Wilhelminaschool
oude Dorp - 1917
Foto's -> Gebouwen -> Scholen
(Bron Gemeente Amstelveen - 2003)
De Klas no. II. van de Wilhelminaschool in 1910 met de heer C.L. van Dingsté rechts, die hoofd van de school was
De Klas no. II. van de Wilhelminaschool in 1910 met de heer C.L. van Dingsté rechts, die hoofd van de school was
Op 23 juni 1876 besloot het bestuur van de Hervormde Kerk in Amstelveen een Diaconieschool met onderwijzerswoning te stichten. Hiervoor werd de oude pastorie - het Huis met de Kogel - aan de Dorpsstraat nummer 59 aangekocht voor ƒ 8000. Dominee H. M. M. Rappard verrichtte op 9 februari 1877 de opening en werd de school godsdienstig ingewijd. De eerste hoofdonderwijzer was J. Schöttelndreier afkomstig uit de St. Annaparochie. Het salaris was ƒ 900,- per jaar en omdat hij tevens godsdienstleraar was kreeg hij 100 gulden extra als hij twee keer per week buiten schooluren catechisatie gaf. In het reglement van de school werd vastgelegd dat de vrouw van de hoofd onderwijzer zonder betaling vier keer in de week anderhalf uur handwerkles moest geven.
Op 31 mei 1899 overleed de heer Schöttelndreier en zijn overlijden wordt zeer betreurd. De opvolger is de heer C.L. van Dingsté. Later kreeg de school de naam 'Wilhelminaschool'. Bij het 25-jarig bestaan in 1902 werden de kinderen niet alleen getrakteerd op koek, krentenbrood en chocolademelk, maar kregen ook een griffeldoos cadeau. Omstreeks 1916 verhuisden de kinderen naar een nieuw gebouw achter het Huis met de Kogel.
(Amstelveenweb.com - Gemeentearchief NA)
Klas no. I - op het bordje staat Chr. School Amstelveen I
(Amstelveenweb.com - Gedenkboek)
1915 - Handwerkles
In het gedenkboekje van het 100-jarig bestaan van de Wilhelminascchool staat bij deze foto geschreven: Handwerken
'Toen ik pas op school kwam, was het zo: de jongens ernaast moesten rekenen. De meisjes moesten een kousje maken: één naald breien - wachten - in de rij bij de juf - fouten verbeteren - weer terug - weer even breien. Wat deed je weinig in een uur! Ik heb doorgeworsteld om het kousje af te maken, maar het was eens en nooit weer.'
'Van een poppetje breien leerden we niet zoveel en tussentijds moesten we een lap breien om daarop het stoppen en mazen te leren. De merklappen vielen in de smaak. Dat schoot flink op en het resultaat werd steeds beter.'
'Heel wat vakanties heb ik in het Vondelpark gezeten om voor de eerste klassers pennen op te zetten en al vast wat te breien. Dan schoten ze beter op en maakten ze iets van die lapjes. Tassen vol breiwerk. En de jongens maar rekenen! Ze smeekten om mee te mogen doen en zo kwam ik tot doorstopwerk in kleurtjes.'
'Het was een heel werk met zo'n 50 kinderen, maar ze konden elkaar wel eens helpen en wie "de slag beet had" kon lekker opschieten. Met al dat priegelwerk had ik echter thuis heel wat af te maken, kocht belletjes of knoopjes en poppekopjes. 't Werk werd eerst bewaard in manden en later in een ladenkast.'
(Amstelveenweb.com - Gemeentearchief NA)
Groep 5 van de Wilhelminaschool met links meester Vissers en rechts juffrouw Manhout
(Bron Gemeente Amstelveen - 2003)
De derde klas van de Wilhelminaschool in 1918 met de geliefde Meester Johan Twerda links met snor,
die in het Huis met de Kogel woonde. Hij was van 1911 tot zijn dood in 1932, hoofd van de school
In het midden met witte bloes en stropdas is juffrouw Manhout
In een herinneringsboekwerk -100 jaar Wilhelminaschool 1877-1977- samengesteld door A.H.Jeninga-Dekker staat over de heer Twerda geschreven:
Hij was bekend en geliefd, een ieder uit die tijd weet zijn hartelijkheid te herinneren. Door zijn schoolwerk kwam hij veel in contact met jongeren, ook na de schooljaren kwamen ze vaak bij hem om raad. Zelden zal een schoolhoofd zoveel jonge mensen tot hulp- en raadsman zijn geweest. Er heerste dan ook grote verslagenheid in geheel Amstelveen, toen op 27 februari 1932 mijnheer Twerda plotseling kwam te overlijden.
(Foto: Particulier Collectie)
Merklap gemaakt door Margot Schröder, zus van Sam Schröder die eigenaar was van Brood- en Banketbakkerij Schröder
Op de voorpagina van het Amstelveens Weekblad was een groot gedeelte aan de heer Twerda's overlijden gewijd met het volgende vers als slot:
Verlaten is zijn plaats in 't dorp, in 't volle leven
Verlaten ook zijn plaats van Vader in 't gezin
Maar wel heeft hij ons iets blijvends meegegeven
Dat blijft in 't hart, dat blijft er altijd in!
(Archief Gemeente NA - Amstelveenweb.com)
Voorheen 1912 Wijk A nr 180, vanaf 1925 Dorpsstraat nr 61
(Bron: Collectie Particulier - M.Fransen, kleindochter van Jan van Wier)
Klas van jaargang 1932-1933
(Amstelveenweb.com - Gemeentearchief NA)
Klas van jaargang 1932-1933 met links meester Riemers en midden in de foto juffrouw Groenendijk. Leerlingen, geheel links zijn Jan Vermeulen en Gerrit Muis. Helemaal rechts staat 1ste van links Map Udo en tweede achterste rij Adriaan de Jong
(Particuliere Collectie - Nico van Kreuningen, kleinzoon van Nico van Wier)
Rapportenboekje Wilhelminaschool 1933-1934
(Particuliere Collectie - Nico van Kreuningen)
Eerste bladzijde van het Rapportenboekje van Nico van Wier
(Particuliere Collectie - Nico van Kreuningen)
De cijferlijst van klas 6/7 met de vermelding dat Nico van Wier naar de ULO mag
(Bron: Collectie Particulier - M.Fransen, kleindochter van Jan van Wier)
Groep I van de Wilhelminaschool met schoolreisje naar Bergen op 5 juli 1935
De man met de zonnebril is meester Jan van Wier
(Bron: Collectie Particulier - M.Fransen, kleindochter van Jan van Wier)
Groep III van de Wilhelminaschool ook met schoolreisje naar Bergen op 5 juli 1935
Ook hier is de man met de zonnebril meester Jan van Wier
(Bron: Collectie Particulier - M.Fransen, kleindochter van Jan van Wier)
Schooluitstapje in 1938 naar Schoorl van de zondagsschoolklas
Links op de foto meester Jan van Wier en zijn dochter ervoor Sonja van Wier, toen 3 jaar
(Bron: Collectie Particulier - M.Fransen, kleindochter van Jan van Wier)
Foto van het lerarencorps rond 1940. Links op de foto de leraar Jan van Wier
(Bron: Collectie Particulier - M.Fransen, kleindochter van Jan van Wier)
Foto van het Lerarencorps rond 1943, met rechts Jan van Wier, als plaatsvervangend hoofdonderwijzer
In het begin van de Duitse bezetting waren moesten de scholen van 10 tot 20 mei dicht en omdat de Handwegschool werd gesloten kregen de kinderen om de dag les. De naam Wilhelmina mocht niet meer worden gebruikt en de school moest zich 'Hervormde School nr. 1' noemen. Op 2 december 1942 werd de Wilhelminaschool gevorderd en een groot aantal leerlingen werd ondergebracht in de Julianaschool die toen Hervormde school no II werd genoemd. De andere leerlingen kregen les in de consistorie van de Dorpskerk.
(Bron: Collectie Particulier/Amstelveenweb)
Foto van de heer Nieuwenhuyzen links die hoofd der school was van 1938 tot aan zijn overlijden in 1944
In 1944 overleed de heer Nieuwenhuyzen die toen het hoofd van de school was. In het herinneringsboek staat: het mag vermeld worden dat de Schoolvereniging in hem een eminent functionaris heeft verloren. Zijn arbeid voor het behoud van het Christelijk Onderwijs bestempelt hem als iemand die pal staat voor zijn principes, vooral in deze moeilijke oorlogsjaren. Men betreurt dat zijn diensttijd zo kort is geweest. De heer van Wier, die l plaatsvervangende hoofd was, nam tijdelijk het 'Hoofdschap' op zich.
In het herdenkingsboek staat over 1945 geschreven:
Het jaar 1945 zet voor de Wilhelminaschool zeer slecht in. Wegens totaal gemis aan brandstof is de school gesloten van 20 december 1944 tot 12 februari 1945. In de maand maart ontvangen de leerlingen één uur per dag les, er wordt huiswerk gecorrigeerd en nieuw werk mee naar huis gegeven. In april worden de lessen normaal hervat, maar het schoolverzuim is groot. De kinderen die ver weg wonen kunnen in verband met moeilijke verbindingen de school niet bereiken en andere kinderen hebben geen schoenen meer! Zo breekt de week van 29 april 1944 aan. Het voedselbombardement op Schiphol. In de schoolnotulen staat: De hele school vloog het natte land op, achter de school, om getuige te kunnen zijn van dit ?grootse? schouwspel. Wat een gejuich en gejubel bij het zien van die grote zilveren vogels. Een week later komt de langverwachte vrede. De hervormde school krijgt zijn eigen naam terug en wel Wilhelminaschool met als nieuw schoolhoofd de heer J.Schouten.
In 1947 begonnen de fusiebesprekingen met de Roelof Venemaschool en de Calvijnschool aan de Handweg, want men wil proberen om een stichting op te richten van het protestants christelijk onderwijs in Amstelveen. Op 30 september 1948 is dat een feit en een zeer verheugend moment voor de geschiedenis van het Christelijk Onderwijs.
Het gebouw van de Wilhelminaschool werd steeds slechter, er moest nieuw verwarming komen, de vloeren begonnen te verzakken en de achtergevel vertoonde scheuren. Ook de onderwijsmethoden waren aan vernieuwing toe en de heer Schouten, die juist actief hiermee bezig was, nam een baan aan in Zeist. Zijn opvolger werd de heer Oostdam die gekozen werd uit een 50-tal sollicitaties. Hij moest eigenlijk in het schoolhuis wonen, het huis met de kogel, maar de heer Oostdam woonde elders in Amstelveen erg mooi. Toen besloot men in goed overleg om het schoolhuis te restaureren en te verhuren.
(Particuliere Collectie dhr B. Oostdam)
Door de brand gedeeltelijk onherkenbare foto van de leraren van de Wilhelminaschool in 1951
Vlnr.: De heren Zeilstra en Kuipers, juffrouw van Doesburg en de heer Bert Beek,
juffrouw van Wichen en de heer Bernardus Oostdam
(Amstelveenweb.com - Gemeentearchief NA)
Op de foto achter de microfoon staat juffrouw G.van Wichen. Zij was meer de 40 jaar onderwijzeres aan
de Wilhelminaschool, van 1 maart 1917 tot 1 februari 1959
Op 1 maart 1953 was juffrouw Van Wichen 35 jaar verbonden aan de Wilhelminaschool en vierde in juni haar 40-jarig ambtsjubileum. Er werd een groot feest gegeven, ?s middags voor de kinderen een film van Dik Trom in het Eben-Ha ëzer gebouw en ?s avonds een receptie voor familie, oud leerlingen en nog veel andere bezoekers. Juffrouw van Wichen was er heel blij mee, vooral de tocht in een open auto van school naar het Eben-Ha ëzer gebouw vond ze geweldig.
Het jaar 1954 stond voor het bestuur van de school in het teken om te komen tot de bouw van een nieuw schoolgebouw. Op 11 maart 1954 vond de aanbesteding plaats, op 7 mei zijn het bestuur, personeel en leerlingen getuige van het heien van de eerste paal terwijl in november 1954 de vlag in top gaat.
(Particuliere Collectie dhr B. Oostdam)
De Wilhelminaschool in 1955
8 januari 1954 - Besluit :
I. - een schoolgebouw met acht lokalen en overige daarbij behorende dienstruimten, alsmede met een gymnastieklokaal, te doen bouwen op het gemeenteterrein," gelegen in het Keizer Karelpark op de bij dit besluit behorende tekeningen is aangegeven;
II.- voor dit doel, alsmede voor de kosten van eerste inrichting, een crediet te voteren van f 334000,— en dit bedrag te ramen in de gemeentebegroting 1954, zoals op de bij dit besluit behorende staat is aangegeven;
III. - in principe accoord te gaan met de ruil van het onder I. genoemde gebouw met het gebouw der Wilhelminaschool alsmede met de aankoop van het in de onmiddellijke nabijheid daarvan staande z.g. schoolhuis;
IV. - burgemeester en wethouders uit te nodigen spoedig voorstellen te doen tot verwezenlijking van de onder III. genoemdes ruil en aankoop en tot verbetering en aanvulling van de dienstruimten voor de gemeentebedrijven en de brandweer. Aldus vastgesteld in de openbare vergadering van de raad der gemeente.
Het Bestuur van de Hervormde Schoolvereniging „Nieuwer-Amstel" heeft de eer U uit te nodigen tot het bijwonen van de opening van de Wilhelminaschool, Benderslaan 2, Amstelveen, op vrijdag 8 juli 1955, des avonds om 8.30 uur. Hopende dat U aan deze uitnodiging gevolg zult kunnen geven, namens het Bestuur voornoemd,
J. J. van Viegen, voorzitter, J. H. van Peursem, secretaris
Amstelveen, 1 juli 1955 Parmentierlaan 48
Amstelveensch Weekblad 8 juli 1955 - 'Wilhelminaschool herboren
In het Verzetsliedenkwartier (Keizer Karelpark), staat de nieuwgebouwde Wilhelminaschool. Links de acht-klassige school. Rechts het nieuwe gymnastieklokaal. In het midden is de achterzijde van de overdekte fietsenstalling te zien.
In de stenen wand van de hal van de nieuwe Wilhelminaschool staat in het marmer uitgehouwen te lezen: „De Wilhelminaschool van de Hervormde Schoolvereniging te Nieuwer-Amstel werd naar dit gebouw overgeplaatst 3 Juli 1955." Er boven staat afgebeeld het Hugenotenkruis met eronder de 'spreuk „Christ avant tout". Vandaag zal de overplaatsing van de oude naar de nieuwe school een feit zijn. Jarenlang zag het bestuur van de school aan de Dorpsstraat, om naar gunstig tijdstip om tot nieuwbouw over te gaan. De noodzaak hiertoe bestond. De accommodatie van de oude school, verminderde zienderogen, en men kon met het oude gebouw niet meer aan de eisen van het moderne onderwijs voldoen.
De Wilhelminaschool lijkt in het nieuwe verzetsliedenkwartier in het Keizer Karelpark, waar de school voor ingebruikname gereed staat, een heel nieuw leven te willen beginnen. Hoewel vandaag de school officieel geopend wordt, zal eerst bij de aanvang van het nieuwe schooljaar het gebouw volledig in bedrijf genomen worden.
De architect van de gemeente Nieuwer-Amstel, de heer A. K. Andrea is ontwerper van het schoolgebouw en het aangrenzende gymnastieklokaal. Behalve een kamertje voor de hoofdonderwijzer en een verblijf voor het personeel zijn er in totaal 8 lokalen, (waarvan er een voor handenarbeid wordt ingericht): 4 boven en beneden. Beneden bevinden zich twee lokalen die de mogelijkheid scheppen om één vergaderruimte te maken van 17 x 7.60 meter, door het uitnemen van de tussenwand; een pracht gelegenheid voor b. v. ouderbijeenkomsten. Ook is er een toneeltje, dat kan worden gebruikt door het uitnemen van de achterwand van een lokaal. Het trappenhuis is ruim en licht, een royale brede trap leidt naar boven. In de kelder staat een automatische oliestookinrichting. Op één ketel kan èn het gymnastieklokaal èn het schoolgebouw worden verwarmd. Afzonderlijk kan dat ook gebeuren. Het gymnastieklokaal, waaraan nog volop wordt gewerkt en dat eerst in september in gebruik genomen zal kunnen worden, is 10 meter breed, 20 meter lang en 5 1/2 meter hoog. Het lokaal is van dezelfde grootte als het turngebouw aan de Ouderkerkerlaan. Voorts behoren tot de vaste attributen van de gymnastiekbeoefenaars een tiental douches en voetenwasbakken. De grote ruiten aan de Zuidelijke kant van dit apart staande ,gebouw zijn vervaardigd van onbreekbaar glas en de lampen in het plafond zijn -op een zodanige wijze geconstrueerd, dat, wanneer een bal er tegen mocht stuiten, men niet bevreesd behoeft te zijn voor breuk.
Rest ons nog te vermelden, dat achter de gebouwen, die in een V-vorm staan, een prachtige overdekte rijwielstalling is gemaakt. De rijwielen zijn, wanneer gestald, van de weg af niet te zien. In de onmiddelijke nabijheid van de school worden reeds de vormen van de nieuwe kleuterschool, die daar gaat verrijzen, zichtbaar. Wanneer het complex gebouwen, dat hier werd geprojecteerd, gereed zal zijn, de plantsoenen zijn aangelegd en de bomen en struiken zullen zijn opgegroeid, zal de schoolgaande jeugd in dit gedeelte van Nieuwer-Amstel goed gehuisvest zijn.'
(Bron B. Oostdam - 2011)
Bernardus L. Oostdam in 1941
Dankwoord van het Hoofd der Wilhelminaschool Bernardus Laurentius Oostdam tijdens de opening van de Wilhelminaschool op 8 juli 1955:
'Mijnheer de Burgemeester, Mhr. de Inspecteur, H. H. Wethouders, Leden en van de Raad, Predikanten, Collega's en verdere aanwezigen:
In opdracht van 225 (lett. en fig.) lastgevers, te weten de leerlingen dezer school, kom ik u hartelijk danken voor de beschikbaar stellen van deze schitterende, (angstig) mooie school! Ik moet U, namens hun zeggen, dat ze de gehele procedure met groeiende spanning op de voet gevolgd hebben. De voorbereidende besprekingen, neergelegd in het Gemeenteblad, Bijl. No. 4, dd 8 Jan ’54, kon hun goedkeuring wegdragen en de uitdrukking “vroede Vaderen”werd een levend begrip voor ze. Toen op 11 Mrt. ’54 de aanbesteding plaats vond in het “Dorstige Hert”, werd ik door de hoogste klas afgevaardigd aldaar ook wat te besteden en om het zaakje te verslaan (fig.) Mijn lawaaiminnende lastgevertjes waren op 7 Mei van het vorig jaar allen aanwezig bij het inheien van de eerste paal. Aannemer Bulters’ reputatie was met één slag (met de laatste) gevestigd, want ….”toen had ie er stiekem een paar doosjes klappertjes op gelegd…”
Dat pas op 3 Nov. De vlag in top ging, omdat het bouwwerk onder de kap gekomen was hun niet erg lang gevallen, want inmiddels was een nieuw plan in hun bollen gerijpt. Ze zouden sparen om een cadeau aan te bieden bij de opening. Een flitsende campagne: ruim f 200 brachten ze bijeen. “En nu een piano kopen, meester! Muziek hoort erbij!” Ik schijn toen even een zuinig gezicht gezet te hebben. “Maar meester, de oud-leerlingen kunnen toch ook meedoen?” En het regende namen en bijdragen van mannen en vrouwen, die in de loop van bijna 80 jaar op de Wilhelminaschool zij geweest. Het vereiste bedrag kwam bijeen, het verlangde instrument zal aan het bestuur overmorgen overdragen worden. De ten top gestegen spanning vond gisteren en vandaag een uitweg, want de inspecteur had verklaard, dat er zijnerzijds geen bezwaar bestond tegen de gevraagde roosterwijziging op 7 en 8 Juli wegens verhuizing. G e e n bezwaar van de Weledelgestrenge Heer Inspecteur ….veel bezwaren nieuwe school komen, kijken we geen boek aan hoor en vieren we een hele dag feest! Mhr. De Inspecteur, zou U voor deze keer langs deze ongebruikelijke weg Uw toestemming daarvoor willen verlenen??? Dank U.
En nu nog een persoonlijk woordje. Dit is. U allen zult dat goed kunnen aanvoelen, een ongekende hoogtijdag in het leven van een onderwijsman. Weggerukt te worden uit een traditierijk, welhaast historisch geworden, sfeervolle, oude Wilhelminaschooltje, dat ons ontzettend, dat ons ontzettend lief was,….en neergezet in een brandnieuw, modern a n g s t i g-mooi schoolgebouw.
(Particuliere Collectie dhr B. Oostdam)
De klaslokalen worden bewonderd na de openingsceremonie in 1955
Een lach, maar geloof me, ook een traan. Ruim 5 jaar mocht ik te roer staan in het oude gebouw, geholpen en gesteund door flinke onderwijzeressen en onderwijzers, die er iets langer of korter aan verbonden waren. Maar wat is dat, vergeleken met het Bijbelse getal van 38 jaren, dat onze Juffrouw Van Wichen daar dag in dag uit haar moederlijke zorgen aan de kindertjes wijdde. Voor haar moet deze dag wel een emotierijke zijn!
De voorzitter bedankte reeds personen en instanties. Ik moge nog enkele namen herhalen. Mhr. Andrea (en nu een oneerbiedig, maar bekend gebaar en een mannenwoord in dit geëerde gezelschap: ZO’N KEREL! Een kunstenaar, een aestheticus, een bouwmeester. En zo gewoon, zo doodgewoon.
We hadden in het afgelopen jaar vrij veel met elkaar te maken. En, zoals het hoort, nam ik, bij de ontmoeting, mijn hoed af. Op een dag schiet ie uit: “Nou moet ’t maar ’s uit wezen met dat gedoe…van hoedop, hoed af….Hou je maar gedekt.” Mhr. Andrea, één verzoek: mag ik a. u. b. mijn hoed heel diep voor U afnemen telkens, als ik U zie, want ik heb zo veel respect voor U.
(Particuliere Collectie dhr B. Oostdam)
De nieuwe schoolbanken van de Wilhelminaschool in 1955
Hr. Bulters: De school heeft nu al een plaatselijke vermaardheid. Alles is prima, alles is af! ’t Zal ons moeilijk vallen, deze reputatie zij het op een ander gebied te handhaven! Hulde. Tenslotte ga ik een applausje aan U vragen en wel hiervoor: Terwijl de bovenmeester enige dagen met ruim 39 koorts als een pascha in bed lag, hebben de collega’s een schoolreisje “ondergaan” de verhuizing verzorgd en de school aangekleed. Vooral de sfeer, waarin dat gegaan is, zal ik nooit vergeten. Alle hulde!
Verder allen heel veel dank voor Uw aanwezigheid. UW belangstelling, UW interessen, ’t zij ambtelijk, of moreel, zullen mij steunen in mijn taak om hier in dit nieuwe schoolgebouw te zijn: Schipper naast god. Dank U!”
(Particuliere Collectie dhr B. Oostdam)
Klassenfoto van de Wilhelminaschool in 1959 aan de Benderslaan
(Particuliere Collectie dhr B. Oostdam)
Leerlingen van de Wilhelminaschool in de jaren 1960 tijdens een optocht
(Particuliere Collectie dhr B. Oostdam)
Klassenfoto van de Wilhelminaschool in november 1962, van klas 5 met onderwijzer Dhr Zwartsenburg
Op de tweede rij eerste meisje vanaf links is Jolanda Fasen, Francis Keuskamp met korte pony in het midden en de naam van het derde meisje is niet bekend. Het jongetje recht voor Francis is Rob Lucas en rechts bij het raam staande, het vierde meisje met paardenstaart is Barbara Muller. Haar ouders hadden een Vivo supermarkt winkel aan de van der Hooplaan. Achter in de klas rechts is de heer Oostdam en links de heer Zwartsenburg. De namen van de andere leerkrachten zijn:
Mevrouw Koolhaas - eerste klas,
Mevrouw Tissing - tweede klas,
Mevrouw Kolk - derde klas,
Dhr Ritman - vierde klas,
Dhr Zwartsenburg - vijfde klas,
Dhr Beek - zesde klas.
De Wilhelminaschool kreeg veel later de naam 'Het Pallet Zuid' en verhuisde naar de Benderslaan, waarvan hier een foto.
(Foto Amstelveenweb.com - 2010)
Basisschool 'Het Palet-Zuid' in 2010
De heer Bernardus Laurentius Oostdam ('Meester Oostdam' - voormalig Hoofd der School tot 1965), wiens verhaal te lezen was bij de opening van het nieuwe schoolgebouw werd geboren op 3 januari 1909 en overleed in 1985. Ben Oostdam jr * 1932 - † ??) emigreerde naar Amerika en nam vanuit Nederland de hutkoffer mee die hij na het overlijden van zijn vader vond. De hutkoffer met inhoud was het weinige dat overbleef nadat hun garageappartement in Amerika op 5 september 2006 in brand raakte. Hij had veel foto's van de Wilhelminaschool op zijn website gezet, maar deze is helaas al sinds een jaar of drie 'uit de lucht'. Amstelveenweb is hem veel dank verschuldigd voor zijn fotomateriaal, dat het mogelijk maakte om een meer compleet verhaal van de toenmalige Wilhelminaschool te kunnen maken.
Als u nog iets toe kunt voegen aan de geschiedenis van deze historische school, foto’s, verhaal, boek,
mail dan naar José van Amstelveenweb.com , met dank.
Op 31 mei 1899 overleed de heer Schöttelndreier en zijn overlijden wordt zeer betreurd. De opvolger is de heer C.L. van Dingsté. Later kreeg de school de naam 'Wilhelminaschool'. Bij het 25-jarig bestaan in 1902 werden de kinderen niet alleen getrakteerd op koek, krentenbrood en chocolademelk, maar kregen ook een griffeldoos cadeau. Omstreeks 1916 verhuisden de kinderen naar een nieuw gebouw achter het Huis met de Kogel.
(Amstelveenweb.com - Gemeentearchief NA)
Klas no. I - op het bordje staat Chr. School Amstelveen I
(Amstelveenweb.com - Gedenkboek)
1915 - Handwerkles
In het gedenkboekje van het 100-jarig bestaan van de Wilhelminascchool staat bij deze foto geschreven: Handwerken
'Toen ik pas op school kwam, was het zo: de jongens ernaast moesten rekenen. De meisjes moesten een kousje maken: één naald breien - wachten - in de rij bij de juf - fouten verbeteren - weer terug - weer even breien. Wat deed je weinig in een uur! Ik heb doorgeworsteld om het kousje af te maken, maar het was eens en nooit weer.'
'Van een poppetje breien leerden we niet zoveel en tussentijds moesten we een lap breien om daarop het stoppen en mazen te leren. De merklappen vielen in de smaak. Dat schoot flink op en het resultaat werd steeds beter.'
'Heel wat vakanties heb ik in het Vondelpark gezeten om voor de eerste klassers pennen op te zetten en al vast wat te breien. Dan schoten ze beter op en maakten ze iets van die lapjes. Tassen vol breiwerk. En de jongens maar rekenen! Ze smeekten om mee te mogen doen en zo kwam ik tot doorstopwerk in kleurtjes.'
'Het was een heel werk met zo'n 50 kinderen, maar ze konden elkaar wel eens helpen en wie "de slag beet had" kon lekker opschieten. Met al dat priegelwerk had ik echter thuis heel wat af te maken, kocht belletjes of knoopjes en poppekopjes. 't Werk werd eerst bewaard in manden en later in een ladenkast.'
(Amstelveenweb.com - Gemeentearchief NA)
Groep 5 van de Wilhelminaschool met links meester Vissers en rechts juffrouw Manhout
(Bron Gemeente Amstelveen - 2003)
De derde klas van de Wilhelminaschool in 1918 met de geliefde Meester Johan Twerda links met snor,
die in het Huis met de Kogel woonde. Hij was van 1911 tot zijn dood in 1932, hoofd van de school
In het midden met witte bloes en stropdas is juffrouw Manhout
In een herinneringsboekwerk -100 jaar Wilhelminaschool 1877-1977- samengesteld door A.H.Jeninga-Dekker staat over de heer Twerda geschreven:
Hij was bekend en geliefd, een ieder uit die tijd weet zijn hartelijkheid te herinneren. Door zijn schoolwerk kwam hij veel in contact met jongeren, ook na de schooljaren kwamen ze vaak bij hem om raad. Zelden zal een schoolhoofd zoveel jonge mensen tot hulp- en raadsman zijn geweest. Er heerste dan ook grote verslagenheid in geheel Amstelveen, toen op 27 februari 1932 mijnheer Twerda plotseling kwam te overlijden.
(Foto: Particulier Collectie)
Merklap gemaakt door Margot Schröder, zus van Sam Schröder die eigenaar was van Brood- en Banketbakkerij Schröder
Op de voorpagina van het Amstelveens Weekblad was een groot gedeelte aan de heer Twerda's overlijden gewijd met het volgende vers als slot:
Verlaten is zijn plaats in 't dorp, in 't volle leven
Verlaten ook zijn plaats van Vader in 't gezin
Maar wel heeft hij ons iets blijvends meegegeven
Dat blijft in 't hart, dat blijft er altijd in!
(Archief Gemeente NA - Amstelveenweb.com)
Voorheen 1912 Wijk A nr 180, vanaf 1925 Dorpsstraat nr 61
(Bron: Collectie Particulier - M.Fransen, kleindochter van Jan van Wier)
Klas van jaargang 1932-1933
(Amstelveenweb.com - Gemeentearchief NA)
Klas van jaargang 1932-1933 met links meester Riemers en midden in de foto juffrouw Groenendijk. Leerlingen, geheel links zijn Jan Vermeulen en Gerrit Muis. Helemaal rechts staat 1ste van links Map Udo en tweede achterste rij Adriaan de Jong
(Particuliere Collectie - Nico van Kreuningen, kleinzoon van Nico van Wier)
Rapportenboekje Wilhelminaschool 1933-1934
(Particuliere Collectie - Nico van Kreuningen)
Eerste bladzijde van het Rapportenboekje van Nico van Wier
(Particuliere Collectie - Nico van Kreuningen)
De cijferlijst van klas 6/7 met de vermelding dat Nico van Wier naar de ULO mag
(Bron: Collectie Particulier - M.Fransen, kleindochter van Jan van Wier)
Groep I van de Wilhelminaschool met schoolreisje naar Bergen op 5 juli 1935
De man met de zonnebril is meester Jan van Wier
(Bron: Collectie Particulier - M.Fransen, kleindochter van Jan van Wier)
Groep III van de Wilhelminaschool ook met schoolreisje naar Bergen op 5 juli 1935
Ook hier is de man met de zonnebril meester Jan van Wier
(Bron: Collectie Particulier - M.Fransen, kleindochter van Jan van Wier)
Schooluitstapje in 1938 naar Schoorl van de zondagsschoolklas
Links op de foto meester Jan van Wier en zijn dochter ervoor Sonja van Wier, toen 3 jaar
(Bron: Collectie Particulier - M.Fransen, kleindochter van Jan van Wier)
Foto van het lerarencorps rond 1940. Links op de foto de leraar Jan van Wier
(Bron: Collectie Particulier - M.Fransen, kleindochter van Jan van Wier)
Foto van het Lerarencorps rond 1943, met rechts Jan van Wier, als plaatsvervangend hoofdonderwijzer
In het begin van de Duitse bezetting waren moesten de scholen van 10 tot 20 mei dicht en omdat de Handwegschool werd gesloten kregen de kinderen om de dag les. De naam Wilhelmina mocht niet meer worden gebruikt en de school moest zich 'Hervormde School nr. 1' noemen. Op 2 december 1942 werd de Wilhelminaschool gevorderd en een groot aantal leerlingen werd ondergebracht in de Julianaschool die toen Hervormde school no II werd genoemd. De andere leerlingen kregen les in de consistorie van de Dorpskerk.
(Bron: Collectie Particulier/Amstelveenweb)
Foto van de heer Nieuwenhuyzen links die hoofd der school was van 1938 tot aan zijn overlijden in 1944
In 1944 overleed de heer Nieuwenhuyzen die toen het hoofd van de school was. In het herinneringsboek staat: het mag vermeld worden dat de Schoolvereniging in hem een eminent functionaris heeft verloren. Zijn arbeid voor het behoud van het Christelijk Onderwijs bestempelt hem als iemand die pal staat voor zijn principes, vooral in deze moeilijke oorlogsjaren. Men betreurt dat zijn diensttijd zo kort is geweest. De heer van Wier, die l plaatsvervangende hoofd was, nam tijdelijk het 'Hoofdschap' op zich.
In het herdenkingsboek staat over 1945 geschreven:
Het jaar 1945 zet voor de Wilhelminaschool zeer slecht in. Wegens totaal gemis aan brandstof is de school gesloten van 20 december 1944 tot 12 februari 1945. In de maand maart ontvangen de leerlingen één uur per dag les, er wordt huiswerk gecorrigeerd en nieuw werk mee naar huis gegeven. In april worden de lessen normaal hervat, maar het schoolverzuim is groot. De kinderen die ver weg wonen kunnen in verband met moeilijke verbindingen de school niet bereiken en andere kinderen hebben geen schoenen meer! Zo breekt de week van 29 april 1944 aan. Het voedselbombardement op Schiphol. In de schoolnotulen staat: De hele school vloog het natte land op, achter de school, om getuige te kunnen zijn van dit ?grootse? schouwspel. Wat een gejuich en gejubel bij het zien van die grote zilveren vogels. Een week later komt de langverwachte vrede. De hervormde school krijgt zijn eigen naam terug en wel Wilhelminaschool met als nieuw schoolhoofd de heer J.Schouten.
In 1947 begonnen de fusiebesprekingen met de Roelof Venemaschool en de Calvijnschool aan de Handweg, want men wil proberen om een stichting op te richten van het protestants christelijk onderwijs in Amstelveen. Op 30 september 1948 is dat een feit en een zeer verheugend moment voor de geschiedenis van het Christelijk Onderwijs.
Het gebouw van de Wilhelminaschool werd steeds slechter, er moest nieuw verwarming komen, de vloeren begonnen te verzakken en de achtergevel vertoonde scheuren. Ook de onderwijsmethoden waren aan vernieuwing toe en de heer Schouten, die juist actief hiermee bezig was, nam een baan aan in Zeist. Zijn opvolger werd de heer Oostdam die gekozen werd uit een 50-tal sollicitaties. Hij moest eigenlijk in het schoolhuis wonen, het huis met de kogel, maar de heer Oostdam woonde elders in Amstelveen erg mooi. Toen besloot men in goed overleg om het schoolhuis te restaureren en te verhuren.
(Particuliere Collectie dhr B. Oostdam)
Door de brand gedeeltelijk onherkenbare foto van de leraren van de Wilhelminaschool in 1951
Vlnr.: De heren Zeilstra en Kuipers, juffrouw van Doesburg en de heer Bert Beek,
juffrouw van Wichen en de heer Bernardus Oostdam
(Amstelveenweb.com - Gemeentearchief NA)
Op de foto achter de microfoon staat juffrouw G.van Wichen. Zij was meer de 40 jaar onderwijzeres aan
de Wilhelminaschool, van 1 maart 1917 tot 1 februari 1959
Op 1 maart 1953 was juffrouw Van Wichen 35 jaar verbonden aan de Wilhelminaschool en vierde in juni haar 40-jarig ambtsjubileum. Er werd een groot feest gegeven, ?s middags voor de kinderen een film van Dik Trom in het Eben-Ha ëzer gebouw en ?s avonds een receptie voor familie, oud leerlingen en nog veel andere bezoekers. Juffrouw van Wichen was er heel blij mee, vooral de tocht in een open auto van school naar het Eben-Ha ëzer gebouw vond ze geweldig.
Het jaar 1954 stond voor het bestuur van de school in het teken om te komen tot de bouw van een nieuw schoolgebouw. Op 11 maart 1954 vond de aanbesteding plaats, op 7 mei zijn het bestuur, personeel en leerlingen getuige van het heien van de eerste paal terwijl in november 1954 de vlag in top gaat.
(Particuliere Collectie dhr B. Oostdam)
De Wilhelminaschool in 1955
8 januari 1954 - Besluit :
I. - een schoolgebouw met acht lokalen en overige daarbij behorende dienstruimten, alsmede met een gymnastieklokaal, te doen bouwen op het gemeenteterrein," gelegen in het Keizer Karelpark op de bij dit besluit behorende tekeningen is aangegeven;
II.- voor dit doel, alsmede voor de kosten van eerste inrichting, een crediet te voteren van f 334000,— en dit bedrag te ramen in de gemeentebegroting 1954, zoals op de bij dit besluit behorende staat is aangegeven;
III. - in principe accoord te gaan met de ruil van het onder I. genoemde gebouw met het gebouw der Wilhelminaschool alsmede met de aankoop van het in de onmiddellijke nabijheid daarvan staande z.g. schoolhuis;
IV. - burgemeester en wethouders uit te nodigen spoedig voorstellen te doen tot verwezenlijking van de onder III. genoemdes ruil en aankoop en tot verbetering en aanvulling van de dienstruimten voor de gemeentebedrijven en de brandweer. Aldus vastgesteld in de openbare vergadering van de raad der gemeente.
Het Bestuur van de Hervormde Schoolvereniging „Nieuwer-Amstel" heeft de eer U uit te nodigen tot het bijwonen van de opening van de Wilhelminaschool, Benderslaan 2, Amstelveen, op vrijdag 8 juli 1955, des avonds om 8.30 uur. Hopende dat U aan deze uitnodiging gevolg zult kunnen geven, namens het Bestuur voornoemd,
J. J. van Viegen, voorzitter, J. H. van Peursem, secretaris
Amstelveen, 1 juli 1955 Parmentierlaan 48
Amstelveensch Weekblad 8 juli 1955 - 'Wilhelminaschool herboren
In het Verzetsliedenkwartier (Keizer Karelpark), staat de nieuwgebouwde Wilhelminaschool. Links de acht-klassige school. Rechts het nieuwe gymnastieklokaal. In het midden is de achterzijde van de overdekte fietsenstalling te zien.
In de stenen wand van de hal van de nieuwe Wilhelminaschool staat in het marmer uitgehouwen te lezen: „De Wilhelminaschool van de Hervormde Schoolvereniging te Nieuwer-Amstel werd naar dit gebouw overgeplaatst 3 Juli 1955." Er boven staat afgebeeld het Hugenotenkruis met eronder de 'spreuk „Christ avant tout". Vandaag zal de overplaatsing van de oude naar de nieuwe school een feit zijn. Jarenlang zag het bestuur van de school aan de Dorpsstraat, om naar gunstig tijdstip om tot nieuwbouw over te gaan. De noodzaak hiertoe bestond. De accommodatie van de oude school, verminderde zienderogen, en men kon met het oude gebouw niet meer aan de eisen van het moderne onderwijs voldoen.
De Wilhelminaschool lijkt in het nieuwe verzetsliedenkwartier in het Keizer Karelpark, waar de school voor ingebruikname gereed staat, een heel nieuw leven te willen beginnen. Hoewel vandaag de school officieel geopend wordt, zal eerst bij de aanvang van het nieuwe schooljaar het gebouw volledig in bedrijf genomen worden.
De architect van de gemeente Nieuwer-Amstel, de heer A. K. Andrea is ontwerper van het schoolgebouw en het aangrenzende gymnastieklokaal. Behalve een kamertje voor de hoofdonderwijzer en een verblijf voor het personeel zijn er in totaal 8 lokalen, (waarvan er een voor handenarbeid wordt ingericht): 4 boven en beneden. Beneden bevinden zich twee lokalen die de mogelijkheid scheppen om één vergaderruimte te maken van 17 x 7.60 meter, door het uitnemen van de tussenwand; een pracht gelegenheid voor b. v. ouderbijeenkomsten. Ook is er een toneeltje, dat kan worden gebruikt door het uitnemen van de achterwand van een lokaal. Het trappenhuis is ruim en licht, een royale brede trap leidt naar boven. In de kelder staat een automatische oliestookinrichting. Op één ketel kan èn het gymnastieklokaal èn het schoolgebouw worden verwarmd. Afzonderlijk kan dat ook gebeuren. Het gymnastieklokaal, waaraan nog volop wordt gewerkt en dat eerst in september in gebruik genomen zal kunnen worden, is 10 meter breed, 20 meter lang en 5 1/2 meter hoog. Het lokaal is van dezelfde grootte als het turngebouw aan de Ouderkerkerlaan. Voorts behoren tot de vaste attributen van de gymnastiekbeoefenaars een tiental douches en voetenwasbakken. De grote ruiten aan de Zuidelijke kant van dit apart staande ,gebouw zijn vervaardigd van onbreekbaar glas en de lampen in het plafond zijn -op een zodanige wijze geconstrueerd, dat, wanneer een bal er tegen mocht stuiten, men niet bevreesd behoeft te zijn voor breuk.
Rest ons nog te vermelden, dat achter de gebouwen, die in een V-vorm staan, een prachtige overdekte rijwielstalling is gemaakt. De rijwielen zijn, wanneer gestald, van de weg af niet te zien. In de onmiddelijke nabijheid van de school worden reeds de vormen van de nieuwe kleuterschool, die daar gaat verrijzen, zichtbaar. Wanneer het complex gebouwen, dat hier werd geprojecteerd, gereed zal zijn, de plantsoenen zijn aangelegd en de bomen en struiken zullen zijn opgegroeid, zal de schoolgaande jeugd in dit gedeelte van Nieuwer-Amstel goed gehuisvest zijn.'
(Bron B. Oostdam - 2011)
Bernardus L. Oostdam in 1941
Dankwoord van het Hoofd der Wilhelminaschool Bernardus Laurentius Oostdam tijdens de opening van de Wilhelminaschool op 8 juli 1955:
'Mijnheer de Burgemeester, Mhr. de Inspecteur, H. H. Wethouders, Leden en van de Raad, Predikanten, Collega's en verdere aanwezigen:
In opdracht van 225 (lett. en fig.) lastgevers, te weten de leerlingen dezer school, kom ik u hartelijk danken voor de beschikbaar stellen van deze schitterende, (angstig) mooie school! Ik moet U, namens hun zeggen, dat ze de gehele procedure met groeiende spanning op de voet gevolgd hebben. De voorbereidende besprekingen, neergelegd in het Gemeenteblad, Bijl. No. 4, dd 8 Jan ’54, kon hun goedkeuring wegdragen en de uitdrukking “vroede Vaderen”werd een levend begrip voor ze. Toen op 11 Mrt. ’54 de aanbesteding plaats vond in het “Dorstige Hert”, werd ik door de hoogste klas afgevaardigd aldaar ook wat te besteden en om het zaakje te verslaan (fig.) Mijn lawaaiminnende lastgevertjes waren op 7 Mei van het vorig jaar allen aanwezig bij het inheien van de eerste paal. Aannemer Bulters’ reputatie was met één slag (met de laatste) gevestigd, want ….”toen had ie er stiekem een paar doosjes klappertjes op gelegd…”
Dat pas op 3 Nov. De vlag in top ging, omdat het bouwwerk onder de kap gekomen was hun niet erg lang gevallen, want inmiddels was een nieuw plan in hun bollen gerijpt. Ze zouden sparen om een cadeau aan te bieden bij de opening. Een flitsende campagne: ruim f 200 brachten ze bijeen. “En nu een piano kopen, meester! Muziek hoort erbij!” Ik schijn toen even een zuinig gezicht gezet te hebben. “Maar meester, de oud-leerlingen kunnen toch ook meedoen?” En het regende namen en bijdragen van mannen en vrouwen, die in de loop van bijna 80 jaar op de Wilhelminaschool zij geweest. Het vereiste bedrag kwam bijeen, het verlangde instrument zal aan het bestuur overmorgen overdragen worden. De ten top gestegen spanning vond gisteren en vandaag een uitweg, want de inspecteur had verklaard, dat er zijnerzijds geen bezwaar bestond tegen de gevraagde roosterwijziging op 7 en 8 Juli wegens verhuizing. G e e n bezwaar van de Weledelgestrenge Heer Inspecteur ….veel bezwaren nieuwe school komen, kijken we geen boek aan hoor en vieren we een hele dag feest! Mhr. De Inspecteur, zou U voor deze keer langs deze ongebruikelijke weg Uw toestemming daarvoor willen verlenen??? Dank U.
En nu nog een persoonlijk woordje. Dit is. U allen zult dat goed kunnen aanvoelen, een ongekende hoogtijdag in het leven van een onderwijsman. Weggerukt te worden uit een traditierijk, welhaast historisch geworden, sfeervolle, oude Wilhelminaschooltje, dat ons ontzettend, dat ons ontzettend lief was,….en neergezet in een brandnieuw, modern a n g s t i g-mooi schoolgebouw.
(Particuliere Collectie dhr B. Oostdam)
De klaslokalen worden bewonderd na de openingsceremonie in 1955
Een lach, maar geloof me, ook een traan. Ruim 5 jaar mocht ik te roer staan in het oude gebouw, geholpen en gesteund door flinke onderwijzeressen en onderwijzers, die er iets langer of korter aan verbonden waren. Maar wat is dat, vergeleken met het Bijbelse getal van 38 jaren, dat onze Juffrouw Van Wichen daar dag in dag uit haar moederlijke zorgen aan de kindertjes wijdde. Voor haar moet deze dag wel een emotierijke zijn!
De voorzitter bedankte reeds personen en instanties. Ik moge nog enkele namen herhalen. Mhr. Andrea (en nu een oneerbiedig, maar bekend gebaar en een mannenwoord in dit geëerde gezelschap: ZO’N KEREL! Een kunstenaar, een aestheticus, een bouwmeester. En zo gewoon, zo doodgewoon.
We hadden in het afgelopen jaar vrij veel met elkaar te maken. En, zoals het hoort, nam ik, bij de ontmoeting, mijn hoed af. Op een dag schiet ie uit: “Nou moet ’t maar ’s uit wezen met dat gedoe…van hoedop, hoed af….Hou je maar gedekt.” Mhr. Andrea, één verzoek: mag ik a. u. b. mijn hoed heel diep voor U afnemen telkens, als ik U zie, want ik heb zo veel respect voor U.
(Particuliere Collectie dhr B. Oostdam)
De nieuwe schoolbanken van de Wilhelminaschool in 1955
Hr. Bulters: De school heeft nu al een plaatselijke vermaardheid. Alles is prima, alles is af! ’t Zal ons moeilijk vallen, deze reputatie zij het op een ander gebied te handhaven! Hulde. Tenslotte ga ik een applausje aan U vragen en wel hiervoor: Terwijl de bovenmeester enige dagen met ruim 39 koorts als een pascha in bed lag, hebben de collega’s een schoolreisje “ondergaan” de verhuizing verzorgd en de school aangekleed. Vooral de sfeer, waarin dat gegaan is, zal ik nooit vergeten. Alle hulde!
Verder allen heel veel dank voor Uw aanwezigheid. UW belangstelling, UW interessen, ’t zij ambtelijk, of moreel, zullen mij steunen in mijn taak om hier in dit nieuwe schoolgebouw te zijn: Schipper naast god. Dank U!”
(Particuliere Collectie dhr B. Oostdam)
Klassenfoto van de Wilhelminaschool in 1959 aan de Benderslaan
(Particuliere Collectie dhr B. Oostdam)
Leerlingen van de Wilhelminaschool in de jaren 1960 tijdens een optocht
(Particuliere Collectie dhr B. Oostdam)
Klassenfoto van de Wilhelminaschool in november 1962, van klas 5 met onderwijzer Dhr Zwartsenburg
Op de tweede rij eerste meisje vanaf links is Jolanda Fasen, Francis Keuskamp met korte pony in het midden en de naam van het derde meisje is niet bekend. Het jongetje recht voor Francis is Rob Lucas en rechts bij het raam staande, het vierde meisje met paardenstaart is Barbara Muller. Haar ouders hadden een Vivo supermarkt winkel aan de van der Hooplaan. Achter in de klas rechts is de heer Oostdam en links de heer Zwartsenburg. De namen van de andere leerkrachten zijn:
Mevrouw Koolhaas - eerste klas,
Mevrouw Tissing - tweede klas,
Mevrouw Kolk - derde klas,
Dhr Ritman - vierde klas,
Dhr Zwartsenburg - vijfde klas,
Dhr Beek - zesde klas.
De Wilhelminaschool kreeg veel later de naam 'Het Pallet Zuid' en verhuisde naar de Benderslaan, waarvan hier een foto.
(Foto Amstelveenweb.com - 2010)
Basisschool 'Het Palet-Zuid' in 2010
De heer Bernardus Laurentius Oostdam ('Meester Oostdam' - voormalig Hoofd der School tot 1965), wiens verhaal te lezen was bij de opening van het nieuwe schoolgebouw werd geboren op 3 januari 1909 en overleed in 1985. Ben Oostdam jr * 1932 - † ??) emigreerde naar Amerika en nam vanuit Nederland de hutkoffer mee die hij na het overlijden van zijn vader vond. De hutkoffer met inhoud was het weinige dat overbleef nadat hun garageappartement in Amerika op 5 september 2006 in brand raakte. Hij had veel foto's van de Wilhelminaschool op zijn website gezet, maar deze is helaas al sinds een jaar of drie 'uit de lucht'. Amstelveenweb is hem veel dank verschuldigd voor zijn fotomateriaal, dat het mogelijk maakte om een meer compleet verhaal van de toenmalige Wilhelminaschool te kunnen maken.
mail dan naar José van Amstelveenweb.com , met dank.
Zoeken
