Verbeteringen voor in het proces om een autorijbewijs te halen

Minister Harbers (Infrastructuur en Waterstaat) stelt verschillende verbeteringen voor in het proces om een autorijbewijs te halen. Rijonderwijs wordt verplicht én krijgt vooraf vastgestelde leerdoelen, de wijze van examineren gaat veranderen en de regels voor rijinstructeurs worden aangescherpt.

Het ministerie gaat aan de slag met het aanpassen van wet- en regelgeving om deze verbeteringen door te voeren. Aanleiding zijn verschillende geconstateerde misstanden in de rijschoolbranche en het relatief lage slagingspercentage (gemiddeld slaagt 52% slaagt voor het praktijkexamen en 39% voor het theorie-examen). Bovendien is de inzet dat de wijzigingen een positief effect hebben op het aantal verkeersongevallen onder beginnende bestuurders.

Eerder stelde het advies ‘Van rijles naar rijonderwijs’ verschillende verbeteringen voor, die door zowel de Tweede Kamer als door het ministerie zijn onderschreven. Dit is de uitwerking daarvan.

Minister Mark Harbers (Infrastructuur en Waterstaat): “Frauderen tijdens het examen, instructeurs die je bewust te vroeg laten afrijden, lespakketten die de indruk geven dat je ‘snel’ je rijbewijs kunt halen… Ik vind dat deze misstanden moeten worden aangepakt. Daarom zijn we vanuit het ministerie aan de slag gegaan met een pakket dat verbeteringen moet aanbrengen in de rijopleiding. Bijkomend voordeel is dat we verwachten dat jongeren hierdoor eerder slagen voor hun rijbewijs.”

(Foto Valerie Kuypers - 2022)

Mark Harbers (VVD) minister van Infrastructuur en Waterstaat
Beter rijonderwijs. Misschien wel het grootste verschil is dat het volgen van een rijopleiding verplicht wordt: op dit moment is alleen het examen verplicht. Daarnaast wordt voor iedereen duidelijker wat leerlingen moeten kunnen om een rijbewijs te halen. In oktober 2023 zijn daarvoor al leerdoelen opgesteld, die worden nog voor aankomende zomer geconcretiseerd. Denk dan bijvoorbeeld aan de verplichting om tijdens de opleiding in het donker te hebben gereden, om een keer 130 te hebben gereden en om ‘sociaal rijgedrag’ te bespreken.

Voor het nieuwe rijonderwijs is ook nagedacht over de volgorde waarop leerlingen kennismaken met het verkeer. Het rijonderwijs zal worden opgeknipt in vier fasen, waarbij in iedere fase complexere situaties worden geoefend. Er wordt ook een systeem ontwikkeld waarin betrokkenen kunnen zien welke vaardigheden de leerling al onder de knie heeft. Betrokkenen kunnen bijvoorbeeld de leerlingen zelf zijn, hun ouders of de rijinstructeurs.

Bovenstaande voorstellen zetten de grote lijnen van het rijonderwijs vast. Wel blijven rijinstructeurs de vrijheid houden om hun eigen lesmethode te gebruiken. Ze kunnen zich dus nog onderscheiden met hun unieke vaardigheden, kennis en ervaring.

Beter examen. Op dit moment is het examen de basis voor het halen van het rijbewijs. In de toekomst zal het rijonderwijs zelf en daarmee ook het leerplan de basis zijn. Het examen wordt dus afgestemd op het leerplan. Er is nog geen keuze gemaakt over het doorvoeren van veranderingen in het aantal verplichte examens: voor nu blijft er één theorie-examen en één praktijkexamen. Een van de redenen is dat extra examens leiden tot extra kosten voor de leerling. Later dit jaar komt hierover nog een nader advies vanuit het ministerie, IBKI, CBR en de branche.

Betere rijinstructeurs. Op dit moment is voor aankomend rijinstructeurs alleen een examen verplicht, maar met de nieuwe wet- en regelgeving worden rijinstructeurs verplicht om een opleiding te volgen bij een door IBKI erkend opleidingsinstituut. Voor die opleiding heeft IBKI enkele contouren opgesteld, aan de hand daarvan kunnen opleidingsinstituten hun eigen lesmethode ontwikkelen.

Het blijft voor rijinstructeurs verplicht om de bevoegdheid elke vijf jaar te verlengen, maar de eisen worden aangescherpt. IBKI gaat namelijk om de vijf jaar een theorie- en een praktijkexamen afnemen. Wanneer een instructeur drie keer een onvoldoende haalt, verliest deze zijn bevoegdheid – de instructeur kan dan besluiten om een herintrederstraject te volgen.

Kosten. De voorgestelde wijzigingen brengen kosten met zich mee, die naar verwachting worden betaald door consumenten, rijscholen en rijinstructeurs. Er wordt op dit moment uitgezocht hoe de kosten voor leerlingen zo gelijk mogelijk kunnen blijven. De gevolgen voor de lesprijs zijn mede afhankelijk van welk effect deze rijonderwijsverbeteringen hebben op de slagingspercentages. Als het rijonderwijs beter is, slagen meer leerlingen de eerste keer voor hun rijbewijs en hoeven ze dus niet meerdere keren te betalen voor een extra examen en voor aanvullende lessen.

Adviescommissie Rijonderwijs. Tot slot is het ministerie van plan om een Adviescommissie Rijonderwijs in te richten. Hierin komen vertegenwoordigers van de rijschoolbranche, maar ook IBKI, CBR, IenW en onderwijskundigen. De adviescommissie zal de minister periodiek adviseren over bijvoorbeeld het leerplan, de exameneisen en het kwalificatieprofiel voor rijinstructeurs. Op die manier kunnen gewenste veranderingen op een weloverwegen manier worden doorgevoerd.