn belangrijkste medestanders, maar voor elke kernsupporter heeft hij een groter aantal kerntegenstanders gecreëerd die evenzeer gemotiveerd zijn. Daarom verwacht ik een democratische aardverschuiving in 2018.

Mijn persoonlijke doel in de Verenigde Staten is om te helpen bij het herstel van een goed functionerend tweepartijensysteem. Dit vereist niet alleen een aardverschuiving in 2018, maar ook een democratische partij die zich zal richten op niet-partijgebonden herscheiding, de benoeming van goed gekwalificeerde rechters, een behoorlijk uitgevoerde volkstelling en andere maatregelen die een goed functionerend tweepartijenstelsel vereist.

De IT-monopolies

Ik wil het grootste deel van mijn resterende tijd besteden aan een ander wereldwijd probleem: de opkomst en het monopolistisch gedrag van de gigantische IT-platformbedrijven. Deze bedrijven hebben vaak een innovatieve en bevrijdende rol gespeeld. Maar nu Facebook en Google zijn uitgegroeid tot steeds machtiger monopolies, zijn ze hinderpalen geworden voor innovatie en hebben ze een verscheidenheid aan problemen veroorzaakt, waarvan we ons nu pas beginnen te realiseren.

Bedrijven verdienen winst door hun omgeving te exploiteren. Mijnbouw- en oliemaatschappijen exploiteren het fysieke milieu; social media bedrijven exploiteren de sociale omgeving. Dit is vooral vreemd, omdat social media bedrijven invloed hebben op hoe mensen denken en zich gedragen zonder dat ze zich er bewust van zijn. Dit heeft verstrekkende negatieve gevolgen voor het functioneren van de democratie, met name voor de integriteit van de verkiezingen. Het onderscheidend kenmerk van internetplatformbedrijven is, dat zij netwerken zijn en dat zij een toenemend marginaal rendement genieten; dat verklaart hun fenomenale groei. Het netwerkeffect is ongekend groot en transformerend, maar ook onhoudbaar. Facebook heeft acht en een half jaar nodig gehad om een miljard gebruikers te bereiken en de helft van die tijd om het tweede miljard te bereiken. In dit tempo zal Facebook in minder dan 3 jaar tijd geen mensen meer hebben om te converteren.

Facebook en Google controleren effectief meer dan de helft van alle inkomsten uit internetreclame. Om hun dominantie te behouden, moeten zij hun netwerken uitbreiden en hun aandeel in de aandacht van de gebruikers vergroten. Momenteel doen ze dit door gebruikers een handig platform te bieden. Hoe meer tijd gebruikers aan het platform besteden, hoe waardevoller ze voor de bedrijven worden.

Aanbieders van content dragen ook bij aan de winstgevendheid van social media bedrijven, omdat ze het gebruik van de platformen niet kunnen ontlopen en ze moeten accepteren welke voorwaarden ze ook krijgen aangeboden. De uitzonderlijke winstgevendheid van deze bedrijven is grotendeels een gevolg van het feit, dat zij de verantwoordelijkheid voor de inhoud op hun platformen vermijden en vermijden om ervoor te betalen. Zij beweren, dat zij slechts informatie verspreiden. Maar het feit dat zij bijna monopolistische distributeurs zijn, maakt hen tot openbare nutsbedrijven en zou hen moeten onderwerpen aan strengere regels, gericht op het behoud van concurrentie, innovatie en eerlijke en open universele toegang.

Het bedrijfsmodel van social media bedrijven is gebaseerd op reclame. Hun echte klanten zijn de adverteerders. Gaandeweg ontstaat er echter een nieuw businessmodel, dat niet alleen gebaseerd is op reclame, maar ook op de rechtstreekse verkoop van producten en diensten aan gebruikers. Zij maken gebruik van de gegevens, waarover zij beschikken, bundelen de diensten die zij aanbieden en hanteren discriminerende prijzen om de voordelen die zij anders met de consumenten zouden moeten delen, voor zichzelf te behouden. Dit verhoogt hun winstgevendheid nog verder - maar de bundeling van diensten en discriminerende prijzen ondermijnen de efficiëntie van de markteconomie.

Social media bedrijven bedriegen hun gebruikers door hun aandacht te manipuleren en te richten op hun eigen commerciële doeleinden. Zij geven bewust vorm aan de verslaving aan de diensten die zij leveren. Dit kan zeer schadelijk zijn, vooral voor adolescenten. Er is een overeenkomst tussen internetplatforms en gokbedrijven. Casino's hebben technieken ontwikkeld om gokkers aan te sluiten op het punt waar ze al hun geld gokken, zelfs geld dat ze niet hebben.

In ons digitale tijdperk gebeurt er iets zeer schadelijk en misschien onomkeerbaars aan de menselijke aandacht. Niet alleen afleiding, of verslaving; social media bedrijven stimuleren mensen om hun autonomie op te geven. De macht om de aandacht van mensen vorm te geven is steeds meer geconcentreerd in handen van enkele bedrijven. Het vergt een echte inspanning om te doen gelden en te verdedigen wat John Stuart Mill 'de vrijheid van geest' noemde. Het is mogelijk, dat mensen die in het digitale tijdperk opgroeien, als ze eenmaal verloren zijn, moeite zullen hebben om het weer terug te krijgen. Dit kan verstrekkende politieke gevolgen hebben. Mensen zonder de vrijheid van geest kunnen gemakkelijk gemanipuleerd worden. Dit gevaar duikt niet alleen in de toekomst op, maar speelde al een belangrijke rol bij de Amerikaanse presidentsverkiezingen van 2016.

Maar er is een nog alarmerender vooruitzicht aan de horizon. Er zou een alliantie kunnen ontstaan tussen autoritaire staten en deze grote, datarijke IT-monopolies die de ontluikende systemen van bedrijfstoezicht zouden samenbrengen met een reeds ontwikkeld systeem van door de staat gesponsord toezicht. Dit kan wel eens leiden tot een web van totalitaire controle, waarvan zelfs Aldous Huxley of George Orwell zich niet hadden kunnen voorstellen.

De landen waar dergelijke onheilige huwelijken waarschijnlijk het eerst zullen plaatsvinden, zijn Rusland en China. Vooral de Chinese IT-bedrijven zijn volledig gelijk aan de Amerikaanse. Zij genieten ook de volledige steun en bescherming van het Xi Jingping-regime. De regering van China is sterk genoeg om haar nationale kampioenen te beschermen, in ieder geval binnen haar grenzen. In de VS gevestigde IT-monopolies zijn al geneigd compromissen te sluiten om toegang te krijgen tot deze enorme en snel groeiende markten. De dictatoriale leiders in deze landen werken misschien maar al te graag met hen samen, omdat ze hun methoden van controle over hun eigen bevolking willen verbeteren en hun macht en invloed in de Verenigde Staten en de rest van de wereld willen uitbreiden. De eigenaars van de platformgiganten beschouwen zichzelf als de meesters van het universum, maar in feite zijn zij slaven om hun dominante positie te behouden. Het is slechts een kwestie van tijd, voordat de wereldwijde dominantie van de Amerikaanse IT-monopolies wordt doorbroken. Davos is een goede plek om aan te kondigen dat hun dagen zijn genummerd. Regulering en belastingheffing zullen hun dode letter blijven en EU-commissaris voor Mededinging Vestager zal hun nemesis zijn. (het toekennen/uitdelen van de verdiende straf' is een figuur uit de Griekse mythologie red.).


(Bron georgesoros.com - 2018)

George Soros in zijn werkkamer in 2013 in Katonah, New York

Er is ook een groeiend besef van een verband tussen de dominantie van de platformmonopolies en de toenemende ongelijkheid. De concentratie van aandelenbezit in handen van enkele particulieren speelt een rol, maar de merkwaardige positie van de IT-giganten is nog belangrijker. Zij hebben een monopoliepositie verworven, maar concurreren tegelijkertijd ook met elkaar. Ze zijn groot genoeg om start-ups te slikken die zich tot concurrenten kunnen ontwikkelen, maar alleen de reuzen hebben de middelen om elkaars territorium binnen te dringen. Ze zijn klaar om de nieuwe groeisectoren te domineren die kunstmatige intelligentie opent, zoals auto's zonder chauffeurs.

Het effect van innovaties op de werkloosheid hangt af van het overheidsbeleid. De Europese Unie en in het bijzonder de Noordse landen hebben veel meer oog voor hun sociaal beleid dan de Verenigde Staten. Ze beschermen de werknemers, niet de banen. Zij zijn bereid te betalen voor omscholing, of pensionering van ontheemden. Dit geeft werknemers in Scandinavische landen een groter gevoel van zekerheid en ondersteunt technologische innovaties meer dan werknemers in de VS. De internetmonopolies hebben niet de wil noch de neiging om de samenleving te beschermen tegen de gevolgen van hun daden. Dat maakt hen tot een bedreiging en het is aan de regelgevende autoriteiten om de samenleving tegen hen te beschermen. In de VS zijn de regelgevers niet sterk genoeg om hun politieke invloed te weerstaan. De Europese Unie is beter gesitueerd, omdat zij geen eigen platformgiganten heeft.

De Europese Unie hanteert een andere definitie van monopoliemacht dan de Verenigde Staten. De wetshandhaving in de VS richt zich voornamelijk op monopolies die door overnames ontstaan, terwijl de EU-wetgeving misbruik van monopoliemacht verbiedt, ongeacht de wijze, waarop deze tot stand komt. Europa heeft veel strengere privacy- en gegevensbeschermingswetten dan Amerika. Bovendien heeft de Amerikaanse wetgeving een vreemde doctrine aangenomen: zij meet schade als een verhoging van de prijs die klanten betalen voor ontvangen diensten - en dat is bijna onmogelijk te bewijzen, wanneer de meeste diensten gratis worden verleend. Dit laat buiten beschouwing de waardevolle data platform bedrijven verzamelen van hun gebruikers. Commissaris Vestager is de voorvechter van de Europese aanpak. Het kostte de EU zeven jaar om een zaak tegen Google op te bouwen, maar door haar succes is het proces aanzienlijk versneld. Door haar proselytiering (de poging om mensen te bekeren tot een andere godsdienst, of mening red.) is de Europese aanpak ook in de Verenigde Staten invloed gaan uitoefenen op de houding.

De opkomst van nationalisme en hoe het nationalisme te keren

Ik heb enkele van de meest urgente en belangrijke problemen genoemd, waarmee we vandaag worden geconfronteerd. Tot slot wil ik erop wijzen, dat we in een revolutionaire periode leven. Al onze gevestigde instellingen zijn in beweging en onder deze omstandigheden werken zowel feilbaarheid als reflexiviteit met volle kracht. Ik heb soortgelijke omstandigheden in mijn leven meegemaakt, het laatst nog zo' n dertig jaar geleden. Toen heb ik mijn netwerk van stichtingen in het voormalige Sovjetimperium opgezet. Het belangrijkste verschil tussen de twee periodes is, dat dertig jaar geleden het internationale bestuur en samenwerking de dominante geloofsbelijdenis was. De Europese Unie was de opkomende macht en de Sovjet-Unie de afnemende. Vandaag de dag is nationalisme echter de drijfveer. Rusland is opruiend en de Europese Unie dreigt haar waarden op te geven. Zoals u zich zult herinneren, is de eerdere ervaring niet goed gebleken voor de Sovjet-Unie. Het Sovjetimperium stortte in en Rusland is een maffiastaat geworden die een nationalistische ideologie heeft aangenomen. Mijn stichtingen hebben het goed gedaan: de meer gevorderde leden van het Sovjetimperium zijn tot de Europese Unie toegetreden.

Nu willen wij de Europese Unie helpen redden om haar radicaal opnieuw uit te vinden. De EU genoot vroeger de enthousiaste steun van de bevolking van mijn generatie, maar dat veranderde na de financiële crisis van 2008. De EU heeft de weg verloren, omdat zij werd geregeerd door verouderde verdragen en een verkeerd geloof in bezuinigingsbeleid. Wat een vrijwillige vereniging van gelijke staten was, werd omgezet in een relatie tussen crediteuren en debiteuren, waar de debiteuren niet aan hun verplichtingen konden voldoen en de crediteuren de voorwaarden, waaraan de debiteuren moesten voldoen, vaststelden. Die associatie was noch vrijwillig, noch gelijkwaardig.

Als gevolg daarvan is een groot deel van de huidige generatie de Europese Unie gaan beschouwen als haar vijand. Een belangrijk land, Groot-Brittannië, is bezig de EU te verlaten en ten minste twee landen, Polen en Hongarije, worden geregeerd door regeringen die fel gekant zijn tegen de waarden, waarop de Europese Unie is gebaseerd. Zij zijn in acuut conflict met verschillende Europese instellingen en die instellingen proberen ze te bestraffen. In verschillende andere landen zijn anti-Europese partijen in opkomst. In Oostenrijk bevinden zij zich in de regeringscoalitie en het lot van Italië zal tijdens de verkiezingen in maart worden bepaald. Hoe kunnen we voorkomen, dat de Europese Unie haar waarden loslaat? We moeten het hervormen op alle niveaus: op het niveau van de Unie zelf, op het niveau van de lidstaten en het electoraat. We bevinden ons in een revolutionaire periode; alles is aan verandering onderhevig. De besluiten die nu worden genomen, zullen bepalend zijn voor de vorm van de toekomst.

Op het niveau van de Unie is de belangrijkste vraag wat we met de euro moeten doen. Moet van elke lidstaat worden geëist, dat hij uiteindelijk de euro aanneemt, of moet de huidige situatie voor onbepaalde tijd kunnen voortduren? Het Verdrag van Maastricht voorzag in het eerste alternatief, maar de euro vertoonde een aantal gebreken die het Verdrag van Maastricht niet voorzag en nog steeds in afwachting was van een oplossing. Moeten de problemen met de euro de toekomst van de Europese Unie in gevaar brengen? Ik zou er sterk tegen willen pleiten. Het is een feit, dat de landen die niet in aanmerking komen, zich graag willen aansluiten, maar de landen die wel in aanmerking komen hebben besloten dat niet te doen, met uitzondering van Bulgarije. Daarnaast zou ik graag zien, dat Groot-Brittannië lid blijft van de EU, of er uiteindelijk weer lid van wordt en dat kan niet gebeuren als de euro zou moeten worden aangenomen.

De keuze, waarmee de EU wordt geconfronteerd, zou beter kunnen worden geformuleerd als een keuze tussen een multisnelheids- en een meerspoor-aanpak. In een aanpak met verschillende snelheden moeten de lidstaten van tevoren overeenstemming bereiken over het uiteindelijke resultaat; in een aanpak met meerdere snelheden staat het de lidstaten vrij coalities te vormen van de bereidheid om specifieke doelstellingen na te streven waarover zij het eens zijn. De multi-track-benadering is uiteraard flexibeler, maar de Europese bureaucratie was voorstander van de multi-speed-benadering. Dat heeft in belangrijke mate bijgedragen aan de rigiditeit van de EU-structuur.

Op het niveau van de lidstaten zijn hun politieke partijen grotendeels achterhaald. Het oude onderscheid tussen links en rechts wordt overschaduwd door pro, of anti-Europees te zijn. Dit manifesteert zich in verschillende landen verschillend. In Duitsland is de Siamese tweeledige regeling tussen de CDU en de CSU door de uitslag van de recente verkiezingen onhoudbaar geworden. Er is een andere partij, de AfD verder naar rechts dan de CSU in Beieren. Dit heeft de CSU gedwongen om vooruitlopend op de lokale verkiezingen van volgend jaar in Beieren verder naar rechts te gaan, waardoor de kloof tussen de CSU en de CDU te groot is geworden. Dit heeft het Duitse partijsysteem grotendeels disfunctioneel gemaakt totdat de CDU en CSU uiteenvallen. In Groot-Brittannië zijn de Conservatieven duidelijk de partij van rechts en Labor de partij van links, maar elke partij is intern verdeeld in haar houding ten opzichte van Brexit. Dit bemoeilijkt de onderhandelingen in Brexit enorm en maakt het voor Groot-Brittannië als land uiterst moeilijk om zijn positie ten opzichte van Europa te bepalen en te wijzigen.

Van andere Europese landen kan worden verwacht, dat zij soortgelijke aanpassingen ondergaan, met uitzondering van Frankrijk, dat al een interne revolutie heeft doorgemaakt. Op het niveau van de kiezers heeft het top-down initiatief van een kleine groep visionairen onder leiding van Jean Monnet het integratieproces een lange weg afgelegd, maar het heeft zijn dynamiek verloren. Nu hebben we een combinatie nodig van de top-downbenadering van de Europese autoriteiten met de bottom-up-initiatieven van een betrokken electoraat. Gelukkig zijn er veel van dergelijke bottom-up initiatieven; het valt nog af te wachten hoe de overheid hierop zal reageren. Tot nu toe heeft president Macron zich het meest ontvankelijk getoond. Hij heeft campagne gevoerd voor het Franse voorzitterschap op een pro-Europees platform en zijn huidige strategie is gericht op de verkiezingen voor het Europees Parlement in 2019.

Hoewel ik Europa in meer detail heb geanalyseerd, is wat er in Azië gebeurt vanuit historisch oogpunt uiteindelijk veel belangrijker. China is de opkomende macht. Er waren veel fervent gelovigen in de open samenleving in China die tijdens de revolutie van Mao werden uitgezonden voor heropvoeding in plattelandsgebieden. De overlevenden keerden terug naar de machtsposities in de regering. Dus de toekomstige richting van China was vroeger open-ended, maar niet meer.

De initiatiefnemers van de open samenleving hebben de pensioengerechtigde leeftijd bereikt en Xi Jinping, die meer gemeen heeft met Poetin dan met het zogenaamde Westen, is begonnen met het opzetten van een nieuw systeem van partijmecenaat. Ik ben bang, dat de vooruitzichten voor de komende twintig jaar nogal somber zijn. Desalniettemin is het belangrijk China te verankeren in instellingen voor mondiaal bestuur. Dit kan helpen om een wereldoorlog te voorkomen die onze hele beschaving zou vernietigen.

Dat laat de lokale strijdterreinen in Afrika, het Midden-Oosten en Centraal-Azië achter. Mijn stichtingen zijn actief betrokken bij alle projecten. We richten ons met name op Afrika, waar potentiële dictators in Kenia, Zimbabwe en de Democratische Republiek Congo verkiezingsfraude op ongekende schaal hebben gepleegd en burgers letterlijk hun leven wagen om weerstand te bieden aan het afglijden naar een dictatuur.

Ons doel is om lokale mensen in staat te stellen hun eigen problemen aan te pakken, kansarmen te helpen en menselijk lijden zoveel mogelijk te beperken. Dit zal ons veel te doen na mijn leven.'- rondde George Soros zijn toespraak af.

George Soros, geboren in Boedapest in 1930, is voorzitter van Soros Fund Management LLC een particuliere beleggingsonderneming die als belangrijkste beleggingsadviseur fungeert voor een groep fondsen die wordt beheerd ten behoeve van cliënten van de familie Soros. Als een van de meest succesvolle financiers uit de geschiedenis worden zijn opvattingen over beleggen en economische vraagstukken breed opgevolgd. Lees meer op de officiële site voor informatie over George Soros. (Lees ook zijn biografie pdf 2 pagina’s Engels). Lees het zeer uitgebreide verhaal op Wikipedia over mr. Soros.