Wapenbroeder Willem van Lith over vrijheid en een betere wereld

Journaliste Conhita Willems maakte dit interview met Willem van Lith, voorzitter van de Bond van Wapenbroeders afdeling Amstelland:

'Wie dient, denkt niet alleen in 'ik'. Wie dient, denkt niet alleen in 'zij'. Wie dient, denkt ook in 'wij'. Daar begint de overwinning op het onrecht. Want vrijheid, gelijkheid en rechtvaardigheid, een betere wereld, die maak je samen", zei generaal b.d. Van Uhm op 4 mei tijdens de Dodenherdenking op de Dam. “De strijd voor vrijheid is nooit over. De strijd voor vrijheid begint elke dag opnieuw, in jezelf en in de samenleving.”  

Hoe onderschrijft de Bond van Wapenbroeders in onze regio Amstelland bovenstaande beginselen? Hoe zijn de soosavonden van wapenbroeders in wijkcentrum De Bolder op Groenhof? De redactie sprak met Willem van Lith, sinds 2003 voorzitter van afdeling Amstelland van deze Bond.

De Bond van Wapenbroeders is de landelijke organisatie van oorlogsveteranen en veteranen van vredesmissies. Veteranen, ’jonge en oude’, die zich hebben ingezet voor vrede en veiligheid, waar ook ter wereld.  Van Lith vertelt begeesterd over ervaringen en wat de Bond voor jonge en oude veteranen betekent.

Willem van Lith, met een lange rij onderscheidingen op de borst gespeld, was sinds zijn 17e jaar beroepsmilitair bij de Koninklijke Marine. Hij is uitgezonden naar Nieuw Guinea (’61 – ’62). Hij heeft niet rechtstreeks deelgenomen aan oorlogshandelingen. Hij was mede verantwoordelijk voor onderhoud en reparatie van de vliegtuigen en voor opstijgen van machines aan boord van het vliegdekschip Karel Doorman.

Van Lith zijn ogen lichten op als hij vertelt een prachtige tijd te hebben gehad bij de Marine. Hij heeft vrienden verloren op Nieuw Guinea. Mariniers die tijdens patrouilles slachtoffer werden van hinderlagen en aanslagen. Ook op vliegdekschip Karel Doorman heeft hij vrienden verloren, maar hij ziet dit als een risico van het militaire beroep.

Warme herinneringen heeft hij aan de schitterende tropennachten, aan de palmbomen, aan het prachtige groene landschap en aan de lieve inwoners van Nieuw Guinea. Zo heeft iedere veteraan herinneringen. Om het saamhorigheidsgevoel levend te houden zijn er diverse landelijke en regionale dagen.

Bijvoorbeeld op 20 juni was er de Saamhorigheidsdag van de Koninklijke Marine, waar hij naar toe is gegaan. Want dit jaar bestaat de Marine 525 jaar en in Den Helder hadden de marine maten en hun partners een feestelijk programma en gezamenlijke maaltijd. Koning Willem-Alexander was tevens aanwezig. Het Ministerie van Defensie faciliteert dit soort saamhorigheidsdagen voor veteranen met een budget. Ook de Amstellandse afdeling kan voor haar leden saamhorigheidsdagen organiseren en dit aanvragen bij het Ministerie van Defensie.

Hoe zijn de veteranen zichtbaar in de samenleving?

Veteranen zijn burgers onder de burgers. Wel krijgen veteranen van de minister een speld in de vorm van een V. Die V staat voor: vrijheid, vrede en veteraan. Die kun je dragen op je burgerkledij. Als militair zijn er ook nog onderscheidingen waaraan te zien is, of je in Bosnië, Afghanistan e.d. hebt gediend. Intussen zijn dat 38 landen.

Ook kun je een Kruis van Verdienste ontvangen, dat aangeeft dat je je in het belang van de Nederlandse Staat door moedig, of beleidvol optreden hebt onderscheiden. Het dienen van het vaderland, die inzet, blijft door speldjes en onderscheidingen zichtbaar in de samenleving. Zondagmiddag 5 mei in het Stadshart waren de veteranen aanwezig. Het bevrijdingsvuur uit Wageningen werd binnengehaald en op het Stadsplein werd dit opgeluisterd met de intocht van een groot aantal legervoertuigen van de vereniging ‘Keep Them Rolling”.

Atleten, koeriers van het bevrijdingsvuur, liepen voor de colonne uit. Oorlogsveteraan Jos Keune overhandigde aan de burgemeester onder grote belangstelling het vuur, waarna zij samen het Amstelveense bevrijdingsvuur deden opvlammen. Het Wilhelmus werd gezongen en de vlaggen werden gehesen. Op zaterdag 8 juni organiseerde de gemeente een prachtige Veteranendag in de Emergohal en op woensdagavond 14 augustus is de Bond van Wapenbroeders in het Broersepark voor de Indië-herdenking met het Bondsvaandel.

De veteranen krijgen van de mensen veel respect terug. Als zij als militairen uitgezonden worden, doen zij dit in dienst van de politiek. Van Lith legt uit, dat onder ‘vredesmissies’ alle humanitaire en militaire operaties onder leiding van de Verenigde Naties, of van de NAVO worden verstaan. “Je loopt altijd risico, dat weet je als je afscheid neemt van de familieleden. Gezond en wel thuis komen, dat hoopt iedereen natuurlijk. Voor de thuisblijvers is dat altijd een bron van spanning, want je weet niet vooraf wat zal gebeuren.”  

De ervaring leert Van Lith, dat onze militairen heel taakbewust en goed voorbereid op hun missie zijn. Opvallend is, dat de Nederlandse militairen naast hun plichtsbesef een groot sociaal gevoel naar de bevolking toe hebben. Ze zijn er echt van doordrongen, dat ze uitgezonden worden om vrede en vrijheid in die gebieden te dienen. Dat is heel bijzonder.

Terrorisme onderdrukken tussen onderling verdeelde geloofsgroeperingen is moeilijk. Culturele verschillen van eeuwen her spelen hierbij een grote rol. “Elkaar de hand geven, respect voor elkaar tonen, elkaar accepteren: dát is vrede …”  is zijn stellig motto. “Daar waar een dictator, het leger of de religie een land bestuurt, is geen democratie. Dan krijg je in een land altijd problemen. Kijk maar om je heen.”  

(Foto gemeente Amstelveen - 2007)

Jan van Zanen (l) burgemeester van Amstelveen overhandigt aan de heer Willem van Lith de Koninklijke onderscheiding Lid in de Orde van Oranje-Nassau op 27 april 2007 in het raadhuis

Jaarlijkse Veteranendag

Van oorsprong was het een jaarlijkse dag in Wageningen, ingesteld door de Nederlandse regering vanaf 2005. Sinds 2006 is de dag verheven tot nationaal evenement. Erkenning en waardering voor veteranen staat op die dag centraal. Als eerbetoon aan prins Bernhard werd het op zijn geboortedag 29 juni georganiseerd. Tijdens de Nederlandse Veteranendag 2008 bleek, dat een zaterdag meer gelegenheid biedt aan bezoekers en veteranen van alle leeftijden. Vooral voor werkende veteranen en ouders met kinderen is een zaterdag meer geschikt.

Daarom is door het Comité Nederlandse Veteranendag besloten om vanaf 2009 de veteranendag jaarlijks op de laatste zaterdag in juni te organiseren. De Nederlandse Veteranendag is een eerbetoon aan ruim 140.000 Nederlandse veteranen. Het merendeel is ex-militair en ingezet tijdens de Tweede Wereldoorlog of daarna in Nederlands-Indië, Korea of voormalig Nederlands Nieuw-Guinea. Groeiende is de groep jonge veteranen: dit zijn ex-militairen die hebben deelgenomen aan vredesmissies zoals in Libanon, Cambodja, op de Balkan, Irak en Afghanistan.

Zaterdag 29 juni startte in Den Haag op Malieveld een groots defilé met ruim 3000 oude en jonge veteranen, 1000 militairen van alle krijgsmachtonderdelen, aangevuld met historisch en modern militair materieel, 200 militairen van recente vredesmissies en 850 muzikanten. Het defilé werd afgenomen door Zijne Majesteit koning Willem-Alexander. Van Lith: “Wat eigenlijk heel bijzonder was van Wageningen, is het contact met de kleine kinderen. “Wat een leuke speldjes, meneer!” “Heeft u voor mij ook zo’n speldje?”  en dan begon je het gesprek met een kind en is er de ontmoeting.

Schitterend en ontroerend was dat. Veel leuk contact ook met allerlei mensen op de straten en zelfs vanaf de daken. Deze happening is in Den Haag anders geworden. Daar is een heel ander publiek. Je loopt er soms door lege straten. Wel bij het Malieveld, daar is eigenlijk al het publiek. Daar zijn de tanks, daar is het feestprogramma, daar is de vliegshow. En daar zijn nu de gesprekken tussen veteranen en burgers. Die gesprekken, die doen goed. We lopen in tenue, herkenbaar, omdat we lid zijn van een veteranenorganisatie.”  


(Foto C. Willems - 2013)

Willem van Lith (l) leest zijn nieuwjaarstoespraak voor tijdens de soos-avond van de veteranen op 8 januari 2013 in wijkcentrum De Bolder

De soosavonden

De veteranen van afd. Amstelland komen in wijkcentrum De Bolder samen op succesvolle soosavonden. Er wordt gegeten en gedronken. Het sociale contact, loyaliteitsgevoel en kameraadschap zijn erg hartelijk. Je begrijpt elkaars verhalen. Er wordt wel eens gezegd: het militaire beroep is niet zo maar een beroep, het is een manier van leven. Als voorzitter van afd. Amstelland, voorzitter sinds 2003, na 7 jaren vice-voorzitter te zijn geweest, vindt hij het prachtig om de avonden met elkaar te organiseren. Nog steeds.

Coördineren en organiseren is hem eigen. Van huis uit meegekregen. Ook in andere Amstelveense organisaties heeft hij in besturen gezeten, zoals voorzitter van de Ouder-Leerlingen vereniging van de Muziek- en Dansschool (was leerling klarinet indertijd!) en aan de Stichting Egelopvang. Besturen bij de Vereniging Oud-Militairen Indië-gangers en bij de vereniging Madjoe (oud-militairen van het KNIL – Koninklijk Nederlands Indisch Leger). Was verder betrokken bij de organisatie van verschillende eerbewijzen (uitvaarten van prins Claus, prinses Juliana en prins Bernhard).

Redenen waarom Van Lith zijn Koninklijke onderscheiding uit handen van burgemeester Van Zanen ontving als lid in de Orde van Oranje-Nassau. Hoe komt het, dat hij op zijn leeftijd als veteraan zo actief blijft? Enerzijds is het de ziekte van zijn echtgenote die al jaren bedlegerig is en zijn verzorging behoeft. Het verzet zijn zinnen. Anderzijds inspireren de contacten met de leden en de collega’s regionaal, landelijk en internationaal hem.

Onlangs was hij bijvoorbeeld namens afd. Amstelland naar een bijeenkomst in Duitsland, waar het netwerk hem weer brengt naar herdenkingen in en van het buitenland. Het is interessant om aanwezig te zijn bij herdenken van Nederlandse slachtoffers in Duitsland. Andersom is het even gedenkwaardig om eer te betuigen aan Duitse slachtoffers in Nederland in november, zoals in IJsselstein, waar 32.000 Duitse soldaten begraven liggen.

Het grensverleggende van veteraan zijn ligt hem wel. Herdenken van slachtoffers wereldwijd speelt hierbij een indringende rol. Ook soosavonden kunnen grenzen verleggen. Want wie interesse heeft om te komen, is van harte welkom. Iedereen die belangstelling heeft kan contact met hem opnemen en de wens uiten om te komen. Het was een hartelijke en goede ontmoeting! Op de website van Amstelland Wapenbroeders kunt u alle informatie vinden: http://www.bondvanwapenbroeders.nl/afdeling-amstelland.html

Conchita Willems