Communicatie over stralingsongevallen moet beter in Nederland

Bij een zwaar ongeval met kernreactoren kan radioactief jodium vrijkomen. Wanneer dat wordt ingeademd, hebben vooral kinderen een groter risico om schildklierkanker te krijgen. Door tijdig een jodiumtablet te slikken, wordt voorkomen, dat het lichaam radioactief jodium opneemt. Om voorbereid te zijn op zo’n ongeval, zijn jodiumtabletten verstrekt aan mensen tot 40 jaar die in de buurt van een kerncentrale wonen. Ons land heeft in juli 2014 besloten, dat jodiumtabletten ook beschikbaar moeten zijn voor personen tot 18 jaar en zwangere vrouwen die tot een afstand van 100 kilometer van een kerncentrale wonen. Het rapport van RIVM laat zien hoe de communicatie over stralingsongevallen, stralingsincidenten en verspreiding van jodiumtabletten beter kan aansluiten bij de informatiebehoefte van mensen en de beelden die bij hen leven.

De communicatie over stralingsongevallen en het verstrekken van jodiumtabletten is effectiever als het aansluit bij wat mensen willen weten en de beelden die bij hen leven. Mensen hebben behoefte aan informatie over de gezondheidseffecten van een stralingsongeval en beschermende maatregelen, zoals wie wanneer jodiumtabletten moeten innemen. Dit zijn aandachtspunten bij communicatie over stralingsongevallen en het verspreiden van jodiumtabletten meldt het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM)

Gezondheidseffecten stralingsongeval. Anders dan deskundigen, verwachten de meeste mensen bij een stralingsongeval veel sterfgevallen en misvormingen, zelfs op grote afstand. Deskundigen verwachten bij een zwaar kernongeval alleen relatief dichtbij een kerncentrale, tot ongeveer 100 kilometer, gevaarlijke hoeveelheden radioactieve stoffen in de leefomgeving. Directe sterfgevallen en misvormingen zijn heel zeldzaam, dichtbij én veraf van een kerncentrale.

Bij een stralingsongeval komen vooral radioactief jodium en cesium vrij. Als er radioactief jodium vrijkomt bij een stralingsongeval, hebben vooral kinderen na inademing een groter risico op schildklierkanker. Door op het juiste moment jodiumtabletten in te nemen, kan de schildklier minder radioactief jodium opnemen, waardoor de kans op schildklierkanker sterk verkleint. Daarnaast kan psychosociale ontwrichting effecten op de gezondheid hebben. Bijvoorbeeld angst voor straling, stress, en gevoelens van ontheemding als gevolg van evacuatie.

(Bron RIVM - 2016)

Preparatiezones, behorende bij de harmonisatie van de voorbereiding op en de maatregelen bij kernongevallen

Mogelijke maatregelen. De meeste mensen weten, dat de kans op een stralingsongeval zeer klein is. Maar áls het zou voorkomen, dan weten de meesten weinig over beschermingsmaatregelen. Velen denken bijvoorbeeld dat direct vertrekken naar een veilig gebied de beste maatregel is, maar afhankelijk van de situatie kan schuilen volstaan, of zelfs beter zijn. Als het gaat om de maatregel innemen van jodiumtabletten, blijkt het voor veel mensen onduidelijk wie de jodiumtabletten moeten innemen, waarom en op welk moment ze dat moeten doen.

In 2014 heeft Nederland de preparatiezones voor stralingsincidenten aangepast, zodat deze aansluiten bij België en Duitsland. Preparatiezones zijn zones, waarin maatregelen zoals evacuatie, schuilen en de verspreiding van jodiumtabletten worden voorbereid. De resultaten van dit onderzoek worden gebruikt om de communicatie vorm te geven bij het plan voor het verspreiden van jodiumtabletten door het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS). Lees ook het RIVM rapport: Risicocommunicatie over stralingsongevallen en de verspreiding van jodiumtabletten (pdf 122 pagina’s)

Kernreaktoren in Nederland

Reactoren voor elektriciteitsproductie

-Kerncentrale Borssele te Borsele, 1 drukwaterreactor (PWR), 481 MWe, in gebruik sinds 1973

-Kerncentrale Dodewaard te Dodewaard, 1 kokendwaterreactor (BWR), 58 MWe, start bouw in 1963, in gebruik in 1969, gesloten in 1997, ontmanteling na 2045

Onderzoeksreactoren en reactoren voor isotopenproductie

Hoger Onderwijs Reactor aan het Reactor Instituut Delft (RID) te Delft

Kernreactoren Petten nabij Petten

-Hoge Flux Reactor (45 MW thermisch vermogen, materiaalkundig onderzoek en productie van radio-isotopen voor medisch gebruik)

-Lage Flux reactor (max. 30 kW thermisch vermogen, voor onderzoek en opleiding)

Kernreaktoren in België

Reactoren elektriciteitscentrale

-Kerncentrale Doel te Doel - 4 PWR-reactoren, totale vermogen van 2839 MWe

-Doel 1: 460 MWe (1975)

-Doel 2: 465 MWe (1975)

-Doel 3: 1006 MWe (1982)

-Doel 4: 1008 MWe (1985)

Kerncentrale van Tihange te Hoei - 3 PWR-reactoren, totale vermogen van 2985 MWe

-Tihange 1: 962 MWe (1975)

-Tihange 2: 1008 MWe (1983)

-Tihange 3: 1015 MWe (1985)

Onderzoeksreactoren

Mol

-BR-1 – onderzoeksreactor

-BR-2 – onderzoeksreactor

-BR-3 – PWR-reactor (uitgeschakeld)

-MYRRHA – loodgekoelde reactor in opbouw

Lees op Wikipedia de volledige lijst van kernreaktoren in de wereld