De middeleeuwse kerk in Ouderkerk aan de Amstel wordt weer zichtbaar

Tijdens de Open Monumentendagen op zaterdag 9 en zondag 10 september 2017 wordt het grondpatroon van de middeleeuwse kerk van Ouderkerk weer zichtbaar gemaakt. De voorganger van de huidige Amstelkerk heeft zo’n 500 jaar op de kerkheuvel gestaan, tot hij in 1773 werd afgebroken. De Werkgroep Archeologie van de Historische Vereniging Wolfgerus van Aemstel demonstreert bij de Amstelkerk de ligging van die oude kerk. Die kerk symboliseert Ouderkerk als kerkelijk en bestuurlijk centrum van middeleeuws Amstelland.

De Oude Kerk. De Werkgroep Archeologie heeft alle beschikbare informatie over de voorgangers van de huidige Amstelkerk (1775) verzameld. De Amstelkerk is de vierde kerk die op deze plaats is gebouwd, zo blijkt uit opgravingen. De kerkheuvel is de oudst bewoonde plaats in Amstelland. De eerste kerk werd in de 11e eeuw gesticht en was vermoedelijk een kapel die in hout is opgetrokken. Hiervan zijn geen resten meer teruggevonden. De tweede kerk is in de 12e eeuw gebouwd, waarschijnlijk in Romaanse stijl. Deze (tuf)stenen (sedimentair gesteente van vulkanisch materiaal) kerk heeft er niet lang gestaan. Alleen wat funderingen en stenen zijn teruggevonden.

(Bron Stichting Erfgoed Amstelland - 2017)

Schilderij, toegeschreven aan Jacobus Storck geschilderd omstreeks 1660 voorstellende de kerk aan de Amstelzijde in Ouderkerk aan de Amstel

De derde kerk, dateert uit de 13de eeuw en heeft er tot 1773 gestaan. De informatie is gebaseerd op opgravingen die zijn gedaan in 1952-53 en 1961 bij de huidige Amstelkerk. Bij deze opgravingen zijn tekeningen van de funderingen van de voorganger ervan gemaakt. Tijdens de opgravingen (door het Instituut voor Prae- en Protohistorie) is slechts een gedeelte van de fundering van de voorgaande kerk tevoorschijn gebracht. Bij die opgravingen zijn ook bodemvondsten gedaan, waaronder een houten doodskistje met deksel. Dit laatste is in het Historisch Museum te bewonderen.

Deze middeleeuwse kerk is in 1773 wegens bouwvalligheid afgebroken. Eerder, in 1674, was de torenspits er al afgewaaid. Diezelfde zomerstorm (1 augustus 1674) heeft ook het middenschip van de Dom in Utrecht doen instorten. De middeleeuwse kerk van Ouderkerk kennen we vrij goed dankzij prenten en schilderijen uit de 16de en 17de eeuw. De kerk heeft er bijna 500 jaar gestaan. Mars Out van de Werkgroep heeft op basis van de tekeningen, prenten en opmetingen van deze ‘oude’ kerk een compositietekening gemaakt van hoe de plattegrond van die kerk eruitziet ten opzichte van die van de huidige Amstelkerk. Dat willen we laten zien tijdens Open Monumentendag.


(Bron Mars Out - 2017)

De plattegrond van de 'derde kerk' van Ouderkerk aan de Amstel, een tekening van Mars Out

Onze eigen ‘Dom’. De Historische Vereniging hoopt, dat het mogelijk is om het grondpatroon van de middeleeuwse kerk, die in 1773 is afgebroken, blijvend zichtbaar te maken, bijvoorbeeld door die in de bestrating rondom de Amstelkerk te laten terugkeren. Uiteraard in goed overleg met het kerkbestuur van de Amstelkerk en de gemeente Ouder-Amstel willen we onderzoeken, of zo’n definitieve voorziening mogelijk is. Het lijkt ons heel interessant voor Ouderkerkers en toeristen om de contouren van de voorganger van de huidige Amstelkerk, daar waar die buiten de huidige begrenzing komt, te markeren. Daarmee maken we dan een belangrijk stuk geschiedenis van Ouderkerk op het kerkplein zichtbaar. Iets dergelijks is ook te zien bij de Domkerk in Utrecht. Aanvullende informatie kan verstrekt worden met behulp van een informatiepaneel en ander voorlichtingsmateriaal.

Open Monumentendagen. Het idee is om een voorproefje te organiseren bij de komende Open Monumentendagen op zondag 10 september 2017. De uiteindelijke realisatie van het project - een permanente opstelling - heeft uiteraard langere voorbereiding nodig. Het voorproefje bestaat uit een markering met lint, hier en daar verzwaard met bakstenen op de plaatsen waar de steunberen van de vroegere kerk stonden. Leden van de Historische Vereniging zullen aanwezig zijn om vragen van belangstellenden te beantwoorden.