COVID subvariant XBB is wereldwijd opgedoken

De Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) heeft XBB.1.16 omicron subvariant (Arcturus) geüpgraded naar een 'variant van belang', vanwege het geschatte groeivoordeel ten opzichte van andere circulerende COVID-19-subvarianten en het vermogen om het immuunsysteem te omzeilen.

Vanwege deze kenmerken 'kan XBB.1.16 zich wereldwijd verspreiden en bijdragen aan een toename van de incidentie', waarschuwde de WHO in haar laatste wekelijkse epidemiologische update. 'Op dit moment is er echter geen vroeg signaal van een toename van de ernst. De initiële XBB.1.16-risicobeoordeling is aan de gang en zal naar verwachting in de komende dagen worden gepubliceerd.'

Er zijn ook aanwijzingen dat het andere momenteel in omloop zijnde varianten overtreft, waarbij sommige wetenschappers voorspellen dat het uiteindelijk in veel landen de dominante in omloop zijnde variant zou kunnen worden.

Hoe alarmerend dit ook mag klinken, het is onwaarschijnlijk dat XBB.1.16 een grote nieuwe golf van ziekenhuisopnames en sterfgevallen zal veroorzaken, hoewel mensen die niet gevaccineerd zijn – vooral oudere personen en mensen met onderliggende gezondheidsproblemen – kwetsbaarder zijn. Deze variant is tot nu toe de meest overdraagbare, wat betekent dat hij nog beter in staat is om personen op te sporen die niet eerder COVID-19 hebben gehad, ertegen zijn gevaccineerd of wiens immuniteit tegen eerdere infecties of vaccinaties is afgenomen – meldt Gavi (Global Alliance for Vaccines and Immunization)

Hoe verschilt Arcturus van eerdere varianten? Sinds de opkomst van Omicron in november 2021 zijn deze variant en zijn steeds diversifiërende familie van nakomelingen de bron van bijna alle COVID-19-infecties wereldwijd. Hoewel er genetische verschillen zijn tussen deze subvarianten van Omicron, zijn ze nog steeds nauwer aan elkaar verwant dan aan eerdere zorgwekkende varianten zoals de Beta- of Delta-variant, zonder grote verschillen in de ernst van de ziekte die ze veroorzaken.

XBB.1.16 is bijzonder nauw verwant aan XBB.1.5 – momenteel de dominante versie van Omicron die wereldwijd circuleert. Op 5 maart 2023 was XBB.1.5 gerapporteerd in 96 landen en vertegenwoordigde het 50,8% van de sequenties die naar de internationale GISAID-database werden geüpload. In vergelijking met deze variant heeft XBB.1.16 twee genetische veranderingen, waarvan één in het spike-eiwit.

Zal het een aanzienlijke golf van nieuwe COVID-19-gevallen veroorzaken? Volgens prof. Francois Balloux, directeur van het UCL Genetics Institute aan het University College London, VK, is het onwaarschijnlijk dat XBB.1.16 een significante impact zal hebben op het aantal gevallen in landen die al een aanzienlijke golf van XBB.1.5-gevallen hebben meegemaakt en zelfs zullen hebben minder impact op ziekenhuisopnames en sterfgevallen. Echter, "op plaatsen die geen XBB.1.5-golf hadden, zoals India of China, wordt verwacht dat het goed zal doen, net als XBB.1.5," zei Balloux. Meldingen van jeukende ogen en hoge koorts leiden tot alarm, maar er is nog steeds niets dat erop wijst dat XBB.1.16 in dit stadium een toename van ziekenhuisopnames of sterfgevallen zal veroorzaken.

Arcturus is de helderste ster in het noordelijke sterrenbeeld Boötes. Met een schijnbare visuele magnitude van −0,05 is het de op twee na helderste van de individuele sterren aan de nachtelijke hemel, en de helderste op het noordelijk halfrond. De naam Arcturus is afkomstig uit het oude Griekenland; het werd vervolgens gecatalogiseerd als α Boötis door Johann Bayer in 1603, dat is gelatiniseerd tot Alpha Boötis. Arcturus vormt een hoek van het asterisme van de Lentedriehoek.

Een astronomische traditie associeert Arcturus met de mythologie rond Arcas, die op het punt stond zijn eigen moeder Callisto, die in een beer was veranderd, neer te schieten en te doden. Zeus wendde hun dreigende tragische lot af door de jongen te transformeren in het sterrenbeeld Boötes, door de Grieken Arctophylax "beerbewaker" genoemd, en zijn moeder in Ursa Major (Grieks: Arctos "de beer"). Het verslag wordt gegeven in Hyginus' Astronomy.