Expositie van Aad Donker in Museum Jan van der Togt is geopend

Van 12 juni tot en met 12 augustus 2018 wijdt Museum Jan van der Togt in Amstelveen een tentoonstelling aan het werk van kunstschilder Aad Donker. Aad Donker (1967 - 1998) verwierf begin jaren 1990 bekendheid als lid van het kunstenaarscollectief After Nature, waar ook Peter Klashorst, Jurriaan van Hall, Bart Domburg, Ernst Voss en Aads broers Gijs en Justus deel van uitmaakten. Zij lieten zich inspireren door de natuur en het expressionisme. Hun onderwerpen waren traditionele thema’s als landschappen, stillevens, naaktstudies en portretten.

Aanleiding voor deze tentoonstelling is de nieuwe roman van Eva Posthuma de Boer, 'En het wonder ben jij', geïnspireerd op het leven van Aad Donker. Samen met Gijs Donker, de oudste broer van Aad, maakte Eva Posthuma de Boer een selectie uit de honderden zelfportretten die Aad Donker schilderde. Aad Donker documenteerde zijn leven in de vorm van vele dagboeken, brieven en ontelbare zelfportretten. Daarmee liet hij een rijk archief achter dat door Stichting Aad Donker voor deze tentoonstelling is opengesteld.

(Foto Amstelveenweb.com - 2018)

Marieke Uildriks directeur van het Museum Jan van der Togt verwelkomt alle aanwezigen in Amstelveen

Donker maakte snel naam als getalenteerde kunstenaar. Samen met zijn broer Gijs en Justus kreeg hij voet aan de grond in New York. Donker bleef in de Verenigde Staten met zijn grote liefde Amy Stone dochter van de rijkste Amerikaanse kunstverzamelaar op dat moment. De toekomst zag er veelbelovend uit, tot de relatie strandde. Angsten en waanideeën beheersten Donker tot hij de greep op de werkelijkheid geheel verloor. Als een bezetene bleef hij schilderen op alle denkbare formaten met als voornaamste onderwerp het zelfportret. In deze werken worden zijn worstelingen met het leven verbeeld en bieden een ontroerende, eerlijke afspiegeling van zichzelf. Op 31-jarige leeftijd pleegde Donker zelfmoord. In de tentoonstelling is een grote wand volledig gevuld met zelfportretten, welke een imposant beeldend geheel vormen.

Boekpresentatie
Donderdag 14 juni 2018 kwamen weer veel mensen naar het Museum om de presentatie bij te wonen van het boek dat Eva Posthuma de Boer (1971) schreef in romanvorm geïnspireerd op het leven van Aad Donker: 'En het wonder ben jij'. Marieke Uildriks (1974), per 15 juni de nieuwe directeur van het Museum Jan van der Togt, stapte als eerste op het podium en ze sprak met volle overtuiging over de pracht van de tentoonstelling en met trots over de boekpresentatie. Ze zei onder meer:

'Welkom allemaal bij de boekpresentatie, welkom Eva Posthuma de Boer, de schrijfster van het boek en ook zeker welkom familie Donker. Ik vind het ongelooflijk leuk om deze presentatie te mogen inleiden. De tentoonstelling, waarbij Gijs Donker, de oudste broer van Aad, samen Eva Posthuma de Boer een selectie maakte uit de honderden zelfportretten die Aad Donker schilderde is een hele goede aanvulling op de tentoonstelling van Jan Sierhuis. Sierhuis is ook een expressionistische schilder, wat ouder namelijk 90 jaar, net wat te jong voor de Cobra groep. Twee expressionistische schilders, verschillende generaties, beiden met een heel eigen verhaal, beiden geïnspireerd door van Gogh. Het is leuk om te weten dat Aad Donker op de wereld is geholpen door een vroedvrouw, die de kleindochter was van Paul Gauguin. Gauguin en van Gogh zijn grote inspiratiebronnen geworden voor Aad Donker. Je ziet dezelfde kleuren en intensiteit als bij van Gogh, de indringendheid van blikken en zeker is dat Eva zich in deze persoon heeft verdiept. Ik ben ongelooflijk blij dat we deze portretten en persoonlijke zaken mogen tonen en hopelijk komt er een vervolg op van iets groters, van de beide schilders Donker.'


(Foto Amstelveenweb.com - 2018)

Harold de Croon, redacteur Nederlandse non fictie van uitgeverij Ambo-Anthos aan het woord

Na haar introductie gaf Marieke het woord aan Harold de Croon, acquirerend redacteur Nederlandse non fictie van uitgever Ambo-Anthos, die vertelde over de samenwerking als uitgever met Eva. Hij zei: 'Vandaag wordt de vijfde roman van Eva Posthuma de Boer – ‘En het wonder ben jij’ gepresenteerd. Ik had eerlijk gezegd nog nooit van Aad Donker gehoord totdat ik begin 2017 als redacteur werd aangenomen bij de uitgeverij en door Eva, die al met het boek bezig was. Afgelopen woensdag kwam ik hier in het museum om de tentoonstelling te bekijken en zag hoe ongelooflijk mooi en buitengewoon fantastisch zijn werk is. De wand hangt vol met zelfportretten en doordat Eva en Gijs spiegels tegenover die wand hebben geplaatst, komen al die gezichten zeer indrukwekkend op je af. En Eva zei me dat al die gezichten, al die versies van Aad, eigenlijk een constante studie waren om zichzelf te verbeteren. Het was nooit af, hij was altijd op zoek naar de juiste vorm en toen je dat zei Eva, moest ik aan de totstandkoming van ‘En het wonder ben jij’ denken. Het is een roman, fictie, het is een zinderende, ontroerende liefdesgeschiedenis van twee mensen die elkaar nooit gesproken hebben.'

Harold las een passage voor uit het boek en zei dat het hele boek om die passage, om dat klinkklare moment van verliefdheid, draait. Het is een fictie over een jong meisje dat op een kunstschilder – in dit geval Aad Donker – verliefd is. Tijdens het schrijven van het boek kwam Eva telkens bij Harold terug om een goede vorm van de roman te vinden. Er zijn veel versies, studies, van gemaakt en Eva schreef vanuit het verleden, het heden, in de ik vorm en toen de deadline naderde, kreeg Eva een ingeving. Ineens wist zij, hoe het moest en toen was het boek snel klaar. Harold bedankte Eva voor haar inzet en eindigde zijn speech met: ‘Eva Gefeliciteerd!'


(Foto Amstelveenweb.com - 2018)

Schrijfster Eva Posthuma de Boer begint haar toespraak voor een enorm doek van Aad Donker - de prins op het witte paard

Vervolgens kreeg de schrijfster Eva Posthuma de Boer het woord. Achter haar hing een enorm doek van Aad en Eva zei onder andere: 'Kijk, achter mij, het doek, de prins op het witte paard. Recht op de volmaakte vrouw af. Volmaakter krijg je ze niet, me dunkt. Dit schilderij zegt, denk ik veel over wie Aad Donker was. Romantisch, geestig, maf, getalenteerd, barstte van de fantasie. Ik zag hem ooit, op mijn zeventiende. Het was een moment dat niet zonder clichés te beschrijven valt. Als getroffen door de bliksem, zoiets. Ik was te verlegen, sprak hem niet aan, maar na die dag keek ik naar hem uit. En twintig jaar later, nu, staat hij model voor Morrison Lauwers, hoofdpersoon van deze roman, waarin ik op zoek ben gegaan naar de ongrijpbaarheid van de liefde, wat het toch is, dat ons overkomt, die bliksem en alle gevolgen van dien. Ik heb lang nagedacht wat ik hier zou gaan zeggen. Er valt zoveel te vertellen over dit boek, over deze tentoonstelling, over wat ik met Gijs de afgelopen tijd heb meegemaakt. Het boek en de tentoonstelling vertellen denk ik genoeg. Voor de familie Donker en voor meer mensen hier, is het verlies van Aad nog steeds een groot verdriet. Ik ben dankbaar voor de openheid die ik gekregen heb en de vrijheid om van dit tragische, persoonlijke verhaal fictie te maken.'


(Foto Amstelveenweb.com - 2018)

Eva Posthuma de Boer vertelt over haar boek en de achtergronden van haar roman

Toen las Eva een stukje voor uit haar boek, om de sfeer een beetje te illustreren en daarna vervolgde zij haar toespraak: 'Lieve familie van Aad, ik hoop dat ik ondanks mijn gesjoemel met de feiten, Aad met dit boek een beetje recht heb kunnen doen. Ik dank jullie allemaal, niet alleen Gijs, maar ook Just, mama Lieneke en vader Willem, die ik het eerste exemplaar graag wil aanbieden. Kom naar voren!'

En inderdaad kwam Willem Donker, de vader van Aad naar de microfoon. Hij nam het boek in ontvangst en zei dat hij als uitgever, al 60 jaar altijd het eerste exemplaar van een boek weggaf en dat dit de eerste keer is dat hij het ontvangen eerste exemplaar zelf zal houden. Ook meldde hij dat hij zwaar onder de indruk was van de tentoonstelling, al die zelfportretten, die overigens gemaakt zijn in de donkerste periode van Aads leven. Toen begon hij te vertellen over zijn zoon Aad, over zijn geboorte, de vroedvrouw in Denemarken die lachgas mocht gebruiken en veel ervan aan zijn vrouw gaf, teveel en dat hij toen zelf ook maar wat innam, waarop de aanwezigen in het museum, natuurlijk zonder lachgas, moesten lachen.


(Foto Amstelveenweb.com - 2018)

Eva Posthuma overhandigt het eerste exemplaar van haar boek aan Willem Donker de vader van Aad

Vader Donker vertelde verder over de jeugd van Aad in Leiderdorp, de scheiding van Aads ouders, zijn schoolperiode, zijn korte periode in Israël waar Aad in een kibboets werkte. Vervolgens over dat Aad in New York ging wonen en over hoe hij de toekomst voor zich zag en niets in de weg stond voor een gigantisch yuppen bestaan. Ook vertelde hij over de boks-periode van Aad die er erg goed in was, maar toch niet verderging, wat vader wel zo verstandig vond.


(Foto Amstelveenweb.com - 2018)

Willem Donker de vader van Aad vertelt zijn kant van het verhaal

De familie van Aad zou met 300 gasten naar de bruiloft komen en aan Lake Tahoe een week feestvieren, maar ineens na een bergtocht in Pakistan van Amy en Aad werd de bruiloft afgezegd en begon de neergang van Aad. De reden dat de bruiloft niet doorging is nooit verteld, maar Aad kwam weer naar Nederland. Hij was echter vaak in de war en moest zelfs een keer naar de crisisopvang. Aad kwam het laatste weekend van zijn leven nog naar zijn vader, want hij was bang. Hij zei in de laatste periode van zijn leven tegen zijn vader: ‘Er schuilt een duivel in mij en ik weet niet of de duivel mij zal vermoorden, of dat ikzelf de duivel moet vermoorden. En daarmee sloot de heer Willem Donker zijn verhaal af, altijd met de vraag: was het Aad die de duivel vermoordde of vermoordde de duivel Aad? En, zo zei vader Donker: 'Met deze trieste woorden open ik de tentoonstelling, maar eerst wil ik nog een gedicht voordragen dat ik in Aad’s atelier vond en en hij schreef het een paar maanden voor zijn dood.

Katwijk 1998
Het zonnetje breekt door
Een vliegtuig zweeft over
De zee is rustig
De geur is lekker
De mensen lopen wat
De honden zijn enthousiast
Mijn haar valt voor mijn ogen
Een vader loopt met zijn zoontje
De moeder voorop
Mijn mond smaakt naar haring
Ik lust een sigaret
Maar nu eerst wat regels op papier
Iemand fluit
Een mooi geluid
De rust overkomt me.

En toen was de tentoonstelling geopend en kregen de sprekers een mooi boeket. Zoals gebruikelijk, werd er veel rondgekeken, veel gepraat en bij een glaasje drank een gezonde selderiestengel of wortelsteel genuttigd. Lees ook: Aad Donker, The Gentle Giant Adres: Museum Jan van der Togt Dorpsstraat 50 1182 JE Amstelveen. Tel.: (020) 641 57 54. Openingstijden: Dinsdag t/m zondag van 11.00 – 17.00 uur. Toegangsprijzen: Volwassenen € 10,00. Kinderen tot 12 jaar, Museumkaart, ICOM en Rembrandtkaart gratis

(Foto Amstelveenweb.com - 2018)

Gijs Donker, broer van Aad, laat een net ontdekt schilderij van Aad Donker zien: 'Beatrix' - olieverf op linnen uit 1998
Het verhaal hierbij is als volgt: Twintig jaar geleden werd er een tentoonstelling georganiseerd door een uitgever van boeken. Hij had 60 Nederlandse kunstenaars gevraagd iets van Beatrix te maken vanwege haar 60ste verjaardag. Aad werd ook gevraagd. Er was een tentoonstelling in de Nieuwe Kerk in Den Haag en het boek over Beatrix 60 jaar verscheen erbij. Het was precies in die periode dat Aad overleed en het schilderij heeft hij nooit opgehaald. Dat is toen bij de uitgever gebleven, dus die heeft het altijd in zijn bezit gehad. Gijs zelf wist het ook niet meer, was het ook vergeten door alle perikelen. Toevallig werd Eva ergens gevraagd om te vertellen over haar nieuwe boek over Aad, waar die uitgever ook bij was. Dus die zei tegen Eva dat hij nog een schilderij van Aad in zijn bezit had. Daardoor is dit schilderij weer terug en mag nu ook hier hangen, maar niet bij alle zelfportretten van Aad. Een mooie anekdote.


(Foto Amstelveenweb.com - 2018)

De schilderijen van Jan Sierhuis naast het schilderij van Aad Donker zijn zo bij elkaar in goed gezelschap in het museum


(Foto Amstelveenweb.com - 2018)

Aad Donker: 'Gijs, Aad, Justus' - olieverf tempera op doek - 1995


(Foto Amstelveenweb.com - 2018)

De zelfportretten van Aad Donker bedekken de hele muur van de zaal


(Foto Amstelveenweb.com - 2018)

Aad Donker als prins op het witte paard


(Foto Amstelveenweb.com - 2018)

Een schedel in de verzameling objecten van Aad Donker is ook te zien in de tentoonstelling. De schedel is een terugkerend motief in zijn werk


(Foto Amstelveenweb.com - 2018)

'Aad was de meest realistische schilder van de drie gebroeders Donker'- volgens Uitgeverij Donker. Hij begon als schilder van de grote beweging, met weinig oog voor details, alleen de essentie werd in grote penseelstreken gevangen. Later werden ingetogen en minutieus geschilderde uitschieters afgewisseld met woest expressionisme, een afwisseling die prachtig tot uitdrukking komt in een serie zelfportretten op ansichtkaartformaat. Hier op zijn schilderij Muhammad Ali een Amerikaans bokser, één van zijn helden


(Foto Amstelveenweb.com - 2018)

De levenslange zoektocht van Aad naar balans, heeft vooral een indrukwekkende serie zelfportretten opgeleverd, zoals iedereen kan zien in het Museum Jan van der Togt


Deze video is gemaakt in opdracht van Ambo - Anthos uitgevers en zeer de moeite waard om te bekijken-beluisteren


Bekijk en beluister als u tijd heeft en zich door alle reclames heeft geworsteld ook de NPO-2 documentaire - All you need is me, die op 8 juni 2016 werd uitgezonden door de VPRO, waar wordt verteld over het leven van Aad, maar ook van Just en Gijs