Gedichttekeningen van Lucebert in het Cobra Museum

Tentoonstelling en drie boekuitgaven, 'Open de kooien van de kunst' - gedichttekeningen van Lucebert

08.05 – 09.09 2012

Op dinsdag 8 mei 2012 opent in het Cobra Museum voor Moderne Kunst 'Open de kooien van de kunst', - een unieke tentoonstelling met begeleidende boekuitgave gewijd aan de gedichttekeningen van multitalent Lucebert. Aan de tentoonstelling en het boek is grondig onderzoek door kunsthistoricus en auteur Erik Slagter voorafgegaan.

De onderzoeker heeft voor de boekuitgave - een prachtige publicatie van De Weideblik - 65 gedichttekeningen getraceerd, onderzocht en van commentaar voorzien. Ruim 40 originele gedichttekeningen uit de periode 1949-1994 worden in het Cobra Museum voor het eerst en in hun onderlinge samenhang tentoongesteld.

Tegelijk met de gedichttekeningen wordt drukwerk getoond, dat Lucebert in opdracht en op verzoek van anderen maakte. De gedichttekeningen en het drukwerk voor anderen zijn complementair; beide maken Luceberts ontwikkeling na de Cobra tijd zichtbaar.

(Foto Amstelveenweb.com - 2007)

Het Cobra Museum in Amstelveen

De Unica, de 8 boekjes met gedichttekeningen uit de jaren 1948-1951 die Lucebert voor vrienden maakte, zijn ook in de tentoonstelling opgenomen. Het boek Unica werd afgelopen winter gepresenteerd; deze tot dan onbekende gedichttekeningen werden bij die gelegenheid niet geëxposeerd. Het is opmerkelijk, dat nu wederom unieke aspecten van Luceberts oeuvre kunnen worden gepresenteerd.

De werken in de tentoonstelling zijn beschikbaar gesteld door de Koninklijke Bibliotheek, het Letterkundig Museum, het Stedelijk Museum Amsterdam, de erven Lucebert en particuliere verzamelaars.

Ter gelegenheid van de tentoonstelling verschijnen bij uitgeverij De Weideblik nog twee nieuwe boekuitgaven: Lucebert, drukwerk voor anderen, met het illustratieve werk dat Lucebert in opdracht en op verzoek van anderen maakte, en Zolang de lijm niet loslaat, over zijn invloed op de Nederlandse taalschat.

De tentoonstelling en de drie boeken werpen een nieuw licht op het dubbeltalent Lucebert. Zijn vernieuwende en bevrijdende woord- en beeldtaal komt in de expositie en in de boekuitgaven op een verrassende en veelzijdige wijze tot uiting. 

Open de kooien van de kunst

In veel vroege gedichten van dichter-tekenaar Lucebert (1924-1994) is er een organische wisselwerking tussen de woorden van het gedicht en de spontaan gemaakte figuren in diverse technieken (van inkt en verf tot collages) in de marges, of over het blad. Ook van een aantal latere gedichten bestaan varianten met een opzettelijke interactie met de beeldtaal. In zijn genre-overstijgende gedichttekeningen maakt Lucebert een fascinerende cross-over tussen woord en beeld, taal en kleur.

Samensteller Erik Slagter bracht ruim vijfenzestig gedichttekeningen van Lucebert bijeen. In deze gedichttekeningen komt de veelzijdigheid van Luceberts vernieuwende woord- en beeldtaal prachtig tot uitdrukking.

In de bibliografische beschrijving van deze gedichttekeningen geeft Erik Slagter dit aspect een plaats in het oeuvre van Lucebert.

Open de kooien van de kunst. Paperback, 144 pagina’s, met ca. 80 (kleuren)afbeeldingen. ISBN: 978-90-77767-33-7 € 24,50

Lucebert, drukwerk voor anderen

Lucebert heeft, vooral in zijn vroege jaren, in opdracht en op verzoek tal van omslagontwerpen voor boeken van andere schrijvers  gemaakt. Daarnaast tekende hij in de jaren vijftig regelmatig boek- en tijdschriftillustraties en maakte hij in later jaren tekeningen voor affiches van maatschappelijke instellingen.

Lucebert, drukwerk voor anderen bevat een overzicht van dit illustratieve werk. Vrijwel onvindbare tekeningen die Lucebert maakte voor bijvoorbeeld Het parool en de Haagse post, worden met meer of minder bekende boekomslagen voor andere dichters en schrijvers (Campert, Kousbroek,  Schierbeek e.v.a.) beschreven én afgebeeld.

Paul van Capelleveen, conservator van de Koninklijke Bibliotheek, maakte een becommentarieerde en aantrekkelijk geschreven bibliografie van Luceberts drukwerk voor anderen, wonderschoon vormgegeven door Huug Schipper.

Lucebert, drukwerk voor anderen 144 pagina’s, met ca.  250 (kleuren)afbeeldingen. ISBN: 978-90-77767-35-1 € 24,50

Zolang de lijm niet loslaat

Tijdens een voordracht in 1951 presenteerde Lucebert (1924-1994) zich met een woordenboek (de Van Dale?) in de hand als ‘vandaal’ van de Nederlandse taal. Niettemin is bekend dat hij bij het schrijven van zijn poëzie vaak gebruikmaakte van woordenboeken.

Ruim een halve eeuw later wordt duidelijk dat Lucebert van alle moderne dichters misschien wel de grootste invloed op de hedendaagse taal heeft gehad.

Het Nederlands heeft tal van gevleugelde woorden aan hem te danken en sommige van Luceberts taalscheppingen worden tot het bezonken talige erfgoed gerekend en staan inmiddels zelf in de Dikke Van Dale, zoals overal zanikt bagger en alles van waarde is weerloos.

Ton den Boon (hoofdredacteur van de Dikke Van Dale) bespreekt niet alleen Luceberts houding ten aanzien van het woordenboek, maar beschrijft bovendien de schatplichtigheid van het Nederlands aan deze grote dichter. Hij laat zien hoe Lucebert in zijn gedichten woorden en uitdrukkingen heeft gecreëerd en/of herontdekt die vervolgens een eigen leven zijn gaan leiden in onze taal. Zolang de lijm niet loslaat. 72 pagina’s, met kleurenreproducties van enige niet eerder gepubliceerde tekeningen van Lucebert. ISBN: 978-90-77767-34-4 € 17,50. De tentoonstelling en de boeken zijn met ingang van dinsdag 8 mei toegankelijk en beschikbaar voor het publiek. www.cobra-museum.nl www.weideblik.com

Lucebert?

Lucebert, pseudoniem van Lubertus Jacobus Swaanswijk, (Amsterdam, 15 september 1924 – Alkmaar, 10 mei 1994) was een Nederlands dichter, kunstschilder, tekenaar en lithograaf. De uitspraak van de naam Lucebert is Loetsje-bert, van Italiaans 'luce' (=licht) en Germaans 'bert' (=licht), dus tweemaal licht.