Volksuniversiteit Amstelland viert haar 40-jarige jubileum

Nadat zij 10 jaar als onderdeel van Volksuniversiteit Amsterdam actief was geweest op verschillende locaties in Amstelveen startte 40 jaar geleden in 1973, de Stichting Volksuniversiteit Amstelland als officiële zelfstandige organisatie. Destijds was de Volksuniversiteit onder meer te vinden in de zogenaamde Zaagtand (zie ook de foto's, rubriek Stadshart) en later in diverse scholen, waaronder aan het Handelsplein in 1987. Nu is de organisatie uitgegroeid tot een educatief centrum, dat cursisten vanuit de gehele regio trekt door haar brede aanbod van activiteiten. Begon het met creatief- en taal cursussen, heden ten dage is dit uitgebreid tot zo'n 500 cursussen per jaar, waaronder fotografie en wijnproeven. Sommige cursussen worden opgezet en weer afgeschaft vanwege te weinig animo, zoals Hongaars, of mandala tekenen. Bijna alle cursussen worden 's avonds gegeven. Het is de bedoeling, dat er meer activiteiten overdag gaan plaatsvinden. Sinds de bouw van het Stadshart heeft de Volksuniversiteit in een deel van de zogenaamde Cultuurstrip een eigen pand.

(Foto Amstelveenweb.com - 1966)

Het gebouw van de Volksuniversiteit in de jaren 1990 aan het Handelsplein in het gebouw van de voormalige Theo Thijssenschool naast de Stadstuinen


(Foto Amstelveenweb.com - 1966)

De Zaagtand, waar ook de Volksuniversiteit was begonnen in de jaren 1960


(Foto Amstelveenweb.com - 2007)

De ingang van de Volksuniversiteit Amstelland in 2007

De directie, het bestuur, medewerkers en vrienden van de Volksuniversiteit Amstelland vierden dit heugelijke 40-jarige bestaan met een beperkt aantal uitverkorenen. Zij werden op vrijdagmiddag 6 september 2013 uitgenodigd in de Zonnesteinzaal van de Muziek- en Dansschool Amstelveen, in hetzelfde pand als van de Volksuniversiteit, op de 1e etage. De receptie vond aansluitend plaats op de 3e etage.


(Foto Amstelveenweb.com - 2013)

De ingang van de Volksuniversiteit Amstelland in augustus 2013


(Foto Amstelveenweb.com - 2013)

De ingang van de Volksuniversiteit Amstelland aan het Stadsplein 97 in augustus 2013


(Foto Amstelveenweb.com - 2013)

De feestelijke gebakjes liggen al klaar

In de Zonnesteinzaal hielden de gastprekers en de directeur van de Volksuniversiteit Amstelland hun toespraak. Sanne de Matter, medewerkster Marketing en Communicatie van de Volksuniversiteit Amstelland verwelkomde iedereen in de zaal en introduceerde de eerste spreker, Pim Keijzer de voorzitter van het bestuur. De tweede spreker was John Levie, wethouder Cultuur van de gemeente Amstelveen. (bekijk hun toespraken op de video)




(Foto Amstelveenweb.com - 2013)

Sanne de Matter, medewerkster Marketing en Communicatie van de Volksuniversiteit Amstelland verwelkomt alle aanwezigen


(Foto Amstelveenweb.com - 2013)

Pim Keijzer de voorzitter van het bestuur van de Stichting Volksuniversiteit Amstelland tijdens zijn toespraak


(Foto Amstelveenweb.com - 2013)

John Levie, wethouder Cultuur aan het woord


(Foto Amstelveenweb.com - 2013)

Koos Hagen, de stadsdichter van Amstelveen draagt zijn gedicht 'Multiple choice'


(Foto Amstelveenweb.com - 2013)

De aanwezigen in de zaal volgen het feestelijke programma van de jubilerende Volksuniversiteit Amstelland

Als derde kwam Koos Hagen, de stadsdichter van Amstelveen naar de microfoon en vertelde eerst over zijn ervaringen met de Volksuniversiteit en daarna bracht zijn speciale gedicht ten gehore, dat hij voor de jarige heeft geschreven:

Multiple choice

Jarenlang leefde ik in verlegenheid
ik miste iets, kennis, ontwikkeling
een perspectief, een prikkeling
een wapen tegen mijn onzekerheid
totdat ik op een dag hier binnenging
paleis van glas, Volksuniversiteit

Het werd de cursus planten snoeien
en daarna twee jaar Portugees
ik stapte over naar Persoonlijk Groeien
en denk nu sterk aan Vietnamees
of wordt het toch weer kunstgeschiedenis?
ik vind dat het zo moeilijk kiezen is

Zal ik koken met paddenstoelen
gevorderd bridgen, ICT
of ga ik toch voor hoger doelen
de leescursus Apollo 2?
ben ik al toe aan iets klassieks
of doe ik nog wat artistieks?

Schilderen of beeldhouwen
mythologie, kalligrafie
budgetteren, website bouwen
fashion of fotografie
management, communicatie
grammatica, filosofie
culinair of conversatie
Shakespeare of Francophonie?

Slim beleggen, droom uitleggen
Plato, Aristoteles
hindoeïsme, Zen boeddhisme
Seneca of Socrates
barok, Bartók, Beckmann, Kokoschka
Bahasa Indonesia
Spaans, Koreaans, Grieks en Latijn
Zuid-Afrikaans of Standaard Mandarijn
Hongaars, Bulgaars of Oud-Tataars
Deens, Roemeens, Tsjechisch, Tsjetsjeens…

O jarige Volksuniversiteit
wilt u mij niet als klant verliezen
verlos mij dan van mijn verlegenheid
bied mij een cursus Leren Kiezen!

De laatste spreker was Herbert Bos, directeur van de Stichting Volksuniversiteit Amstelland.

'Geachte dames en heren, wethouder John Levie, docenten, medewerkers, oud-medewerkers, collega’s,  bestuursleden en overige relaties,

Ook ik wil u natuurlijk persoonlijk welkom heten bij deze ontvangst ter gelegenheid van 40 jaar Volksuniversiteit Amstelland. Ik wil u bedanken, dat u van onze uitnodiging gebruik hebt willen maken en ik dank de sprekers die mij voorgingen voor hun aanwezigheid en mooie woorden.

(Foto Amstelveenweb.com - 2013)

Herbert Bos, directeur van de Volksuniversiteit Amstelland vertelt over het verleden en de toekomst van zijn bedrijf

40 jaar Volksuniversiteit Amstelland, 40 jaar volksuniversiteitswerk in Amstelveen. Geen mijlpaal, geen once-in-a-lifetime event, geen fanfarekorpsen, maar toch heb ik gemeend deze gelegenheid te moeten aangrijpen om met u stil te staan, zowel bij de geschiedenis en traditie van dit mooie instituut, als ook bij de toekomst, nu de vraag hoe die er uitziet actueel en prangend is. Daarom heb ik besloten om niet te wachten tot ons 50-jarig bestaan, maar u voor vandaag uit te nodigen, zodat we ook de goede banden en relaties die wij met u hebben kunnen aanhalen en bestendigen.

De Amstelveense Volksuniversiteit heeft een geschiedenis van meer dan veertig jaar. Toen de stad in de jaren vijftig en zestig van de vorige eeuw echt een stad begon te worden, was het op initiatief van onze collega-instelling Volksuniversiteit Amsterdam dat ook in Amstelveen cursussen en lezingen werden gegeven op diverse locaties.

De activiteiten vielen hier in een vruchtbare bodem: veel deelnemers, een groeiend cursusaanbod, zelfs zo dat men in Amsterdam het signaal zond dat het wellicht een goede gedachte zou zijn als de Amstelveense afdeling zou verzelfstandigen, wat in 1973 is gebeurd.

We zijn inmiddels veertig jaar verder. De positie van de Volksuniversiteit is in Amstelveen nog steeds stevig verankerd en er is, mede dankzij de internationale gemeenschap, nog altijd een groot publiek, dat de weg naar de Volksuniversiteit feilloos weet te vinden.

Veel is er veranderd in die veertig jaar: programma-aanbod, methodieken, virtuele ondersteuning en leermiddelen zijn, waar mogelijk met de tijd meegegaan en worden regelmatig  tegen het licht gehouden om de functionaliteit, doeltreffendheid en aantrekkelijkheid te kunnen garanderen.

Naast dit alles mogen we nooit vergeten, dat wij in de fortuinlijke positie verkeren, dat wij kunnen opereren in één gebouw, op één locatie, namelijk dit prachtige gebouw in het Stadshart. Met onze komst hiernaartoe in 2001 –  ik ben daar zelf bij betrokken geweest – werd het mogelijk ons werk verder te professionaliseren en uit te bouwen.

Ik vraag me wel eens af, hoe Volksuniversiteit Amstelland ervoor had gestaan als zij indertijd niet betrokken zou zijn geweest bij de plannen voor een nieuw Stadscentrum. Feit is, dat wij ons gelukkig mogen prijzen om hier te mogen werken en op onze manier ook een steentje bij te dragen aan de city-marketing van Amstelveen. Het is opvallend om te zien hoe ons aantal cursussen in de uren overdag is gegroeid na onze komst naar het Stadshart: de locatie is hierin een factor van doorslaggevend belang.

De laatste twee cursusseizoenen hebben in het teken gestaan van een aantal ingrijpende veranderingen en gebeurtenissen die hun schaduw ver vooruit hebben geworpen. Een fikse korting op de gemeentelijke subsidie en daarop een economische crisis, waarin het consumentengedrag op zijn zachtst gezegd grillig en onvoorspelbaar werd, hebben ons in een heel ander vaarwater doen belanden.

Waar het in eerdere jaren geen vraag was, of er wel belangstelling voor ons aanbod zou zijn, hebben we nu het gevoel, dat we voor iedere inschrijving in de slag moeten en ons publiek met man en macht moeten proberen over te halen om zich aan te melden.

Hierin staan wij niet alleen. Als we kijken naar hoe onze branche zich in de afgelopen seizoenen heeft ontwikkeld, kunnen we er niet meer omheen, dat wij ons op de toekomst zullen moeten bezinnen en antwoord moeten vinden op de vraag, wat het bestaansrecht van de volwasseneneducatie in de toekomst is, of wij vraag- of aanbodgestuurd moeten opereren, voor wie wij er zijn en waarom, en met welke middelen wij onze taak nog kunnen vervullen.  Kortom de crisis als aanjager van de identiteitsvraag: wie zijn wij, waar komen wij vandaan en waar gaan we naartoe.

Zonder hierbij op de zaken vooruit te lopen staat vast, dat het aangaan van samenwerkingsverbanden en creatief zoeken naar oplossingen en nieuwe kansen en mogelijkheden bij aanvang van dit seizoen prioriteit nummer één zijn.

Het kan geen toeval zijn, dat deze turbulente periode samenvalt met het jaar, waarin de oudste Volksuniversiteit van Nederland, namelijk die van Amsterdam, haar 100-jarig bestaan viert. Hiermee is tegelijkertijd 100 jaar volksuniversiteitswerk in Nederland een feit. Tijdens een symposium, dat in april werd gehouden ter gelegenheid van 100 jaar Volksuniversiteit Amsterdam, is gepoogd de toekomstige rol van de Volksuniversiteit te formuleren, waar het gaat om ontwikkeling van burgerschap, hoe om te gaan met diversiteit, met digitalisering en de vraag, of de Volksuniversiteit nog en in welke mate een bindende factor in de samenleving kan zijn.

Zonder voorbij te gaan aan de idealen van vroeger kon in april worden vastgesteld, dat de eisen van de tijd op het gebied van het aankweken van competenties en burgerschapsvaardigheden, nog altijd vragen om ondersteuning vanuit de volwasseneneducatie.

Want, om de Amsterdamse wethouder Andrée van Es, die het symposium opende, te citeren: educatie opent de deur naar de arbeidsmarkt en er zijn meer positieve effecten: mensen die basisvaardigheden beheersen, kunnen hun kinderen helpen bij hun huiswerk en nemen eerder deel aan het culturele leven. Scholing draagt bij aan zelfredzaamheid en geeft mensen meer grip op hun leven – einde citaat.

Natuurlijk mogen we hierbij niet voorbij gaan aan het feit, dat de Amstelveense werkelijkheid een andere is dan die in Amsterdam. Wij zien dit terug aan ons cursistenbestand, wat in de meeste gevallen een opleiding heeft genoten die hoger ligt dan het landelijk gemiddelde. Ook zien wij dit terug in het programma: wij doen ons uiterste best om ons cursusaanbod toe te snijden op het Amstelveense publiek en op suggesties en vragen van onze deelnemers.

De groeiende internationale gemeenschap vormde in het vorige seizoen maar liefst 32% van ons publiek. Ondanks, dat wij in het vorige cursusjaar een terugval moesten constateren in het aantal inschrijvingen, wist het publiek uit Amstelveen en de regio toch de weg te vinden naar dat gedeelte van ons aanbod waar men ons al zo lang van kent. Ik noem niet zonder enige trots de volgende getallen:

230 aanmeldingen voor Italiaans

235 aanmeldingen voor de Creatieve vakken

260 aanmeldingen voor Spaans

300 aanmeldingen voor Engels

450 aanmeldingen voor Nederlands voor niet-Nederlanders.

Cijfers, waar collega’s in het land nog wel eens jaloers op kunnen worden. Het zijn deze getallen die mij ervan overtuigen, dat Volksuniversiteit Amstelland ondanks de huidige malaise om ons heen op deze genoemde gebieden springlevend is en volop bestaansrecht heeft.

Toch lijkt de vanzelfsprekendheid, waarmee de Amstelvener zich enige jaren terug inschreef voor een cursus bij de Volksuniversiteit tanende te zijn en is er voor ons dus volop werk aan de winkel om die vanzelfsprekendheid weer te creëren. We zullen ons continu moeten oriënteren op de vraag naar educatie van de mens van nu en daar met zo aantrekkelijk en breed mogelijk aanbod op in moeten spelen.

De afgelopen week heeft in het teken gestaan van gratis proeflessen om het publiek uit de regio de gelegenheid te geven kennis te maken met ons aanbod en onze docenten. Voor deze nieuwe vorm is gekozen, omdat de traditionele Open Dag in de afgelopen jaren niet meer voldeed aan de verwachtingen en het publiek van tegenwoordig zich op een andere manier oriënteert op ons aanbod.

Het was dus spannend, toen afgelopen maandagochtend de deuren voor het eerst opengingen en wij afwachtend moesten toezien, hoe er op deze nieuwe vorm van promotie zou worden gereageerd. Voordat wij daaraan conclusies kunnen verbinden, zullen wij eerst met betrokkenen dit experiment moeten evalueren en voor de volgende jaren moeten bijstellen en vervolmaken.

Vast staat wel, dat docenten die hebben meegewerkt niet hebben stilgezeten en dat er behoorlijk animo was. Ik hoop, dat met deze nieuwe vorm een weg is ingeslagen om het onze deelnemers makkelijk en aantrekkelijk te maken om met ons cursusaanbod in aanraking te komen.

Meneer de wethouder, wat ik hiervoor heb gezegd was natuurlijk niet mogelijk geweest zonder de constante betrokkenheid van de gemeente, en ik zeg daar eerlijk bij: ook na de korting op onze subsidie. U onderstreepte het zelf al in uw toespraak. Als de gemeente het belang van een lerende stad niet had onderkend, hadden wij hier nu niet gezeten en waren wij wellicht in de marge van gehuurde leslokalen in de avonduren blijven opereren.

Wij zijn de gemeente hier zeer dankbaar en erkentelijk voor. Ik zie het als mijn taak om ervoor te zorgen, dat de gemeente Amstelveen dat belang ook voor de toekomst blijft zien. We hebben in het verleden met elkaar een perfecte infrastructuur geschapen, laten we er nu ook met elkaar voor zorgen, dat we de toekomst van onze volksuniversiteit waarborgen en veilig stellen. Een ieder die daarbij betrokken is en daaraan deelneemt, profiteert daarvan en is daarbij gebaat.

Ter gelegenheid van 100 jaar volksuniversiteitswerk in Nederland is een gedenkboek verschenen: 'Leren omdat het leuk is…' Het is mij een eer en genoegen, meneer Levie, om u een exemplaar van dit boek te overhandigen. In dit boek zit tevens een dvd; ik raad u aan deze eens te bekijken, u zult zien dat er ook opnames in Amstelveen zijn gemaakt op onze mooie locatie.

Ik ga langzamerhand naar de afronding van mijn toespraak. Uiteraard wil ik hier mijn grote dank uitspreken aan docenten, stafleden en oud-stafleden, natuurlijk mijn voorganger directeur Ton Koster, en de oud-bestuursleden hier aanwezig. Kortom, aan alle mensen uit eerdere jaren die op eigen manier en met eigen inzichten zich hebben ingezet om de volksuniversiteit voor te stuwen in de vaart der volkeren, om van haar te maken wat zij nu is.

Ook wil ik een speciaal woord van dank zeggen aan het huidige bestuur.  Als directeur prijs ik mij gelukkig met,  en voel me bijzonder kundig ondersteund door een ploeg die professioneel en betrokken is,  en mij de ruimte geeft om dit werk op mijn persoonlijke manier in te vullen. Samen gaan wij ervoor zorgen, dat we over 10 jaar ons halve eeuwfeest glansrijk kunnen vieren.


(Foto Amstelveenweb.com - 2013)

Het jubileumboek van de 100 jarige Volksuniversiteit Amsterdam: 'Leren, omdat het leuk is'

En dan ook uiteraard nog – en zeker niet in de laatste plaats - een dankwoord aan de staf: Eric, Nora, Maher, Kitty, Martine, Sanne en Hans. Ik kan me een werkdag zonder jullie eenvoudigweg niet voorstellen. Heel veel dank, jullie zijn een topteam. En laat ik vooral de receptionisten hierbij niet vergeten: Marco, Stefan, Bas, Geesje en Letty, heel veel dank allemaal!' – aldus Herbert Bos, directeur van de Volksuniversiteit Amstelland

Na zijn toespraak overhandigde hij het jubileumboek van de 100 jarige Volksuniversiteit Amsterdam 'Leren, omdat het leuk is' aan wethouder John Levie. Het is ook interessant voor de Amstelveners, want tot 1973 bestuurde de Volksuniversiteit Amsterdam in Amstelveen de cursussen. Tevens zit er een DVD bij met leuke beelden en interviews.

Volksuniversiteit?

Volksuniversiteit is wat het woord zegt: een universiteit voor het volk. Grondiger uitgelegd vormen volksuniversiteiten een landelijk netwerk van onderwijs voor volwassenen. Dit netwerk is een onderdeel van het sociaal-cultureel netwerk en past in de inspanningen van de overheid om de bevolking levenslang te laten leren. Volwassenen schrijven zich in op losstaande cursussen, die ze vinden in een brochure, of op de site van de respectievelijke volksuniversiteit.

De cursussen van een volksuniversiteit zijn niet gericht op het behalen van een diploma. Voorop staat het bieden van mogelijkheden om zich onder deskundige begeleiding zo breed mogelijk te informeren. Dat kan zijn een vreemde taal leren, een nieuwe hobby beginnen, of alleen maar inzicht vergroten en algemene ontwikkeling bevorderen.

De Volksuniversiteit vindt haar oorsprong in Engeland in de tweede helft van de 19de eeuw. Een kleine groep wetenschappers maakte zich zorgen over de 'verborgen tweedeling in de maatschappij'. Een tweedeling tussen een kleine groep wetenschappelijk geschoolden en de grote groep 'van het volk', de groep van de onwetenden. Kennis en ervaring opgedaan binnen de universiteiten moesten ten dienste komen van de hele maatschappij.

Arnold Joseph Toynbee (1889 – 1975), Brits historicus, wiens 12-delige analyse van de opkomst en ondergang van beschavingen, 'A Study of History' (Een studie van de geschiedenis), geschreven van 1934 tot 1961, een synthese was van de wereldgeschiedenis, een metahistorie, gebaseerd op universele patronen van opkomst, bloei en verval, die de geschiedenis van een globaal perspectief bestudeerde.


(Foto Amstelveenweb.com - 2013)

Maarten Bouwman begeleidt op de piano de jonge danseressen van de Dansschool Amstelveen

Arnold Toynbee (1852 – 1883), een andere geschiedkundige met wie hij vaak wordt verward, was zijn oom. was het voorbeeld voor veel docenten en studenten van Oxford om in het Londense East End in de jaren '80 van de 19de eeuw kennis te delen met arbeiders. Kennisoverdracht zonder druk van examens. Al snel volgden Duitsland, België en Denemarken dit voorbeeld.

Toynbee woonde openbare scholen in Blackheath en Woolwich. In 1873 begon hij politieke economie studeren aan de Universiteit van Oxford, eerst aan Pembroke College en vanaf 1875 bij Balliol College, waar hij ging les te geven na zijn afstuderen in 1878.


(Foto Amstelveenweb.com - 2013)

De danseressen doen hun best om de feeststemming te verhogen. Het is ook een teken van de goede samenwerking tussen de twee buren, de Volksuniversiteit Amstelland en de Muziek- en Dansschool Amstelveen

Zijn lezingen over de geschiedenis van de industriële revolutie in de 18de en 19de eeuws Groot-Brittannië bleek op grote schaal invloedrijk. In feite heeft Toynbee bedacht, of op zijn minst effectief populariseerde de term 'industriële revolutie' in de Engelstalige wereld en in Duitsland en elders was al eerder in omloop gebracht door Friedrich Engels, ook onder de indruk van de industriële veranderingen in Groot-Brittannië.


(Foto Amstelveenweb.com - 2013)

Herbert Bos is de trotse eigenaar geworden van een jubileumstoel, die zijn buur, de muziek- en Dansschool, voor de 40 jarige Volksuniversiteit Amstelland heeft beschilderd

Aan het begin van de 20ste eeuw ontwikkelde een groep maatschappelijk betrokken Amsterdammers een plan. Ze wilden een kennisorganisatie ontwikkelen à la Groot-Brittannië, die een ‘universitas’ moest zijn en een ‘harmonisch, systematisch en samenhangend geheel van studiën, van middelen tot geestelijke ontwikkeling’.


(Foto Amstelveenweb.com - 2013)

Receptie displays op de gang

Op 15 januari 1913 werd de Volksuniversiteit Amsterdam opgericht en de nieuwe organisatie was meteen een succes. Het eerste jaar waren er al 3000 deelnemers voor 23 verschillende cursussen.

Het Amsterdamse initiatief werd al snel gevolgd door Groningen, Tilburg, Den Haag, Utrecht, Zwolle, Rotterdam en tal van andere steden. De volksuniversiteiten kregen in de loop van de tijd concurrentie van andere organisaties, van radio, televisie en van de mogelijkheden die het internet bood. 100 jaar na de oprichting zijn de volksuniversiteiten met 87 vestigingen echter nog springlevend.