De conclusies van het IPCC-rapport van april 2022 zijn verontrustend

Op maandag 28 februari 2022 heeft het Intergouvernementele Panel voor Klimaatverandering (IPCC) van de Verenigde Naties het rapport 'Climate Change 2022: Impacts, Adaptation and Vulnerability' gepubliceerd. Met deze brief stuur ik uw Kamer de beleidssamenvatting toe van dit IPCC-rapport.

Het IPCC-rapport is het tweede rapport van IPCC als onderdeel van haar 6de assessment cyclus (AR6) en gaat in op de effecten van klimaatverandering en de mogelijkheden om ons daaraan aan te passen. Op de website van het IPCC is naast deze beleidssamenvatting ook het volledige rapport, alsmede de technische samenvatting en extra informatie per wereldregio te vinden: https://www.ipcc.ch/report/ar6/wg2/ Lees: De Samenvatting voor beleidsmakers (pdf 40 pagina’s) (SPM) geeft een samenvatting op hoog niveau van de belangrijkste bevindingen van het rapport van Werkgroep II en wordt regel voor regel goedgekeurd door de regeringen die lid zijn van het IPCC. Lees ook: In de 18 hoofdstukken en 7 dwarsdoorsneden (pdf 3.675 pagina’s 294 MB) van het rapport van werkgroep II worden de effecten van klimaatverandering op de natuur en de mens beoordeeld, alsmede hun mogelijkheden en beperkingen voor aanpassing.

(Foto Martijn Beekman/Ministerie KE - 2022)

Rob Jetten (D66) minister voor Klimaat en Energie

De conclusies uit het rapport zijn verontrustend. Er komt uit naar voren dat klimaatverandering inmiddels wereldwijd geleid heeft tot wijdverbreide en deels onomkeerbare gevolgen voor mens en natuur, met name door vaker optredende extreme weersomstandigheden. Het vormt een bedreiging voor het menselijk welzijn en de gezondheid van de planeet en de meest kwetsbare mensen en ecosystemen worden daarbij onevenredig getroffen. Miljoenen mensen zijn door weerextremen blootgesteld aan acute voedselonzekerheid en afnemende waterveiligheid, terwijl ook kwetsbare ecosystemen reeds blijvende schade ondervinden. De risico's en kwetsbaarheden bij verder stijgende temperaturen worden nu door IPCC hoger ingeschat dan in het vorige rapport uit 2014. Meer dan 3 miljard mensen bevinden zich in gebieden die als bijzonder kwetsbaar worden beschouwd bij verdere klimaatverandering. Met name bij meer dan 1,5 graden opwarming nemen de mogelijkheden voor effectieve aanpassing en klimaatbestendige, duurzame ontwikkeling snel af.

R.A.A. Jetten, minister voor Klimaat en Energie

Uit het rapport: Dringende actie nodig om toenemende risico's het hoofd te bieden

Toenemende hittegolven, droogtes en overstromingen overschrijden nu al de tolerantiedrempels van planten en dieren en leiden tot massale sterfte onder soorten zoals bomen en koralen. Deze weersextremen doen zich gelijktijdig voor en veroorzaken een kettingreactie van effecten die steeds moeilijker te beheersen zijn. Zij hebben miljoenen mensen blootgesteld aan acute voedsel- en wateronzekerheid, vooral in Afrika, Azië, Midden- en Zuid-Amerika, op kleine eilanden en in het Noordpoolgebied.

Om een toenemend verlies van mensenlevens, biodiversiteit en infrastructuur te voorkomen, zijn ambitieuze en versnelde maatregelen nodig om ons aan te passen aan de klimaatverandering en tegelijk de uitstoot van broeikasgassen snel en drastisch te verminderen. Tot dusver is de vooruitgang inzake aanpassing ongelijk en is er een steeds grotere kloof tussen de genomen maatregelen en wat nodig is om de toenemende risico's het hoofd te bieden, zo blijkt uit het nieuwe verslag. Deze kloof is het grootst onder bevolkingsgroepen met lagere inkomens.

Het rapport van werkgroep II is het tweede deel van het zesde evaluatierapport (AR6) van het IPCC, dat dit jaar zal worden voltooid. "In dit rapport wordt de onderlinge afhankelijkheid van klimaat, biodiversiteit en mensen erkend en worden natuurwetenschappen, sociale wetenschappen en economische wetenschappen sterker geïntegreerd dan in eerdere IPCC-beoordelingen", aldus Hoesung Lee. "Het benadrukt de urgentie van onmiddellijke en ambitieuzere actie om klimaatrisico's aan te pakken. Halve maatregelen zijn niet langer een optie."



Er zijn opties om ons aan te passen aan een veranderend klimaat. Dit rapport biedt nieuwe inzichten in het potentieel van de natuur om niet alleen de klimaatrisico's te verminderen, maar ook het leven van de mensen te verbeteren.

"Gezonde ecosystemen zijn beter bestand tegen klimaatverandering en leveren levenskritische diensten zoals voedsel en schoon water", aldus Hans-Otto Pörtner, medevoorzitter van IPCC-werkgroep II. "Door aangetaste ecosystemen te herstellen en 30 tot 50% van de habitats op het land, in de rivieren en in de oceanen op een doeltreffende en billijke manier in stand te houden, kan de samenleving profiteren van het vermogen van de natuur om koolstof te absorberen en op te slaan en kunnen we sneller vooruitgang boeken op weg naar duurzame ontwikkeling, maar adequate financiering en politieke steun zijn essentieel.

De wetenschappers wijzen erop dat er een wisselwerking is tussen klimaatverandering en wereldwijde trends zoals niet-duurzaam gebruik van natuurlijke hulpbronnen, toenemende verstedelijking, sociale ongelijkheid, verliezen en schade door extreme gebeurtenissen en een pandemie, waardoor de toekomstige ontwikkeling in gevaar wordt gebracht.

"Uit onze evaluatie blijkt duidelijk dat voor de aanpak van al deze verschillende uitdagingen iedereen - regeringen, de particuliere sector, het maatschappelijk middenveld - moet samenwerken om bij de besluitvorming en de investeringen prioriteit te geven aan risicobeperking en aan rechtvaardigheid en billijkheid", aldus Debra Roberts, medevoorzitter van werkgroep II van het IPCC.

"Op die manier kunnen verschillende belangen, waarden en wereldvisies met elkaar in overeenstemming worden gebracht. Door wetenschappelijke en technologische knowhow samen te brengen met inheemse en lokale kennis, zullen oplossingen doeltreffender zijn. Als we er niet in slagen een klimaatbestendige en duurzame ontwikkeling tot stand te brengen, zal dat leiden tot een suboptimale toekomst voor mens en natuur."

Steden: Hotspots van effecten en risico's, maar ook een cruciaal deel van de oplossing. Dit rapport geeft een gedetailleerde beoordeling van de effecten van klimaatverandering, de risico's en de aanpassing in steden, waar meer dan de helft van de wereldbevolking woont. De gezondheid, het leven en de bestaansmiddelen van de mensen, alsook hun bezittingen en kritieke infrastructuur, met inbegrip van energie- en vervoerssystemen, ondervinden steeds meer de negatieve gevolgen van de gevaren van hittegolven, stormen, droogte en overstromingen, alsook van de traag optredende veranderingen, waaronder de stijging van de zeespiegel.

"De toenemende verstedelijking en klimaatverandering zorgen samen voor complexe risico's, vooral voor steden die al kampen met een slecht geplande stedelijke groei, veel armoede en werkloosheid en een gebrek aan basisvoorzieningen", aldus Debra Roberts. "Maar steden bieden ook kansen voor klimaatactie - groene gebouwen, betrouwbare aanvoer van schoon water en hernieuwbare energie, en duurzame transportsystemen die stedelijke en plattelandsgebieden met elkaar verbinden, kunnen allemaal leiden tot een meer inclusieve, rechtvaardigere samenleving."

Er zijn steeds meer aanwijzingen van aanpassingen die onbedoelde gevolgen hebben gehad, bijvoorbeeld de vernietiging van de natuur, het in gevaar brengen van het leven van mensen of een toename van de uitstoot van broeikasgassen. Dit kan worden vermeden door iedereen bij de planning te betrekken, aandacht te besteden aan rechtvaardigheid en billijkheid, en gebruik te maken van de kennis van de inheemse bevolking en de plaatselijke bevolking.

Een steeds kleiner wordend venster voor actie. Klimaatverandering is een mondiale uitdaging die lokale oplossingen vereist en daarom bevat de bijdrage van Werkgroep II aan het zesde evaluatierapport van het IPCC (AR6) uitgebreide regionale informatie om een klimaatbestendige ontwikkeling mogelijk te maken.



In het rapport wordt duidelijk gesteld dat een klimaatbestendige ontwikkeling nu al een uitdaging vormt bij de huidige opwarming van de aarde. Het zal nog moeilijker worden als de opwarming van de aarde meer dan 1,5°C (2,7°F) bedraagt. In sommige regio's zal het onmogelijk worden als de opwarming van de aarde meer dan 2°C bedraagt. Deze belangrijke bevinding onderstreept de urgentie van klimaatactie, met de nadruk op billijkheid en rechtvaardigheid. Adequate financiering, technologieoverdracht, politiek engagement en partnerschap leiden tot een meer doeltreffende aanpassing aan de klimaatverandering en een vermindering van de uitstoot.

"Het wetenschappelijke bewijs is ondubbelzinnig: de klimaatverandering vormt een bedreiging voor het menselijk welzijn en de gezondheid van de planeet. Elk verder uitstel van gecoördineerde wereldwijde actie zal een kort en snel sluitend venster missen om een leefbare toekomst veilig te stellen," aldus Hans-Otto Pörtner.

Het Intergouvernementeel Panel inzake klimaatverandering (Intergovernmental Panel on Climate Change= IPCC) is een intergouvernementeel orgaan van de Verenigde Naties dat verantwoordelijk is voor het bevorderen van de kennis over door de mens veroorzaakte klimaatverandering. Het werd in 1988 opgericht door de Wereld Meteorologische Organisatie (WMO) en het Milieuprogramma van de Verenigde Naties (UNEP), en later bekrachtigd door de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties. Het hoofdkantoor is gevestigd in Genève, Zwitserland, en het bestaat uit 195 lidstaten.

Het IPCC verstrekt objectieve en uitgebreide wetenschappelijke informatie over antropogene klimaatverandering, met inbegrip van de natuurlijke, politieke en economische gevolgen en risico's, en mogelijke responsopties. Het voert geen origineel onderzoek uit, noch monitort het de klimaatverandering, maar houdt zich bezig met een periodieke, systematische beoordeling van alle relevante gepubliceerde literatuur. Duizenden wetenschappers en andere deskundigen bieden zich vrijwillig aan om de gegevens te beoordelen en de belangrijkste bevindingen samen te stellen in "Assessment Reports" voor beleidsmakers en het grote publiek; dit is beschreven als het grootste peer review proces in de wetenschappelijke gemeenschap.