Toespraak van Von der Leyen op het GLOBSEC 2023 forum

GLOBSEC's Bratislava Forum 2023 is de vooraanstaande internationale strategische conferentie in de frontlinie van een nieuw verdeelde wereld. Het Forum heeft zichzelf gevestigd als het meest vooraanstaande platform in de Midden- en Oost-Europese (CEE=Central and Eastern European) regio, en deze 18de editie zal de wereld eraan herinneren dat de CEE-regio nog nooit zo cruciaal is geweest voor het waarborgen van wereldwijde stabiliteit.

Ursula von der Leyen voorzitter van de Europese Commissie op 31 mei 2023 in Bratislava, Slowakije: "Controleer bij levering"

'Mede leiders, dames en heren,

De oorlog tegen Oekraïne is een cruciaal moment voor Europa. En we moeten dit moment ontmoeten. Het is natuurlijk een flagrante aanval op de beginselen van het VN-Handvest. Principes die we gezamenlijk hebben onderschreven. Maar het is ook een oorlog tegen onze waarden en een oorlog tegen het idee van een verenigd en vrij Europa. Voor het eerst in onze geschiedenis wordt een land aangevallen vanwege zijn verlangen om deel uit te maken van de Europese familie. Het is het soevereine besluit van Oekraïne – en de duidelijk uitgesproken wil van zijn volk – om de waarden van onze Unie te omarmen. En daarmee vechten ze ook voor onze vrijheid en onze waarden; democratie en de rechtsstaat, vrijheid van meningsuiting en de vrijheid om je eigen lot te bepalen. Dat is waar Oekraïne voor vecht, en dat is wat president Poetin probeert uit te bannen. President Poetin probeert het vredeswerk te vernietigen dat we samen hebben opgebouwd sinds het einde van de Tweede Wereldoorlog en later de val van het IJzeren Gordijn. En dit, dames en heren, is de oorsprong van deze oorlog. Hier bij GLOBSEC begrijp ik dat je de oorzaken van deze oorlog hebt besproken.

Dus laat me duidelijk zijn, Rusland is deze niet-uitgelokte en ongerechtvaardigde oorlog begonnen. Zonder reden viel het Oekraïne binnen om het land van de kaart te vegen. En Rusland weigert Oekraïne als onafhankelijk land te accepteren. Maar de wil van Oekraïne om te vechten en vrij te zijn heeft de wereld verbaasd. Ze weten met ijzersterke zekerheid waar ze thuishoren. Het Oekraïense volk is jarenlang de architect geweest van de overgang van Oekraïne naar de Europese Unie en heeft keer op keer blijk gegeven van moed en vastberadenheid. Nooit kunnen we de opoffering en moed van het Oekraïense volk evenaren. Maar we kunnen en moeten stevig aan hun zijde staan.

De onmiddellijke behoefte – u weet het – is de militaire hulp om de inspanningen van de Oekraïense strijdkrachten te ondersteunen. Daarom hebben we zojuist een munitieproductiewet voorgesteld – we noemen het zo snel mogelijk. We willen onze defensie-industrie aansporen om de productie van de broodnodige artilleriegranaten van 155 mm en 152 mm op te voeren. En degenen die dat kunnen, moeten langeafstandsartillerie en wapensystemen leveren die Oekraïne kunnen helpen de kloof op het slagveld in het bereik van de binnenvallende troepen te verkleinen. Onze steun is ook nodig voor de militaire training van de Oekraïense strijdkrachten. De lidstaten doen veel en wij, op Europees niveau, doen ook ons deel. Tegen het einde van het jaar zullen we 30.000 militairen en militairen hebben opgeleid.

Ten tweede wordt er veel gesproken over vredesplannen en wapenstilstanden. Er moet vooral het principe zijn: niets over Oekraïne zonder Oekraïne. Samen met Oekraïne willen we een rechtvaardige vrede, een die de agressor niet beloont, maar die de beginselen van het VN-Handvest hooghoudt en het recht van het Oekraïense volk om meester te zijn over zijn eigen toekomst. President Zelenskyy is daar heel duidelijk over. Een staakt-het-vuren dat resulteert in een bevroren conflict zal geen duurzame vrede brengen. Er was immers een staakt-het-vuren na 2014 en we weten wat er afgelopen februari met dat akkoord gebeurde toen Rusland binnenviel. Een staakt-het-vuren zou inherent onstabiel zijn en zou de regio langs de contactlijn destabiliseren. Niemand zou investeren of herbouwen, en het conflict zou elk moment weer kunnen oplaaien. Nee, een rechtvaardige vrede moet resulteren in de terugtrekking van Russische troepen en hun uitrusting van het grondgebied van Oekraïne. President Zelenskyy heeft een vredesformule naar voren gebracht die we van harte steunen. Elk van zijn tien punten is gebaseerd op het VN-Handvest of VN-resoluties. En hij heeft landen over de hele wereld uitgenodigd om mee te doen en voort te bouwen op de Vredesformule. Zodat ons uitgangspunt voor vrede de op regels gebaseerde orde is.

Een rechtvaardige vrede voor Oekraïne moet ook duurzaam zijn. En om een blijvende vrede voor Oekraïne te zijn, moet die op twee essentiële manieren worden versterkt. De eerste is: het waarborgen van de veiligheid van Oekraïne op de lange termijn. Ik verwelkom de lopende discussies over hoe de veiligheid van Oekraïne kan worden gegarandeerd. Er zijn verschillende modellen en historische voorbeelden die gebruikt kunnen worden. Een verzameling van dergelijke garanties door gelijkgestemde staten kan bieden wat sommigen 'afschrikking door ontkenning' hebben genoemd. Met andere woorden, Oekraïne voorzien van de militaire uitrusting om zich in de toekomst te wapenen tegen Russische aanvallen.

Belangrijk is dat er uiteindelijk duidelijkheid is. Het is duidelijk dat de vrienden van Oekraïne er voor de lange termijn zullen zijn voor de veiligheid van Oekraïne. Een dergelijke regeling met veiligheidsgaranties zal gepaard moeten gaan met een breder kader van de democratische hervormingen van Oekraïne. En hier zal de weg van Oekraïne naar toetreding tot onze Unie een fundamentele rol spelen. Hoewel iedereen wist dat we aan een uitdagende reis begonnen, hebben we Oekraïne terecht de status van kandidaat-lidstaat gegeven. Nu moeten we bij elke stap aan hun zijde staan. Feit is dat de Oekraïners, terwijl ze vechten om te overleven, cruciale hervormingen doorvoeren om hun democratie te versterken. Oekraïne blijft tegen alle verwachtingen in oprukken naar onze Unie. En we zullen ons steentje blijven bijdragen om Oekraïne veel dichterbij en veel sneller naar een rechtvaardige en duurzame vrede te brengen.

Vandaag is er een nieuw bewustzijn binnen de Europese Unie. We beseffen eindelijk dat het niet genoeg is om alleen maar te wachten tot onze vrienden buiten de Unie dichter bij ons komen wonen. Het is niet genoeg om te zeggen dat de deur open is. We moeten ook onze verantwoordelijkheid nemen om de aspirant-leden van onze Unie veel dichter bij ons te brengen. De schokgolven van de aanvalsoorlog van Poetin hebben ook onze zes Westelijke Balkanpartners bereikt. Maar dit heeft ons alleen maar dichter bij elkaar gebracht. We hebben dezelfde solidariteitsmaatregelen uitgebreid tot de Westelijke Balkan die we binnen onze Unie hebben genomen. We hebben kwetsbare huishoudens ondersteund tegen hoge energiekosten. We bouwen nieuwe infrastructuur om de Westelijke Balkan minder afhankelijk te maken van Russische fossiele brandstoffen. En deze praktische samenwerking liep parallel met vooruitgang op het EU-pad. De recente spanningen zijn natuurlijk zorgwekkend. Ik herhaal de oproepen aan alle kanten om de confrontatie uit de weg te gaan en maatregelen te nemen om de rust te herstellen.

Vandaag wil ik een nieuw initiatief presenteren om dit belangrijke moment in de regio te grijpen. Het is een nieuw groeiplan voor de Westelijke Balkan. We willen voortbouwen op de vooruitgang die de afgelopen maanden is geboekt. Maar we willen ook nu al enkele voordelen van het EU-lidmaatschap naar de mensen van de Westelijke Balkan brengen. Het groeiplan dat we vandaag voorstellen, is gebaseerd op vier pijlers: ten eerste om de Westelijke Balkan dichter bij de interne markt van de EU te brengen. Ten tweede, om de regionale economische integratie te verdiepen. Ten derde, om fundamentele hervormingen te versnellen. En ten vierde, om de pretoetredingsmiddelen te verhogen. Tot op zekere hoogte is dit een nieuwe benadering voor de Europese Unie: we vragen onze partners niet alleen om nieuwe stappen naar ons toe te zetten. Ook naar hen zetten we een grote stap. Ons gezamenlijke doel is om hun reis naar de EU te versnellen. En daarvoor brengen we onze Unie dichter bij de Westelijke Balkan. Ik zal deze vier punten kort introduceren.

Voor alle landen die de afgelopen twee decennia tot de EU zijn toegetreden, is toegang tot de interne markt de belangrijkste motor van economische groei geweest. Maar ook landen die zich al op een veelbelovend EU-pad bevinden, zouden moeten profiteren van onze interne markt. De Westelijke Balkan zou bijvoorbeeld kunnen toetreden tot onze digitale eengemaakte markt op gebieden als e-commerce of cyberbeveiliging. We zouden onze handel in goederen en betalingen kunnen vergemakkelijken. Ik wil dat onze eengemaakte markt een aanjager van verandering is, niet alleen voor landen die al tot de familie zijn toegetreden, maar ook voor landen die nog onderweg zijn.

Deze nauwere band met onze interne markt moet hand in hand gaan met een gemeenschappelijke regionale markt. Een gemeenschappelijke regionale markt is cruciaal om het economische potentieel van de regio te ontsluiten. Het is van cruciaal belang om de Westelijke Balkan aantrekkelijker te maken voor Europese investeerders. En als deze gemeenschappelijke regionale markt gebaseerd is op EU-regels en -normen, kan deze ook bijdragen tot een snellere toetreding tot onze Unie. We willen de Westelijke Balkan alvast enkele voordelen van het lidmaatschap bieden. Maar dit betekent dat ook vooraf aan bepaalde vereisten van het lidmaatschap moet worden voldaan. Sommige van de hervormingen die deel uitmaken van het toetredingsproces zijn essentieel voor het vertrouwen van investeerders. Denk aan het opbouwen van een onafhankelijke en efficiënte rechterlijke macht, het waarborgen van degelijke openbare aanbestedingen en het intensiveren van de strijd tegen corruptie. Of denk aan de energiemarkt. De Westelijke Balkanregio heeft een enorm potentieel om te diversifiëren, weg van Russische fossiele brandstoffen. Maar het moet de energie-efficiëntie verhogen, de diversificatie opvoeren en de inzet van meer hernieuwbare energiebronnen versnellen. De Westelijke Balkan kan beide bereiken: energie-onafhankelijkheid van Rusland en nauwere aansluiting bij de Europese Unie om de toetreding te versnellen.

Mijn laatste punt is duidelijk. We staan klaar om de Westelijke Balkan te ondersteunen met meer pretoetredingssteun. Er is een dringende behoefte aan investeringen in de Westelijke Balkan. Deze investeringen zullen het leven van mensen verbeteren. En ze zullen ook de weg naar onze Unie effenen. Daarom moeten we de middelen voor de Westelijke Balkan verhogen. In deze turbulente tijden is dit vierpuntenplan het juiste aanbod voor de Westelijke Balkan.

Dames en heren,

De geschiedenis is in beweging. Poetin wilde Oekraïne grijpen voor Rusland. Hij berekende dat de Europese Unie het gewoon zou accepteren. In plaats daarvan verzette Oekraïne zich dapper en slaat hem terug. En wij in Europa staan, terecht en standvastig, achter Oekraïne. We beleven dit cruciale moment in de geschiedenis. En we moeten bij de les blijven. Oekraïne zal sterker uit deze oorlog komen. Enorme mensenmassa's zwaaien met Europese vlaggen in Moldavië en Georgië, waar het verlangen naar een plek in de Europese Unie resoluut brandt. De Westelijke Balkan en de Unie komen steeds dichterbij. Dit is het moment om te grijpen, om een meer verenigd Europa te smeden.

Bedankt en lang leve Europa!'