Boerderij Van 't Schip
Amsteldijk Zuid - 1930
Foto's -> Gebouwen -> Boerderijen
(Amstelveenweb.com collectie - Gemeentearchief NA)
De eerste boerderij Elsenhove aan de Amsteldijk
De eerste boerderij Elsenhove aan de Amsteldijk
Voorgeschiedenis van de eerste boerderij Elsenhove
De boerderij Elsenhove was voor de helft in het bezit van Pieter Oudshoorn in 1872 uit de erfenis van zijn moeder Rijkje Oudshoorn. In 1879 kocht hij de andere helft van de familie Bultman. Pieter Oudshoorn overleed in 1886 op 59 jarige leeftijd. Zijn erfgenamen wilden het boerenbedrijf niet voorzetten en zodoende kwam het in de openbare verkoop. Quirinius van ’t Schip, Krijn genaamd (1827-1913) was veehouder in de Bovenkerkerpolder en was de hoogste bieder voor Elsenhove. Hij kocht het voor zijn zoon Johannes Petrus (1860-1931) die was gehuwd met Maria de Jong (1858-1945). Zij had haar hele jeugd doorgebracht op de boerderij naast haar toekomstige schoonvader. Johannes en Maria kregen vier kinderen, waaronder Nicolaas Johannes, geboren op 16 december 1902, roepnaam Nico, later Co.
(Amstelveenweb.com - Gemeentearchief Nieuwer-Amstel)
Kaart uit Bevolkingsregister van 1925 met als hoofdbewoners Johannes Petrus van 't Schip en Maria de Jong
(Amstelveenweb.com - Gemeentearchief Nieuwer-Amstel)
Detail van een kaart uit 1779 met helemaal links Herberg Elstenhove
In de bocht zijn onder meer de namen Paardenburg en de Oude Prins te lezen
Zoon Co van 't Schip trouwde op 9 mei 1928 met Adriana Barbara Beukeboom, Jaantje, geboren 11 september 1903 en zette de boerderij voort. Boerderij Elsenhove was gelegen aan de Amsteldijk Zuid, later Amstelslag genoemd en aldaar werden de eerste vier kinderen geboren van Co en Jaantje. In 1931 overlegde afgevaardigden van de provinciale waterstaat met Co van ’t Schip over de verkoop van zijn boerderij en land in verband met de aanleg van een provinciale weg. Deze weg moest de verbinding worden tussen Haarlem en Hilversum, de latere Burgemeester van Sonweg en ging in de plannen precies door de stallen van de boerderij. Besloten werd de boerderij te verkopen en een nieuwe boerderij ongeveer 350 meter verderop te bouwen aan de Bankrasweg. Aldaar zagen nog eens 11 kinderen het levenslicht. Daarna werd de eeuwenoude boerderij Elsenhove aan de Amsteldijk gesloopt.
(Particuliere collectie - Jan van 't Schip)
In het huisje Amsteldijk Zuid nr 46 gingen Johannes en Maria van 't Schip wonen toen hun zoon Co de boerderij overnam. Johannes van ?t Schip overleed daar in 1932
(Particuliere collectie - Jan van 't Schip)
Co van 't Schip en Jaantje Beukeboom rond 1928
(Particuliere collectie - Jan van 't Schip)
Boerderij Elsenhove in de sneeuw
Kinderboerderij Elsenhove is ook in 2020 nog een plek waar kinderen uit de wijde omgeving naar hartenlust kunnen spelen. Ooit was het een echt boerenbedrijf waar vader Co en moeder Jaantje samen 15 kinderen in niet altijd gemakkelijke omstandigheden groot brachten. Die 15 Van 't Schip kinderen waren zondag 6 juni 2004 voor het eerst sinds 50 jaar weer allemaal even ‘thuis’. Daar was een speciale reden voor, want er werd een uniek feit gevierd. Op Vrijdag 3 juni 2004 vierde Jan, het tweede kind van dit grote gezin het feit dat hij op 3 juni 1930 het levenslicht zag, waardoor alle kinderen tezamen duizend jaar oud werden. Jan van 't Schip woont anno 2020 samen met zijn echtgenote Annie al jaren gezellig in een appartementencomplex in de Westwijk van Amstelveen. In 2004, toen de kinderen tezamen 1000 jaar oud werden, plaatste het Amstelveens Nieuwsblad een interview. Dit interview en hun eigen boekje over 1000 jaar, is gebruikt als basis voor het hele verhaal in deze rubriek.
(Particuliere collectie - Jan van 't Schip)
Co tussen de paarden, samen met een knecht
Eerste steen
Boerderij Elsenhove werd gebouwd door timmerman Hein Compier en metselaar Hein van Schaik. De bouwmaterialen werden aangevoerd via de Amstel en uitgeladen op de steiger aan de Oostmeerweg. Met paard en wagen werden die dan over de Bankrasweg naar de bouwplaats vervoerd. Er werden 96 heipalen van ongeveer 12 meter lang de grond ingeslagen. Op 1 augustus 1932 werd op de eerste oogstdag van de maand augustus door de kleine Jan de eerste steen gelegd voor de nieuwe boerderij. In de specie voor de steen was een klavertje vier gedaan voor veel geluk. Een dik jaar later werd ‘Elsenhove’ zoals de nieuwe boerderij werd gedoopt, betrokken. Voor het gezin een echt modern woonhuis en in de ogen van de kinderen heel erg groot. Op zolder waren twee slaapkamers. In één van de kamers stonden twee, tweepersoonsbedden waarin de acht zussen sliepen, de zeven broers sliepen in de andere kamer. In het huis was een toilet, dat waren ze niet gewend bij de andere boerderij. In de zomer maakten ze voor een sanitaire stop ook nog gebruik van een hok dat speciaal voor dit doel boven de sloot was gebouwd.
(Particuliere collectie - Jan van 't Schip)
Vader Co en Moeder Jaantje voeren de kippen
(Particuliere collectie - Jan van 't Schip)
De hooiberg is klaar, nu nog de speld zoeken!
Vader Co en Moeder Jaantje met de drie jongste kinderen Ton, Hanny en Ans
Links vermoedelijk de knecht Frans Moens
Vijftien kinderen was, zelfs als je van katholieke huize was, een meer dan groot gezin. Het betekende dat moeder Jaantje vanaf 1929 tot en met 1944 ieder jaar een kind ter wereld bracht. Alleen het jongste kind Ton vormde hierop een uitzondering, want hij werd op 13 januari 1949 geboren. Het trouwboekje was niet berekend op dit aantal, daarin konden in principe slechts 13 kinderen worden bijgeschreven. De namen van Hanny en Ton zijn om die reden in kleine lettertjes op de zijkant van het trouwboekje geschreven
(Particuliere collectie - Jan van 't Schip)
Hooien voor extra hooi in de winter
Werk op de boerderij
Toen de kinderen nog klein waren had vader Co een knecht, eerst Jaap Albers en later Frans Moens. Moeder had een hulp voor in huis, Coba Schwegler. Als het huis naar lysol rook, of als zuster Mappie er weer was, dan wisten de kinderen dat er een baby was geboren.
(Particuliere collectie - Jan van 't Schip)
In 1954 met elkaar op de foto vanwege het Zilveren Huwelijksfeest van vader Nico en moeder Jaantje
V.l.n.r voorste rij: van links naar rechts Hanny, vader Nico, Jeanne, Ton het jongste kind, moeder Jaantje en Ans
In het midden: Rie en Truus
achterste rij: Janny, Gijs, Nel, Nico, Joop, Tiny, Jan, Theo en Rinus
Ontspanning
Er was gelukkig ook genoeg tijd voor de leuke dingen van het leven, bijvoorbeeld lekker zwemmen, schaatsen, dansen, turnen en muziek maken. De kinderen waren best muzikaal en herinneren zich nog de gezellige muziekavondjes met de mandoline en mondharmonica die Sjaan bespeelde, Rinus speelde ook op de mondharmonica, Rie speelde gitaar en Joop en Truus accordeon. De andere kinderen sloegen met deksels op de maat van de muziek mee. Dan was het een gezellige boel.
Bijna alle kinderen zaten op gymnastiek, turnen bij SOS (Sport Ontspanning Spel), hetgeen ze bijna allemaal erg leuk vonden. Voetballen mocht niet, want dan waren ze in de middag niet op tijd thuis om te melken. Daarbij kwam nog dat het met zoveel kinderen niet mogelijk was de contributie te betalen voor een voetbalclub. Toch hebben de kinderen wel een balletje op het erf getrapt en menig ruitje van de schuur is ook gesneuveld. Vader Co was hier wel heel erg boos om, vanwege de extra kosten aangezien een glasruit niet goedkoop was.
(Particuliere collectie - Jan van 't Schip)
Alle kinderen van 't Schip met aanhang, 'de koude kant' zoals ze altijd plagend zeggen
Tweede Wereldoorlog
Toen de Tweede Wereldoorlog aanstaande was, werd er een barak opgezet tussen de kruitmolen en de huisjes langs de Amstel voor Nederlandse soldaten. Er stonden vier mitrailleurs en twee kanonnen klaar voor als de oorlog zou uitbreken. Toen op 10 mei 1940 de oorlog echt uitbrak zag de familie van ’t Schip de vliegtuigen overkomen en hoorden het afweergeschut, waarmee de Hollanders de Duitsers uit de lucht probeerden te schieten. De afgevuurde granaatscherven lagen overal rond boerderij van Elsenhove en deze moesten opgeraapt worden als het grasland werd gemaaid.
De Duitse overmacht was te groot en op een dag werd vader Co door de Duitsers uit bed gehaald en vorderden zij de stal. Die was leeg omdat de koeien buiten liepen. De Duitsers groeven schuttersputjes en plaatsten op de Bankrasweg tussen Elsenhove en de brug van de Burgemeester van Sonweg twee kanonnen en twee mitrailleurs, inclusief zoeklichten. Een anekdote is dat één van de Duitsers zijn geweer schoonmaakte in de stal en dat het afging. Gelukkig raakte niemand gewond, maar er zat wel een gat in de grote wasteil van moeder Jaantje. Zij was erg geschrokken en was ook nog eens in verwachting, dus de Duitsers boden excuus aan gaven een mooie nieuwe teil terug. Na een paar maanden vertrokken de Duitsers weer en namen netjes afscheid, precies op tijd, zodat de koeien weer op stal konden voor de winter. In het laatste oorlogsjaar kwamen Duitsers 100 kilo pootaardappelen brengen die vader Co moest poten. Dan kwamen ze, zo werd gezegd, weer in de zomer ophalen. De aardappelen werden goed gewassen en omdat ze klein waren met schil opgegeten, niks poten. Er werd ook flink wat ruilhandel gepleegd op de boerderij en natuurlijk kwamen mensen vragen om hun zoon te laten onderduiken. Op Elsenhove kon eigenlijk alles.
Vader en Moeder van ‘t Schip
Moeder Jaantje was een lieve, gelovige en bovenal een dankbare vrouw. Als de koeien voor het eerst naar het land gingen, zegende moeder elke koe op de kop met een in wijwater gedoopte palmtak. Dit deed ze ook met het huis als er onweer was. Iedereen was gedoopt en ging altijd trouw naar de kerk, inclusief op zaterdag naar het lof. Daarnaast werd de eerste heilige communie gedaan en later het hernieuwen van de geloof belofte.
Moeder had natuurlijk altijd wel zorgen om elke week weer rond te komen. Aan tafel moesten de kinderen zich aan de regels houden, vooral rustig zijn en dat was niet altijd gemakkelijk. Vader had er echter goed de wind onder, hij moest wel anders zou het een puinhoop zijn geworden. Tijdens het eten werd eens een grapje verteld waardoor een kind erg moest lachen, maar dat werd dan ook direct als straf met bord en al naar de keuken gestuurd. Echter, die grap werkte door zodat iedereen de slappe lach kreeg met als gevolg dat alle kinderen en moeder uiteindelijk in de keuken zaten en vader helemaal in z'n eentje in de huiskamer! Toch hield vader van gezelligheid en er was vaak visite waarmee dan een borreltje werd gedronken. Verder werden er veel spelletjes gespeeld, met name kaarten. In de schuur stond een oude grammofoon en daar werd ook veel muziek mee gemaakt, als de veer nog gespannen stond. Vader en moeder gingen ook wel ergens dansen, of gezellig schaatsen en zelfs een weekje samen met vakantie.
Vader Co had maar 15 koeien, maar ook veel grasland, dus de opbrengsten waren niet als van een grote melkerij. De zonen waren slim en verdienden op hun manier wat geld zoals het vangen van mollen, vooral Jan was daar heel goed in. De mollen werden gevangen, gevild en het huidje werd met spijkertjes op een plankje gespannen en bij de kachel te drogen gezet. Voor de huidjes ving hij geld. Zo waren er nog meer klusjes waar ze geld voor vingen. Een deel mochten de kinderen zelf houden en een deel bracht vader Co van tijd tot tijd naar de Boerenleenbank. Dat was dan een potje voor extra niet verwachtte uitgaven.
(Particuliere collectie - Jan van 't Schip)
Familie van 't Schip rond 1970
Herinneringen
De mooiste herinneringen hebben de kinderen aan hun verjaardag. Ze kregen geen cadeautje alleen een reep chocola, maar de jarige stond wel op die dag helemaal in het middelpunt van de belangstelling. Er was maar één fiets en aangezien de zonen best handig waren, zochten ze op de vuilstort naar fietsen en onderdelen. Daar maakten ze weer een goede fiets van voor de een of de ander. Ook al was er niet veel geld, als één van de kinderen in het huwelijksbootje stapte kregen ze wel een cadeau. Bij de oudste kinderen verkocht vader Co altijd een koe, want bij een bruiloft hoorde een groots feest en dat kregen ze dan ook. De meisjes kregen ook altijd als extra bruidsschat twee wollen dekens mee en een naaimachine.
Canada en groot verdriet
Alle kinderen hadden wel werk naast wat ze thuis of voor familie al deden en als er ergens iemand ziek was, zei moeder Jaantje tegen een dochter dat ze daar dan maar even in de huishouding moest werken. Op een gegeven moment wilden Jan, Joop en Nico naar Canada emigreren. Daar waren heel wat papieren voor nodig, je moest wat Engels spreken en het Canadese volkslied leren. Ook was een handtekening vereist dat je voor de eerste twee jaar opvang had, zodat je naar werk kon zoeken. Buurman de Groot zat al met zijn gezin in Canada dus tekende de papieren. Toen de keuring volgde werd Jan afgekeurd vanwege een vlek op zijn long, een overblijfsel van een fikse longontsteking. Op 19 maart 1954 emigreerden Nico en Joop naar Canada, tot groot verdriet van moeder Jaantje. Zij schreef hen trouw op zondag en later werden er bandjes ingesproken en opgestuurd. Toen besloot Rinus om ook naar Canada te emigreren en kreeg de benodigde papieren in orde. Jan kon weer niet mee want de vlek op zijn long zat er nog steeds. Dus emigreerde Rinus op 3 augustus 1956 naar Canada. Ans werkte bij bloemenkwekerij van Willem Engel, haar verkering was uitgegaan en ze bedacht dat ze ook best naar Canada wilde. En zo geschiedde, ze vertrok op 1 april 1964 naar Canada.
Twee weken na haar vertrek werd moeder Jaantje ziek, ze bleek een niervergiftiging te hebben. Er was geen plaats in het ziekenhuis, dus bleef ze thuis, waar dochter Truus haar verzorgde. Na twee weken was er plek en kon moeder behandeld worden, maar er gebeurde niet veel. Dus vader Co wilde zijn vrouw mee naar huis en na een week ziekenhuisopname nam hij haar mee. Moeder Jaantje werd echter onwel op de parkeerplaats en overleed daar aan een hartstilstand. Dat was natuurlijk voor alle kinderen een enorme schok, temeer ook omdat moeder Jaantje pas 60 jaar was.
(Particuliere collectie - Jan van 't Schip)
Elsenhove is verkocht aan de gemeente Amstelveen in 1975
Verkoop Elsenhove
Een nieuwe grote tegenslag was voor de kinderen, maar ook voor vader Co dat hij Elsenhove in 1975 moest verkopen aan de gemeente. Vader is teruggegaan naar de plek waar hij was geboren, daar waar de boerderij aan de Amsteldijk stond. Hij had destijds bij de verkoop voor de aanleg van de Burgemeester van Sonweg nog een oud huisje inclusief een kwart hectare grond in zijn bezit weten houden. Toen hij Elsenhove moest verkopen heeft hij op de plaats van het huisje een compleet nieuw huis gebouwd. Daar heeft hij met plezier gewoond tot zijn 86ste jaar, want in 1989 overleed hij. Met Elsenhove wilde hij helemaal niets meer te maken hebben, daar was zijn verdriet te groot voor. Ook omdat de gemeente de oude vegetatie wilde terugbrengen en opdracht had gegeven het veen weer naar boven te halen. Daardoor verdween de geliefde zwarte grond van vader Co. Voor de kinderen is Elsenhove nog steeds de boerderij waar zij een prachtige, liefdevolle jeugd hebben gehad en als de Canadese tak in het land is, bezoeken ze het ook. Gijs van 't Schip heeft nog 'los vast' op de kinderboerderij gewerkt en kreeg in 1979 een vaste aanstelling. In 1998 was het een ideaal moment om afscheid te nemen toen hij bij elkaar opgeteld 50 jaar op Elsenhove had doorgebracht.
(Particuliere collectie - Jan van 't Schip)
Alle 15 kinderen van 't Schip in 2004 bij elkaar en samen 1000 jaar
Hanny - Jeanne - Ton - Ans - Rie - Truus - Janny - Gijs - Nel - Nico - Joop - Tiny - Jan - Theo - Rinus
De namen moeten nog op de juiste volgorde geplaatst worden
Omdat de 15 kinderen in 2004 samen 1000 jaar oud waren, organiseerden zij een reünie met alle kinderen op Elsenhove. Dat was bijzonder want Nico, Rinus en Ans waren geëmigreerd naar Canada en hiervoor speciaal teruggekomen. Het was de eerste keer sinds het zilveren huwelijksfeest van hun ouders in 1954, dat ze weer met z’n allen bij elkaar waren. Helaas deze keer zonder hun geliefde ouders.
Vijftien kinderen
De 15 kinderen op een rij. Behalve werk op de boerderij zoals melken, karnen, hooien en wat al niet meer, met name door de mannen en heel veel huishoudelijke taken zowel thuis, als bij andere gezinnen door de vrouwen, hadden ze later ook buiten de deur nog werk. Dat staat hieronder naast hun naam en gegevens beschreven. Toen Tiny bij een drukkerij werkte, werd er weer een kind geboren, dus de drukker vroeg haar of vader en moeder geen geboortekaartjes wilden laten drukken. Nou nee dus, want dat was bij niemand gebeurd dus nu ook niet!
Stand van zaken anno 2019:
1 Rie – Maria Johanna – * 23 maart 1929 - † 2014
Lang thuis gewerkt en later bij Van de Vall Manufacturen
Huwde op 20-11-1957 Paul Nieuwendijk
2 Jan – Joannes Gijsbertus – * 3 juni 1930
Werkte veel op de boerderij, toen bij een melkhandel en reed later als aardappelboer langs de huizen
met zijn wagen vol aardappels
Huwde op 25 mei 1960 Annie van Egmond (*1937)
3 Janny – Johanna Maria - * 18 april 1931 - † 2010
Werkte bij Copier van het slachthuis, in de huishouding en later nog bij Overhaus de dierenarts.
Huwde Joop Persoon (* 1938)
4 Joop - Johannes Quirinus - * 8 mei 1932 –
Werd bloemenkweker bij Siep Hazenberg in Aalsmeer
Vertrok op 19 maart 1954 naar Canada
5 Tiny – Catherina Maria * 8 september 1933
Werkte onder meer bij drukkerij Bakker
Huwde Jaap de Rijk
6 Nico – Nicolaas Johannes Antonius - * 4 augustus 1934
Was tuinder bij Scheffers en later bij Brockhoff, ook nog bij Slinger
Vertrok op 19 maart 1954 naar Canada
7 Nel – Petronella Maria - *8 september 1935
Werkte onder meer bij Willem Touw in de huishouding en in de winkel
Huwde op 20 februari 1963 Ab ..
8 Rinus – Quirinus Johannes - * 1 oktober 1936
Werkte als timmerman bij Jan Lubbe, toen bij Bieshaar en Schuttel constructie in Duivendrecht en
ging later melk rijden voor melkhouderij Koenders
Vertrok op 3 augustus 1956 naar Canada
9 Gijs – Gijsbertus Johannes - * 1 oktober 1936
Werkte in de tuinderij bij Nico Honselaar, later bij Brockhoff en toen terug op de boerderij
Huwde op 26 april 1967 Ria van Schie
10 Jeanne (Sjaan) – Adriana Maria - * 16 november 1938
Werkte bij Paddenburg in de bloemen
Huwde Wim
11 Truus – Geertruida Maria - * 8 oktober 1940
Werkte onder meer bij Van de Vall manufacturen en daarna heel lang thuis
12 Theo – Theodorus Jacobus - * 4 september 1941
Was automonteur bij garage Compier en later melkrijder bij Koenders
13 Ans – Johanna Catherina - * 20 september 1942
Werkte bij de bloemenkweker Willem Engel
Vertrok op 1 april 1964 naar Canada
14 Hanny – Johanna Barbara Maria - * 8 mei 1944
Werkte bij van de Zwaard in Amstelveen
Huwde op 28 december 1963 Adri
15 Ton – Antonius Jozef - * 13 januari 1949
Werkte onder meer bij kwekerij Piet de Wit, later bij tuincentrum Moerheim aan de Ouderkerkerlaan
Huwde Hildegard
Bronnen:
Familieboekje 1000 jaar kinderen van ’t Schip
Joke de Vroede - Amstelveens Nieuwsblad - 9 juni 2004
P. van Schaik – 2016
Amstelveenweb.com - maart 2020
De boerderij Elsenhove was voor de helft in het bezit van Pieter Oudshoorn in 1872 uit de erfenis van zijn moeder Rijkje Oudshoorn. In 1879 kocht hij de andere helft van de familie Bultman. Pieter Oudshoorn overleed in 1886 op 59 jarige leeftijd. Zijn erfgenamen wilden het boerenbedrijf niet voorzetten en zodoende kwam het in de openbare verkoop. Quirinius van ’t Schip, Krijn genaamd (1827-1913) was veehouder in de Bovenkerkerpolder en was de hoogste bieder voor Elsenhove. Hij kocht het voor zijn zoon Johannes Petrus (1860-1931) die was gehuwd met Maria de Jong (1858-1945). Zij had haar hele jeugd doorgebracht op de boerderij naast haar toekomstige schoonvader. Johannes en Maria kregen vier kinderen, waaronder Nicolaas Johannes, geboren op 16 december 1902, roepnaam Nico, later Co.
(Amstelveenweb.com - Gemeentearchief Nieuwer-Amstel)
Kaart uit Bevolkingsregister van 1925 met als hoofdbewoners Johannes Petrus van 't Schip en Maria de Jong
(Amstelveenweb.com - Gemeentearchief Nieuwer-Amstel)
Detail van een kaart uit 1779 met helemaal links Herberg Elstenhove
In de bocht zijn onder meer de namen Paardenburg en de Oude Prins te lezen
Zoon Co van 't Schip trouwde op 9 mei 1928 met Adriana Barbara Beukeboom, Jaantje, geboren 11 september 1903 en zette de boerderij voort. Boerderij Elsenhove was gelegen aan de Amsteldijk Zuid, later Amstelslag genoemd en aldaar werden de eerste vier kinderen geboren van Co en Jaantje. In 1931 overlegde afgevaardigden van de provinciale waterstaat met Co van ’t Schip over de verkoop van zijn boerderij en land in verband met de aanleg van een provinciale weg. Deze weg moest de verbinding worden tussen Haarlem en Hilversum, de latere Burgemeester van Sonweg en ging in de plannen precies door de stallen van de boerderij. Besloten werd de boerderij te verkopen en een nieuwe boerderij ongeveer 350 meter verderop te bouwen aan de Bankrasweg. Aldaar zagen nog eens 11 kinderen het levenslicht. Daarna werd de eeuwenoude boerderij Elsenhove aan de Amsteldijk gesloopt.
(Particuliere collectie - Jan van 't Schip)
In het huisje Amsteldijk Zuid nr 46 gingen Johannes en Maria van 't Schip wonen toen hun zoon Co de boerderij overnam. Johannes van ?t Schip overleed daar in 1932
(Particuliere collectie - Jan van 't Schip)
Co van 't Schip en Jaantje Beukeboom rond 1928
(Particuliere collectie - Jan van 't Schip)
Boerderij Elsenhove in de sneeuw
Kinderboerderij Elsenhove is ook in 2020 nog een plek waar kinderen uit de wijde omgeving naar hartenlust kunnen spelen. Ooit was het een echt boerenbedrijf waar vader Co en moeder Jaantje samen 15 kinderen in niet altijd gemakkelijke omstandigheden groot brachten. Die 15 Van 't Schip kinderen waren zondag 6 juni 2004 voor het eerst sinds 50 jaar weer allemaal even ‘thuis’. Daar was een speciale reden voor, want er werd een uniek feit gevierd. Op Vrijdag 3 juni 2004 vierde Jan, het tweede kind van dit grote gezin het feit dat hij op 3 juni 1930 het levenslicht zag, waardoor alle kinderen tezamen duizend jaar oud werden. Jan van 't Schip woont anno 2020 samen met zijn echtgenote Annie al jaren gezellig in een appartementencomplex in de Westwijk van Amstelveen. In 2004, toen de kinderen tezamen 1000 jaar oud werden, plaatste het Amstelveens Nieuwsblad een interview. Dit interview en hun eigen boekje over 1000 jaar, is gebruikt als basis voor het hele verhaal in deze rubriek.
(Particuliere collectie - Jan van 't Schip)
Co tussen de paarden, samen met een knecht
Eerste steen
Boerderij Elsenhove werd gebouwd door timmerman Hein Compier en metselaar Hein van Schaik. De bouwmaterialen werden aangevoerd via de Amstel en uitgeladen op de steiger aan de Oostmeerweg. Met paard en wagen werden die dan over de Bankrasweg naar de bouwplaats vervoerd. Er werden 96 heipalen van ongeveer 12 meter lang de grond ingeslagen. Op 1 augustus 1932 werd op de eerste oogstdag van de maand augustus door de kleine Jan de eerste steen gelegd voor de nieuwe boerderij. In de specie voor de steen was een klavertje vier gedaan voor veel geluk. Een dik jaar later werd ‘Elsenhove’ zoals de nieuwe boerderij werd gedoopt, betrokken. Voor het gezin een echt modern woonhuis en in de ogen van de kinderen heel erg groot. Op zolder waren twee slaapkamers. In één van de kamers stonden twee, tweepersoonsbedden waarin de acht zussen sliepen, de zeven broers sliepen in de andere kamer. In het huis was een toilet, dat waren ze niet gewend bij de andere boerderij. In de zomer maakten ze voor een sanitaire stop ook nog gebruik van een hok dat speciaal voor dit doel boven de sloot was gebouwd.
(Particuliere collectie - Jan van 't Schip)
Vader Co en Moeder Jaantje voeren de kippen
(Particuliere collectie - Jan van 't Schip)
De hooiberg is klaar, nu nog de speld zoeken!
Vader Co en Moeder Jaantje met de drie jongste kinderen Ton, Hanny en Ans
Links vermoedelijk de knecht Frans Moens
Vijftien kinderen was, zelfs als je van katholieke huize was, een meer dan groot gezin. Het betekende dat moeder Jaantje vanaf 1929 tot en met 1944 ieder jaar een kind ter wereld bracht. Alleen het jongste kind Ton vormde hierop een uitzondering, want hij werd op 13 januari 1949 geboren. Het trouwboekje was niet berekend op dit aantal, daarin konden in principe slechts 13 kinderen worden bijgeschreven. De namen van Hanny en Ton zijn om die reden in kleine lettertjes op de zijkant van het trouwboekje geschreven
(Particuliere collectie - Jan van 't Schip)
Hooien voor extra hooi in de winter
Werk op de boerderij
Toen de kinderen nog klein waren had vader Co een knecht, eerst Jaap Albers en later Frans Moens. Moeder had een hulp voor in huis, Coba Schwegler. Als het huis naar lysol rook, of als zuster Mappie er weer was, dan wisten de kinderen dat er een baby was geboren.
Als een zoon zeven jaar werd moesten daadwerkelijk de handen uit de mouwen worden gestoken. 's Ochtends om zeven uur de koeien melken en in de zomer als de koeien buiten liepen, was het de tijd van boter en kaas maken en karnen. Op zaterdag moest het erf steevast worden aangeharkt, een gigantische klus. Nadat een zoon van ‘t Schip de lagere school had afgerond, moest hij in een andere kamer slapen, de 'knechtenkamer' om de zussen niet wakker te maken. Vader en moeder van ’t Schip sliepen beneden in de zogenaamde 'opkamer'. Het was best stevig aanpoten voor de kinderen, aangezien ze eerst moesten melken, dan omkleden in schoolkleren, nuchter (al vanaf 0.00 uur) naar de kerk, na de dienst bij een tante en oom ontbijten en dan pas naar school, maar wel al uren op! In de hooitijd kwamen Gerrit Morren en Wim van Dijk helpen.
De dochters moesten emmers vol aardappelen schillen, afwassen, wassen en strijken, wol kammen, spinnen en er wat van breien, heel veel kousen stoppen behalve als oma Beukeboom kwam, dan deed die dat en natuurlijk alle bedden luchten, vloeren vegen en zaterdags zittend in de keuken op de grond schoenen poetsen. De een smeerde in, nummer twee poetste ze mooi en de derde wreef ze op met een doek. Net als bij de afwas waar de een de afwas deed, twee zussen droogden de vaat en nummer vier ruimde het vaatwerk weer op.
De van ’t Schip familie was één van de weinigen met een houtenwasmachine met houten slinger erin die elektrisch draaide. Bovenop was een houten wringer bevestigd ook elektrisch. Dat was een enorme hulp voor de familie, want de kinderen hadden misschien niet veel kleren, maar er bleef genoeg wasgoed over, vooral van de bedden.
Op het erf waren onder meer appelbomen waarvan de kinderen de gevallen appels mochten eten. Als het tijd rijp was werd de boom geschud en werd van alle gevallen appels appelmoes gemaakt. Ook waren er een pruimen- en een kastanjeboom. De groenten die uit de moestuin kwamen werden geweckt met zout, dan was er voor de winter in ieder geval ook groente op tafel.
(Particuliere collectie - Jan van 't Schip)
In 1954 met elkaar op de foto vanwege het Zilveren Huwelijksfeest van vader Nico en moeder Jaantje
V.l.n.r voorste rij: van links naar rechts Hanny, vader Nico, Jeanne, Ton het jongste kind, moeder Jaantje en Ans
In het midden: Rie en Truus
achterste rij: Janny, Gijs, Nel, Nico, Joop, Tiny, Jan, Theo en Rinus
Ontspanning
Er was gelukkig ook genoeg tijd voor de leuke dingen van het leven, bijvoorbeeld lekker zwemmen, schaatsen, dansen, turnen en muziek maken. De kinderen waren best muzikaal en herinneren zich nog de gezellige muziekavondjes met de mandoline en mondharmonica die Sjaan bespeelde, Rinus speelde ook op de mondharmonica, Rie speelde gitaar en Joop en Truus accordeon. De andere kinderen sloegen met deksels op de maat van de muziek mee. Dan was het een gezellige boel.
Bijna alle kinderen zaten op gymnastiek, turnen bij SOS (Sport Ontspanning Spel), hetgeen ze bijna allemaal erg leuk vonden. Voetballen mocht niet, want dan waren ze in de middag niet op tijd thuis om te melken. Daarbij kwam nog dat het met zoveel kinderen niet mogelijk was de contributie te betalen voor een voetbalclub. Toch hebben de kinderen wel een balletje op het erf getrapt en menig ruitje van de schuur is ook gesneuveld. Vader Co was hier wel heel erg boos om, vanwege de extra kosten aangezien een glasruit niet goedkoop was.
(Particuliere collectie - Jan van 't Schip)
Alle kinderen van 't Schip met aanhang, 'de koude kant' zoals ze altijd plagend zeggen
Tweede Wereldoorlog
Toen de Tweede Wereldoorlog aanstaande was, werd er een barak opgezet tussen de kruitmolen en de huisjes langs de Amstel voor Nederlandse soldaten. Er stonden vier mitrailleurs en twee kanonnen klaar voor als de oorlog zou uitbreken. Toen op 10 mei 1940 de oorlog echt uitbrak zag de familie van ’t Schip de vliegtuigen overkomen en hoorden het afweergeschut, waarmee de Hollanders de Duitsers uit de lucht probeerden te schieten. De afgevuurde granaatscherven lagen overal rond boerderij van Elsenhove en deze moesten opgeraapt worden als het grasland werd gemaaid.
De Duitse overmacht was te groot en op een dag werd vader Co door de Duitsers uit bed gehaald en vorderden zij de stal. Die was leeg omdat de koeien buiten liepen. De Duitsers groeven schuttersputjes en plaatsten op de Bankrasweg tussen Elsenhove en de brug van de Burgemeester van Sonweg twee kanonnen en twee mitrailleurs, inclusief zoeklichten. Een anekdote is dat één van de Duitsers zijn geweer schoonmaakte in de stal en dat het afging. Gelukkig raakte niemand gewond, maar er zat wel een gat in de grote wasteil van moeder Jaantje. Zij was erg geschrokken en was ook nog eens in verwachting, dus de Duitsers boden excuus aan gaven een mooie nieuwe teil terug. Na een paar maanden vertrokken de Duitsers weer en namen netjes afscheid, precies op tijd, zodat de koeien weer op stal konden voor de winter. In het laatste oorlogsjaar kwamen Duitsers 100 kilo pootaardappelen brengen die vader Co moest poten. Dan kwamen ze, zo werd gezegd, weer in de zomer ophalen. De aardappelen werden goed gewassen en omdat ze klein waren met schil opgegeten, niks poten. Er werd ook flink wat ruilhandel gepleegd op de boerderij en natuurlijk kwamen mensen vragen om hun zoon te laten onderduiken. Op Elsenhove kon eigenlijk alles.
Vader en Moeder van ‘t Schip
Moeder Jaantje was een lieve, gelovige en bovenal een dankbare vrouw. Als de koeien voor het eerst naar het land gingen, zegende moeder elke koe op de kop met een in wijwater gedoopte palmtak. Dit deed ze ook met het huis als er onweer was. Iedereen was gedoopt en ging altijd trouw naar de kerk, inclusief op zaterdag naar het lof. Daarnaast werd de eerste heilige communie gedaan en later het hernieuwen van de geloof belofte.
Moeder had natuurlijk altijd wel zorgen om elke week weer rond te komen. Aan tafel moesten de kinderen zich aan de regels houden, vooral rustig zijn en dat was niet altijd gemakkelijk. Vader had er echter goed de wind onder, hij moest wel anders zou het een puinhoop zijn geworden. Tijdens het eten werd eens een grapje verteld waardoor een kind erg moest lachen, maar dat werd dan ook direct als straf met bord en al naar de keuken gestuurd. Echter, die grap werkte door zodat iedereen de slappe lach kreeg met als gevolg dat alle kinderen en moeder uiteindelijk in de keuken zaten en vader helemaal in z'n eentje in de huiskamer! Toch hield vader van gezelligheid en er was vaak visite waarmee dan een borreltje werd gedronken. Verder werden er veel spelletjes gespeeld, met name kaarten. In de schuur stond een oude grammofoon en daar werd ook veel muziek mee gemaakt, als de veer nog gespannen stond. Vader en moeder gingen ook wel ergens dansen, of gezellig schaatsen en zelfs een weekje samen met vakantie.
Vader Co had maar 15 koeien, maar ook veel grasland, dus de opbrengsten waren niet als van een grote melkerij. De zonen waren slim en verdienden op hun manier wat geld zoals het vangen van mollen, vooral Jan was daar heel goed in. De mollen werden gevangen, gevild en het huidje werd met spijkertjes op een plankje gespannen en bij de kachel te drogen gezet. Voor de huidjes ving hij geld. Zo waren er nog meer klusjes waar ze geld voor vingen. Een deel mochten de kinderen zelf houden en een deel bracht vader Co van tijd tot tijd naar de Boerenleenbank. Dat was dan een potje voor extra niet verwachtte uitgaven.
(Particuliere collectie - Jan van 't Schip)
Familie van 't Schip rond 1970
Herinneringen
De mooiste herinneringen hebben de kinderen aan hun verjaardag. Ze kregen geen cadeautje alleen een reep chocola, maar de jarige stond wel op die dag helemaal in het middelpunt van de belangstelling. Er was maar één fiets en aangezien de zonen best handig waren, zochten ze op de vuilstort naar fietsen en onderdelen. Daar maakten ze weer een goede fiets van voor de een of de ander. Ook al was er niet veel geld, als één van de kinderen in het huwelijksbootje stapte kregen ze wel een cadeau. Bij de oudste kinderen verkocht vader Co altijd een koe, want bij een bruiloft hoorde een groots feest en dat kregen ze dan ook. De meisjes kregen ook altijd als extra bruidsschat twee wollen dekens mee en een naaimachine.
Canada en groot verdriet
Alle kinderen hadden wel werk naast wat ze thuis of voor familie al deden en als er ergens iemand ziek was, zei moeder Jaantje tegen een dochter dat ze daar dan maar even in de huishouding moest werken. Op een gegeven moment wilden Jan, Joop en Nico naar Canada emigreren. Daar waren heel wat papieren voor nodig, je moest wat Engels spreken en het Canadese volkslied leren. Ook was een handtekening vereist dat je voor de eerste twee jaar opvang had, zodat je naar werk kon zoeken. Buurman de Groot zat al met zijn gezin in Canada dus tekende de papieren. Toen de keuring volgde werd Jan afgekeurd vanwege een vlek op zijn long, een overblijfsel van een fikse longontsteking. Op 19 maart 1954 emigreerden Nico en Joop naar Canada, tot groot verdriet van moeder Jaantje. Zij schreef hen trouw op zondag en later werden er bandjes ingesproken en opgestuurd. Toen besloot Rinus om ook naar Canada te emigreren en kreeg de benodigde papieren in orde. Jan kon weer niet mee want de vlek op zijn long zat er nog steeds. Dus emigreerde Rinus op 3 augustus 1956 naar Canada. Ans werkte bij bloemenkwekerij van Willem Engel, haar verkering was uitgegaan en ze bedacht dat ze ook best naar Canada wilde. En zo geschiedde, ze vertrok op 1 april 1964 naar Canada.
Twee weken na haar vertrek werd moeder Jaantje ziek, ze bleek een niervergiftiging te hebben. Er was geen plaats in het ziekenhuis, dus bleef ze thuis, waar dochter Truus haar verzorgde. Na twee weken was er plek en kon moeder behandeld worden, maar er gebeurde niet veel. Dus vader Co wilde zijn vrouw mee naar huis en na een week ziekenhuisopname nam hij haar mee. Moeder Jaantje werd echter onwel op de parkeerplaats en overleed daar aan een hartstilstand. Dat was natuurlijk voor alle kinderen een enorme schok, temeer ook omdat moeder Jaantje pas 60 jaar was.
(Particuliere collectie - Jan van 't Schip)
Elsenhove is verkocht aan de gemeente Amstelveen in 1975
Verkoop Elsenhove
Een nieuwe grote tegenslag was voor de kinderen, maar ook voor vader Co dat hij Elsenhove in 1975 moest verkopen aan de gemeente. Vader is teruggegaan naar de plek waar hij was geboren, daar waar de boerderij aan de Amsteldijk stond. Hij had destijds bij de verkoop voor de aanleg van de Burgemeester van Sonweg nog een oud huisje inclusief een kwart hectare grond in zijn bezit weten houden. Toen hij Elsenhove moest verkopen heeft hij op de plaats van het huisje een compleet nieuw huis gebouwd. Daar heeft hij met plezier gewoond tot zijn 86ste jaar, want in 1989 overleed hij. Met Elsenhove wilde hij helemaal niets meer te maken hebben, daar was zijn verdriet te groot voor. Ook omdat de gemeente de oude vegetatie wilde terugbrengen en opdracht had gegeven het veen weer naar boven te halen. Daardoor verdween de geliefde zwarte grond van vader Co. Voor de kinderen is Elsenhove nog steeds de boerderij waar zij een prachtige, liefdevolle jeugd hebben gehad en als de Canadese tak in het land is, bezoeken ze het ook. Gijs van 't Schip heeft nog 'los vast' op de kinderboerderij gewerkt en kreeg in 1979 een vaste aanstelling. In 1998 was het een ideaal moment om afscheid te nemen toen hij bij elkaar opgeteld 50 jaar op Elsenhove had doorgebracht.
(Particuliere collectie - Jan van 't Schip)
Alle 15 kinderen van 't Schip in 2004 bij elkaar en samen 1000 jaar
Hanny - Jeanne - Ton - Ans - Rie - Truus - Janny - Gijs - Nel - Nico - Joop - Tiny - Jan - Theo - Rinus
De namen moeten nog op de juiste volgorde geplaatst worden
Omdat de 15 kinderen in 2004 samen 1000 jaar oud waren, organiseerden zij een reünie met alle kinderen op Elsenhove. Dat was bijzonder want Nico, Rinus en Ans waren geëmigreerd naar Canada en hiervoor speciaal teruggekomen. Het was de eerste keer sinds het zilveren huwelijksfeest van hun ouders in 1954, dat ze weer met z’n allen bij elkaar waren. Helaas deze keer zonder hun geliefde ouders.
Vijftien kinderen
De 15 kinderen op een rij. Behalve werk op de boerderij zoals melken, karnen, hooien en wat al niet meer, met name door de mannen en heel veel huishoudelijke taken zowel thuis, als bij andere gezinnen door de vrouwen, hadden ze later ook buiten de deur nog werk. Dat staat hieronder naast hun naam en gegevens beschreven. Toen Tiny bij een drukkerij werkte, werd er weer een kind geboren, dus de drukker vroeg haar of vader en moeder geen geboortekaartjes wilden laten drukken. Nou nee dus, want dat was bij niemand gebeurd dus nu ook niet!
Stand van zaken anno 2019:
1 Rie – Maria Johanna – * 23 maart 1929 - † 2014
Lang thuis gewerkt en later bij Van de Vall Manufacturen
Huwde op 20-11-1957 Paul Nieuwendijk
2 Jan – Joannes Gijsbertus – * 3 juni 1930
Werkte veel op de boerderij, toen bij een melkhandel en reed later als aardappelboer langs de huizen
met zijn wagen vol aardappels
Huwde op 25 mei 1960 Annie van Egmond (*1937)
3 Janny – Johanna Maria - * 18 april 1931 - † 2010
Werkte bij Copier van het slachthuis, in de huishouding en later nog bij Overhaus de dierenarts.
Huwde Joop Persoon (* 1938)
4 Joop - Johannes Quirinus - * 8 mei 1932 –
Werd bloemenkweker bij Siep Hazenberg in Aalsmeer
Vertrok op 19 maart 1954 naar Canada
5 Tiny – Catherina Maria * 8 september 1933
Werkte onder meer bij drukkerij Bakker
Huwde Jaap de Rijk
6 Nico – Nicolaas Johannes Antonius - * 4 augustus 1934
Was tuinder bij Scheffers en later bij Brockhoff, ook nog bij Slinger
Vertrok op 19 maart 1954 naar Canada
7 Nel – Petronella Maria - *8 september 1935
Werkte onder meer bij Willem Touw in de huishouding en in de winkel
Huwde op 20 februari 1963 Ab ..
8 Rinus – Quirinus Johannes - * 1 oktober 1936
Werkte als timmerman bij Jan Lubbe, toen bij Bieshaar en Schuttel constructie in Duivendrecht en
ging later melk rijden voor melkhouderij Koenders
Vertrok op 3 augustus 1956 naar Canada
9 Gijs – Gijsbertus Johannes - * 1 oktober 1936
Werkte in de tuinderij bij Nico Honselaar, later bij Brockhoff en toen terug op de boerderij
Huwde op 26 april 1967 Ria van Schie
10 Jeanne (Sjaan) – Adriana Maria - * 16 november 1938
Werkte bij Paddenburg in de bloemen
Huwde Wim
11 Truus – Geertruida Maria - * 8 oktober 1940
Werkte onder meer bij Van de Vall manufacturen en daarna heel lang thuis
12 Theo – Theodorus Jacobus - * 4 september 1941
Was automonteur bij garage Compier en later melkrijder bij Koenders
13 Ans – Johanna Catherina - * 20 september 1942
Werkte bij de bloemenkweker Willem Engel
Vertrok op 1 april 1964 naar Canada
14 Hanny – Johanna Barbara Maria - * 8 mei 1944
Werkte bij van de Zwaard in Amstelveen
Huwde op 28 december 1963 Adri
15 Ton – Antonius Jozef - * 13 januari 1949
Werkte onder meer bij kwekerij Piet de Wit, later bij tuincentrum Moerheim aan de Ouderkerkerlaan
Huwde Hildegard
Bronnen:
Familieboekje 1000 jaar kinderen van ’t Schip
Joke de Vroede - Amstelveens Nieuwsblad - 9 juni 2004
P. van Schaik – 2016
Amstelveenweb.com - maart 2020
