Traditionele viering van de 70ste Dodenherdenking in Amstelveen

Op 4 mei 2015 herdachten honderden Amstelveense burgers de gevallenen en oorlogsslachtoffers van de Tweede Wereldoorlog, 70 jaar na dato bij het Oorlogsmonument aan de Amsterdamseweg.

De eerste dodenherdenking van de gevallenen in de Tweede Wereldoorlog vond plaats op 10 mei 1945 in Amstelveen (Nieuwer-Amstel) in het Wandelpark. Er werd een eenvoudig wit houten kruis gebouwd voor de hoofdingang van het park met de tekst: 'AAN HEN DIE VIELEN'. Burgemeester Haspels en de nabestaanden van de omgekomenen legden kransen aan de voet van het kruis.

(Bron Jaren van verduistering - 2015)

De eerste herdenking bij het kruis voor het Wandelpark in Nieuwer-Amstel. Burgemeester Haspels legt een krans op 10 mei 1945. Op de achtergrond staan de nabestaanden van de oorlogsslachtoffers


(Bron Jaren van verduistering - 2015)

Mr Gerrit Pieter Haspels (1892-1960) burgemeester van Amstelveen in de periode van 1932-1955 met een onderbreking van 3 jaar tijdens de Tweede Wereldoorlog, legt een krans bij het oorlogsmonument op 10 mei 1945

Het gedenken
'De voorbereiding voor het oprichten van een monument voor de gevallenen van Nieuwer-Amstel heeft even lang geduurd als de oorlog zelf. De gemeente is daarbij gespaard gebleven voor een nogal ambitieus werkstuk met de afmetingen van een nationaal monument. Op 7 mei zond burgemeester Haspels al een brief aan alle zielzorgers om een opgave van de slachtoffers in hun parochies. Op 10 mei 1945 werd het eerste kruis van witgeschilderde planken opgericht, aan de hoofdingang van het Wandelpark, het latere Broersepark. In zwarte letters stond daarop geschilderd: 'Aan hen die vielen'.

In de avond van donderdag, 10 mei kwam de bevolking daar voor het eerst bijeen om de doden te herdenken. Het was op de dag, dat de eerste lijsten met overlevenden uit de concentratiekampen waren gepubliceerd. Koortsachtig hadden de familieleden van vermisten in de lange kolommen gezocht naar de naam die hen zou verlossen uit hun angst. Burgemeester Haspels noemde de namen van de mensen, van wie men zeker wist, dat ze waren omgekomen.' (Bron 'Jaren van verduistering')

Dit monument is vijf jaar later vervangen door het huidige monument van de Amstelveense beeldhouwer Theo Bennes, getiteld: “Aan hen die vielen”. Bennes koos voor zijn ontwerp drie hoge zuilen die het beeld van de verslagenheid en de droefenis dragen in de figuur van een treurende vrouw. De vrouw heeft een palmtak in de hand die de overwinning symboliseert, dwars door dood en ondergang heen. De drie zuilen zijn gezaagd uit één blok harde Franse kalksteen, dat ongeveer 6000 kilo weegt, het voetstuk is van Zweeds graniet.




(Foto Amstelveenweb.com - 2015)

De oorlogsveteranen staan al klaar om met de herdenkingsdienst te beginnen


(Foto Amstelveenweb.com - 2015)

Onderwijsdeskundige Edu Dumasy en rabbijn Hans Groenewoudt


(Foto Amstelveenweb.com - 2015)

Burgemeester Van 't Veld en haar echtgenoot Harald Moonen krijgen de laatste instructies van Roland Vos,
bestuurslid van de stichting Amstelveen Oranje


(Foto Amstelveenweb.com - 2015)

Het Harmonie Orkest Amstelveen onder leiding van dirigent Nico Schimmel speelt tijdens de herdenking


(Foto Amstelveenweb.com - 2015)

Honderden Amstelveense burgers kwamen naar de 70ste Dodenherdenking in Amstelveen

Het beeld van de vrouw is ook uit één blok kalksteen van bijna 3500 kilo gehouwen. En – een aardig detail – het meisje, dat de juiste soepele lijnen bezat om de beeldhouwer tot model voor zijn treurende vrouw te dienen, was in de oorlog koerierster geweest. Op donderdag 4 mei 1950 om 19.15 uur begon de plechtige onthulling van het monument door de acht jaar oude Han van der Leek. De jongen was geboren in 1942, na de fusillering van zijn vader in de duinen bij Bloemendaal. De plechtigheid werd begeleid door presentator Frits Barend en muzikaal het Harmonie Orkest Amstelveen onder leiding van dirigent Nico Schimmel.


(Foto Amstelveenweb.com - 2015)

Frits Barend presenteert en begeleidt de ceremonie


(Foto Amstelveenweb.com - 2015)

Scholiere Malak el Haddad leest een passend gedicht voor


(Foto Amstelveenweb.com - 2015)

Matthijs den Hollander de nieuwe stadsdichter van Amstelveen, leest zijn laatste gedicht voor met de titel: 'Bevrijd gebied'

Na de voordracht van een gedicht van de jonge scholiere Malak el Haddad, leerling van de scholengemeenschap Panta Rhei, las Matthijs den Hollander de nieuwe stadsdichter zijn gedicht voor:

Bevrijd gebied
'Er is een vrij gebied, alles wijst daarop.
Dát was het hele idee van ongerepte natuur
deze stilte, het heiligdom waarin ik sta
nimmer klinkt er een nee

Er is een vrij gebied, vrij groot
alle gedachten ontspringen er met een gezongen ja
zelfs het ogenschijnlijk einde, dat wij noemden
de dood

Schouder aan schouder, een golvende mensenzee
maakt leven, muziek, bij morgendauw, noorderlicht
en avondrood. Tel op, de ontelbare zaden van het idee
nimmer klinkt er een nee

Vanavond door de wolken
de laatste stralen van de volle maan
de kersenbloesem zweeft al door de lucht

Waarom God, aan diezelfde bron, zijn ook dié gedachtes ontsproten
waarom wij hier met gebroken harten samenzijn?
Je zoekt hem of haar wiens lief lichaam aan flarden is geschoten
of opeengepakt is weggevoerd
naar een hartverscheurend eindstation

Er is een vrij gebied
in deze stilte wil ik knielen
als ik met u ongebroken sta

en luister ik
naar het levend hart van hen die vielen
waaruit oneindig, vol liefde klinkt
een groot gefluisterd Ja'

(Foto Amstelveenweb.com - 2015)

De scouts bewaken de Dodenherdenking en als dat nodig is, helpen ze ook de kransleggers


(Foto Amstelveenweb.com - 2015)

Opvallend veel jonge kinderen kwamen met hun ouders naar de herdenking


(Foto Amstelveenweb.com - 2015)

Gelukkig is het mooi weer en de 'Treurende vrouw' wordt met de warme zonnestralen prachtig belicht


(Foto Amstelveenweb.com - 2015)

Tussen het publiek staat de burgemeester met haar echtgenoot en ze volgen met interesse de ceremonie, want voor haar is het vandaag de eerste keer, dat ze bij de herdenking in Amstelveen, straks een toespraak houdt


(Foto Amstelveenweb.com - 2015)

Mirjam van 't Veld, burgemeester van Amstelveen, vertelt tijdens haar toespraak hoe belangrijk het is dat ons land in vrijheid leeft, nu al weer 70 jaar. 'Tóch blijft herdenken en stilstaan bij het verleden van grote betekenis'

Mevrouw Mirjam van ’t Veld, burgemeester van Amstelveen hield een indringende toespraak:

'Jongens en meisjes, dames en heren’,
‘Vanavond staan wij stil bij het leed van oorlog en bij de waarde van vrijheid. Wij herdenken hen die hun leven gaven voor onze vrijheid. In het verzet en daarbuiten. Maar óók denken wij aan hen die zich na de jaren van bezetting van Nederland en voormalig Nederlands-Indië – óók op dit moment – inzetten voor vrijheid, vrede en veiligheid. Dichtbij, of ver weg. Voor mensen zoals jullie, u en ik. Mensen voor wie vrijheid veelal nog een verre droom is.

Sinds het einde van de Tweede Wereldoorlog leeft ons land in vrijheid. Nu al weer 70 jaar. Tóch blijft herdenken en stilstaan bij het verleden van grote betekenis. En moeten we mét elkaar staan voor een daadkrachtig optreden tegen een ieder die onze tolerantie en vrijheden wil inperken. Want de herinnering aan de periode 1940-1945 vormt voor ons de waarschuwing waartoe mensen in staat zijn. Welke gruwelijkheden zij elkaar kunnen aandoen, wat het betekent als de vrijheid wordt gekneveld.’

‘En laten we het vanavond nog eens nadrukkelijk onder ogen zien: tegelijkertijd met de viering van 70 jaar bevrijding lijkt de wereld in brand te staan. Zijn oorlog, grootschalig geweld en radicalisering aan de orde van de dag. De wraak en haat die naar voren komt is ronduit beangstigend, de extremistische gewelddaden omwille van een geloof zijn onbeschrijflijk en onbegrijpelijk. En we hebben – zelfs in Amstelveen! – helaas ook te maken gehad met uiterst verwerpelijke discriminerende uitingen.’

‘Dit alles geeft veel stof tot nadenken. En dan rijst de vraag, hoe het verhaal van de verschrikkingen van onderdrukking en bezetting blijvend kan worden gehouden. Dat brengt mij op een bezoek, dat ik onlangs bracht aan een 85-jarige inwoonster van onze gemeente. Zij had mij een aangrijpende brief gestuurd. Dit naar aanleiding van de weerzinwekkende aanslag in Parijs en mijn reactie daarop tijdens de demonstratie voor de vrijheid en - specifiek ook -  naar de Joodse gemeenschap in Amstelveen. Deze mevrouw is in de oorlog bijna al haar familie kwijtgeraakt, heeft veel in angst geleefd en moest zelf - gescheiden van haar ouders - drie jaar onderduiken. Zij schreef mij, dat zij bang was van het geweld, dat nu weer zo de kop opsteekt en sprak de hoop uit, dat iedereen in vrede zal kunnen leven.’

‘Tijdens mijn bezoek raakten haar indringende verhalen mij bijzonder. Eens temeer werd duidelijk, dat oorlogswonden weer worden opengereten door wat er gaande is in de wereld. En dat doet nog eens extra beseffen, dat respect voor elkaar en het in goede harmonie leven met elkaar van het allergrootste belang is. Maar eveneens bracht die lieve mevrouw geëmotioneerd naar voren, “dat men veelal nog steeds niet beseft wat velen aan onmenselijke wreedheid in de oorlog is overkomen. Dat dit diepe sporen nalaat in persoonlijk leven en dat de overlevenden zich vaak ook nog onbegrepen voelen”. Ik vond het niet alleen een indrukwekkende en fascinerende ontmoeting, maar heb deze ook ervaren als een uiterst leerzame geschiedenisles. Hier sprak een vrouw met een litteken. Die worstelt met het verleden en die – vanuit haar eigen trieste ervaringen en herinneringen – uitdrukkelijk aangeeft, dat we niet mogen vergeten wat tijdens de Tweede Wereldoorlog is gebeurd. Maar óók laat weten, dat dit besef niet aflatend aan jongeren moet worden overgebracht, “zodat de wortel van vrijheid goed is ingebed en kan blijven groeien”.

Met andere woorden jongens en meisjes, dames en heren,
Wie de ogen sluit voor het verleden, is blind voor de toekomst ! Vrijheid is nu eenmaal géén gegeven, géén vaststaand feit. De weg naar de vrijheid is ingewikkeld, maar méér dan de moeite waard ons daar maximaal én blijvend voor in te zetten. Daarom mag deze 4 mei-herdenking niet verworden tot een ritueel. Steeds opnieuw moeten we proberen iets los te maken. Op zoek te gaan naar de impact, waarde en betekenis van vrijheid. Daarom mag 4 mei óók worden gezien als snijpunt van verleden, heden en toekomst!

Zij die in het verzet de hoogste prijs betaalden, keken vooruit en zagen hun doel. Zij hadden idealen, passie, moed en grootsheid. Steeds verder weg in de tijd klinken hun stemmen zacht, maar nooit zullen ze verstommen. Hun droom van de bevrijding zal zo dadelijk - op deze avond van de vierde mei - met kracht weerklinken in twee minuten stilte …..!' -, sloot burgemeester Van ’t Veld haar toespraak.

(Foto Amstelveenweb.com - 2015)

Na de toespraak blaast Nico Schimmel, dirigent van het Harmonie Orkest Amstelveen, de 'Last Post'
op een originele 75 jaar oude klaroen


(Foto Amstelveenweb.com - 2015)

De 75 jaar oude klaroen dichterbij. Het is een signaalinstrument, dat vergelijkbaar is met de reguliere trompet, echter zonder, of met een ventiel. De blaastechniek bepaalt het geluid. Zij is gemaakt van koper en heeft een doordringende en scherpe toon. De klaroen wordt gebruikt in het leger vooral bij herdenkingen


(Foto Amstelveenweb.com - 2015)

De burgers van Amstelveen volgen de herdenking


(Foto Amstelveenweb.com - 2015)

Het Harmonie Orkest Amstelveen is duidelijk muzikaal aanwezig

Na de toespraak blies Nico Schimmel, dirigent van het Harmonie Orkest Amstelveen, de 'Last Post' op een originele klaroen. Deze klaroen was oorspronkelijk van een infanterist hoornblazer, die hij bij de verdediging van de Gebbenberg in 1940 gebruikte, dus 75 jaar geleden.

Na de 2 minuten stilte werd door de aanwezigen het volkslied Wilhelmus gezongen: het 1ste en 6de couplet.

“Wilhelmus van Nassouwe
ben ik van Duitsen bloed,
den vaderland getrouwe
blijf ik tot in den dood.
Een prinse van Oranje
ben ik, vrij onverveerd,
den Koning van Hispanje
heb ik altijd geëerd.
Mijn schild ende betrouwen
zijt Gij, o God mijn Heer,
op U zo wil ik bouwen,
Verlaat mij nimmermeer.
Dat ik doch vroom mag blijven,
Uw dienaar t'aller stond,
de tirannie verdrijven
die mij mijn hart doorwondt.”


(Foto Amstelveenweb.com - 2015)

De wapenbroeders, de heren C. Lacet en W. van Lith salueren tijdens het blazen van de 'Last Post', de twee minuten stilte en het daarna gezongen volkslied 'Wilhelmus'


(Foto Amstelveenweb.com - 2015)

De Amstelveners zingen het volkslied 'Wilhelmus van Nassouwe', het 1ste en 6de couplet


(Foto Amstelveenweb.com - 2015)

De eerste krans wordt door burgemeester Mirjam van 't Veld en haar echtgenoot gelegd


(Foto Amstelveenweb.com - 2015)

Rabbijn Hans Groenewoudt legt ook een krans in naam van de Joodse gemeenschap


(Foto Amstelveenweb.com - 2015)

De wapenbroeders leggen ook een krans voor het monument


(Foto Amstelveenweb.com - 2015)

Van afstand volgen de Amstelveense burgers de gebeurtenissen


(Foto Amstelveenweb.com - 2015)

Het orkest speelt gedurende de gehele herdenking passende muziekstukken


(Foto Amstelveenweb.com - 2015)

Ten tijde van de Dodenherdenking is de vlag op halfstok. Dit is een teken van rouw. Symbolisch hangt de onzichtbare vlag des doods boven de vlag die halfstok is gehangen


(Foto Amstelveenweb.com - 2015)

Atleten van de Atletiekvereniging Startbaan tijdens de kranslegging

Na de samenzang werden door verschillende organisaties hun kransen aan de voet van het oorlogsmonument van beeldend kunstenaar Theo Bennes neergelegd,waarna een lange rij burgers volgde. Op de een of andere manier voelden de Amstelveners zich solidair met alle ellendige zaken die in de oorlog plaatsvonden, maar ook bepaalde delen van de wereld teisteren. De landelijke discussie over de noodzaak van een Dodenherdenking is in Amstelveen zeer relevant en het is niet te voorstellen, dat deze traditie niet zou worden voortgezet.

De kransen en bloemstukken werden door de volgende personen en organisaties gelegd bij het monument:
De Burgemeester Mirjam van ’t Veld en haar echtgenoot Harald Moonen
Stichting Amstelveen Oranje, De heer Kuyper en mevrouw van Engelen
Namens de joodse gemeenschap, rabbijn Hans Groenewoudt
Namens de Stichting Herdenking gevallen en slachtoffers Nederlands Indië, De heren C. Bouwens en E. Dumasy
Namens de verzetsstrijders/wapenbroeders, de heren C. Lacet en W. van Lith
Namens het Apostolisch Genootschap, mevrouw Prins-Borst en Sophie Brouwer
Namens de scholengemeenschap Panta Rhei, Lisa Ricke en Michella Swaaningen
Atleten van atletiekverenging de Startbaan vervolgens publiek defilé.


(Foto Amstelveenweb.com - 2015)

Leden van de gemeenteraad van Amstelveen beginnen met het defilé voor het Oorlogsmonument


(Foto Amstelveenweb.com - 2015)

Koos Hagen en Matthijs den Hollander, de voormalige- en nieuwe stadsdichter van Amstelveen volgen de raadsleden


(Foto Amstelveenweb.com - 2015)

Honderden Amstelveense burgers lopen langs het oorlogsmonument


(Foto Amstelveenweb.com - 2015)

Nico Schimmel, de orkestleider moet goed tot het laatste moment van de herdenking opletten om zijn musici attent te maken op de gebeurtenissen bij het monument


(Foto Amstelveenweb.com - 2015)

Een herdenkingskrans voor het monument: Amstelveen herdenkt


(Foto Amstelveenweb.com - 2015)

Na de 70ste Dodenherdenking staat het oorlogsmonument er prachtig bij

Bevrijdingsvuur
Na de herdenking mochten de aanwezigen in wijkcentrum ’t Pluspunt bijkomen, want het warme lenteweer sloeg plotseling om en het werd steeds koeler, dus en bakje warme koffie was geen overbodige luxe.

Ook dit jaar hebben atleten van Atletiekvereniging Startbaan het bevrijdingsvuur 's nachts opgehaald in Wageningen. De atleten liepen vervolgens in estafettevorm met het vuur naar Amstelveen, een tocht over 90 kilometer. De bevrijdingsvlam werd op dinsdag 5 mei rond 12.00 uur officieel overhandigd aan de burgemeester van Amstelveen. Vervolgens werd het bevrijdingsvuur ontstoken. Deze ceremonie, omlijst met bevrijdingsmuziek vond plaats in het Oude Dorp van Amstelveen.