Blootstelling aan titaniumdioxide nanodeeltjes via voeding

Gezondheidseffecten als gevolg van blootstelling aan titaniumdioxide nanodeeltjes via voeding, voedingssupplementen en tandpasta kunnen niet helemaal worden uitgesloten. Om een beter beeld te krijgen van de kans op effecten na langdurige blootstelling, beveelt het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) verder onderzoek aan. Omdat duidelijk is geworden, dat nanodeeltjes zich anders kunnen gedragen dan grotere deeltjes en opgeloste stoffen, heeft het RIVM naar de gezondheidseffecten van de fractie nanodeeltjes in de veel gebruikte witte kleurstof titaniumdioxide gekeken. De bevindingen zijn gepubliceerd in het wetenschappelijke tijdschrift Nanotoxicology.

Titaniumdioxide is een poedervormige, witte kleurstof en wordt toegepast in een groot aantal verschillende producten. Bij voedingsmiddelen staat titaniumdioxide op de ingrediëntenlijst vermeld als additief E171, of als titaniumdioxide. Op tandpasta staat titaniumdioxide aangeduid als CI 77891. Een klein deel van de slecht oplosbare titaniumdioxidedeeltjes in dit witte poeder is kleiner dan 100 nanometer, en wordt daarmee als nanodeeltje beschouwd.

(Foto Amstelveenweb.com - 2016)

Uit het onderzoek van het RIVM blijkt, dat de blootstelling aan titaniumdioxide nanodeeltjes voornamelijk afkomstig is van tandpasta

Kleinere deeltjes hebben andere eigenschappen. Voor titaniumdioxide is geen grens gesteld voor de hoeveelheid die een mens dagelijks mag binnenkrijgen. Van zeer kleine deeltjes, zoals nanodeeltjes, is tegenwoordig bekend dat ze zich anders kunnen gedragen dan de grotere deeltjes van dezelfde chemische stof. De kleine deeltjes hebben een relatief groot oppervlak en kunnen daarmee mogelijk toch reactief zijn en toxiciteit veroorzaken. Daarnaast kunnen ze op andere plaatsen in het lichaam terechtkomen.

Onderzoek naar inname titaniumdioxide. Vanwege deze inzichten heeft het RIVM, in opdracht van de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA), naar mogelijke gezondheidsrisico’s van titaniumdioxide nanodeeltjes gekeken. Ten eerste heeft het RIVM geschat, hoeveel de Nederlandse consument aan titaniumdioxide en titaniumdioxide nanodeeltjes binnenkrijgt via voeding, voedingssupplementen en tandpasta. Dit is gedaan op basis van gemeten concentraties in voedingsmiddelen en in tandpasta, welke zijn gekoppeld aan informatie over de inname. Hieruit blijkt, dat de blootstelling aan titaniumdioxide nanodeeltjes voornamelijk afkomstig is van tandpasta (voor kleine kinderen die tandpasta doorslikken), snoep, koffiecreamer, bak- en taartdecoratie-producten en witte sauzen.

Onderzoek naar mogelijke gezondheidseffecten. Ten tweede heeft het RIVM een risicobeoordeling uitgevoerd waarbij de concentratie titaniumdioxide nanodeeltjes in de lever van de mens is geschat en vergeleken met de concentratie waarbij in de lever van proefdieren nadelige effecten werden gevonden. In de schattingen is ook de stapeling van deze deeltjes in de tijd meegenomen. Op basis van dit onderzoek, en rekening houdend met verschillen tussen mens en dier en gevoelige groepen mensen, blijkt dat levereffecten niet kunnen worden uitgesloten. Om een beter beeld te krijgen van de kans op effecten na langdurige blootstelling (zoals bij voeding), wordt verder onderzoek aanbevolen.

Beoordeling European Food Safety Authority (EFSA). De European Food Safety Authority (EFSA), het agentschap van de Europese Unie, dat onafhankelijke wetenschappelijke beoordelingen geeft over voedselveiligheid, heeft in september 2016 haar beoordeling van het voedseladditief E171 gepubliceerd. Hierbij is ook gekeken naar mogelijke risico’s voor de mens door nanodeeltjes in E171. In de beoordeling zijn de resultaten van het RIVM onderzoek meegewogen. EFSA concludeert echter dat bij het huidige gebruik en op basis van de huidige informatie geen reden tot zorg is. Het verschil tussen deze twee conclusies komt doordat het RIVM in de risicobeoordeling op een andere manier rekening gehouden heeft met de stapeling van titaniumdioxide nanodeeltjes in organen gedurende een mensenleven. Nano, met symbool n, is het Système international d’unités SI-voorvoegsel, dat gebruikt wordt om een factor 10-9, oftewel 0,000 000 001 aan te duiden. De term wordt gebruikt sinds 1960; de naam is afgeleid van het Griekse νανος of het Latijnse nanus voor dwerg.