Herinneringsbank voor geneesheer-directeur dr. Jan Kuiper in het AMC

Wandelend door het Academisch Medisch Centrum (AMC) in Amsterdam, kwam de redactie van Amstelveenweb in de vleugel van gebouw D op de tweede etage, een bijna verborgen ruimte tegen, een soort beeldentuin. De prachtige beelden bleken afkomstig uit het Wilhelmina Gasthuis, dat ooit aan de Eerste Helmersstraat 104 was gevestigd. Op 28 mei 1891 legde de tienjarige, nog niet officieel ingehuldigde toekomstige koningin Wilhelmina, de eerste steen voor het Wilhelmina Gasthuis (WG).

(Foto Amstelveenweb.com - 2016)

'Boogschutter' uit 1934 van beeldhouwer Willem IJzerdraat (1872- 1942)

Het WG was decennialang een Academisch Ziekenhuis bij de Vrije Universiteit van Amsterdam, samen met het oudere en nog centraler gelegen Binnengasthuis. In 1981 werden beide ziekenhuizen samengevoegd en verhuisden naar het uiteindelijke AMC in Holendrecht (Amsterdam-Zuidoost). Tussen 1981 en 1983 verhuisde het WG, in gedeelten, naar de nieuwe locatie. Na de sluiting in 1983 is het WG terrein gedeeltelijk gesaneerd op enkele oude gebouwen na die een nieuwe functie kregen.


(Foto Amstelveenweb.com - 2016)

Een beeld van het voormalige Wilhelmina Gasthuis in het AMC. 'Vrouwe Hygieia' uit 1935 van beeldhouwer Christiaan Jozef Hassoldt (1877-1956)

In april 1929 nam geneesheer-directeur dr. Jan Kuiper (1862-1938) op 66 jarige leeftijd afscheid van 'zijn' ziekenhuis. Zijn bronzen beeld staat in deze ruimte in het AMC en is gemaakt in 1928 door beeldhouwer Tjipke Visser (1876-1955). De bronzen plaquette van dr. Kuiper is bevestigd in een stenen zetel, met rondom ornamenten met erboven de tekst: 'Dr J. KUIPERBANK' en eronder 'GENEESHEER -DIRECTEUR VAN / HET WILHELMINA-GASTHUIS/1893-1929'. Er zijn verschillende decoraties en er ligt een laag kiezelstenen op een plateau midden voor. Het geheel is opgenomen in twee houten banken en bloembakken aan weerszijde en wordt de zogenaamde 'Kuiper-bank' genoemd. Een passerende arts vertelde aan ons dat de toekomstige artsen op de Kuiper-bank moesten plaatsnemen in afwachting of zij de titel doctor mochten voeren. Dat waren dus spannende momenten voor de jonge studenten.

In deze ruimte staan ook andere kunstobjecten afkomstig uit het vroegere Wilhelmina Gasthuis, namelijk zeven beelden. Beeldhouwer Eugène Francois Emile Terwindt (1941) heeft in 1983 de stenen kunstwerken helemaal opgeknapt en naar het AMC vervoerd. Het is een aparte ervaring, om in een Academisch Ziekenhuis, op zo’n verlaten plaats, een dergelijke beeldengroep uit de vorige eeuw te zien. Op deze wijze heeft het toenmalige bestuur van het Wilhelmina Gasthuis laten zien, dat ze naast goede patiëntenzorg, ook aan kunst dacht.

Op de foto’s zijn de beelden te zien van:
'Man met paarden' ongeveer uit 1930 van Frits Hall (1899 - 1945)
'Vrouw met boom' uit 1930 van Frits Hall (1899 - 1945)
'Boogschutter' uit 1934 van Willem IJzerdraat (1872 - 1942)
'Kuiper-bank' uit 1928 van beeldhouwer Tjipke Visser (1876 - 1955)
'Vrouw met duif' uit 1936 van Hildo Krop (1884 - 1970)
'Vrouwe Hygieia' uit 1935 van beeldhouwer Christiaan Jozef Hassoldt (1877-1956). Hygieia (Oudgrieks: Ὑγιεία, Hygieía, of Ὑγεία, Hygeía, 'gezondheid'), één van de dochters van Asklepios (god van de geneeskunde en genezing) en Epione, is in de Griekse godsdienst de godin van de gezondheid, properheid en hygiëne.

(Bron: Artikel in het Amersfoorts Dagblad “De Eemlander” 1 juli 1929)
DE DR. KUIPER-BANK ONTHULD
Op het terrein van het Wilhelmina-gasthuis te Amsterdam

Levendige herinnering
'Men zal zich herinneren, dat tijdens de grootsche huldiging, welke dr. J. Kuiper in het gebouw van de Vrije Gemeente te Amsterdam op 20 April 1.1. is ten deel gevallen ter gelegenheid van zijn afscheid als geneesheer-directeur van het Willhelmina Gasthuis, de huldigingscommissie, dr. Kuiper in kennis stelde van het feit, dat het in de bedoeling van vrienden en vereerders lag, om als blijvende herinnering op het terrein van het gasthuis een monumentale bank te doen plaatsen, welke den naam zou krijgen van “Dr. Kuiper-Bank”. Den scheidenden directeur werd toen een teekening aangeboden met het ontwerp dezer bank, waarvan de uitvoering was opgedragen aan den beeldhouwer Tjipke Visser te Bergen (N.-H.).


(Foto Amstelveenweb.com - 2016)

De Kuiper-bank uit 1928 van beeldhouwer Tjipke Visser (1876-1955)

Het huldeblijk is inmiddels gereed gekomen en Vrijdagmiddag heeft de onthulling er van met eenige plechtigheid plaats gehad. Op het tegenover de woning van den geneesheer-directeur van het Wilhelmina Gasthuis gelegen terrein, waar de bank een plaats heeft gekregen, was te ruim 4 uur een zeer groot aantal belangstellenden bijeengekomen, o.w. de verpleegsters van het ziekenhuis met hun directrice, mejuffrouw J. C. Peterson, doktoren, enkele professoren en tal van anderen, die in verschillende functies aan het W. G. verbonden zijn en kans hadden gezien hun bezigheden voor een oogenblik in den steek te laten. Dat overigens de dienst gewoon voortging, behoeft nauwelijks betoog! De aanwezigen hadden een wijden boog gevormd voor het monument, dat met een groot wit laken bedekt was.’

“Daar is Hij!”
‘Daar is hij, daar komt hij!’ klonk het opeens en het volgende oogenblik trad dr. Kuiper, vergezeld van zijn echtgenoote, dochter en jeugdigen kleinzoon, lachende en naar alle kanten vriendelijk groetende, in den kring, om vervolgens schuin tegenover het monument een plaatsje te kiezen. Onmiddellijk daarop trad de voorzitter van het destijds gevormde huldigingscomité, prof. dr. K. H. Bouman, naar voren en heette hij dr. Kuiper als ‘eeregast’ van het Wilhelmina Gasthuis welkom. Spr. zeide voorts, dat thans het moment is aangebroken om de belofte, op 29 April aan dr. Kuiper gedaan, gestand te doen. De plaats, welke de bank voorloopig is toegekend voorloopig, aangezien in de toekomst, als het Academisch Ziekenhuis geheel gereed is, het monument het hoofdplein sieren zal , achtte Spr. goed gekozen.


(Foto Amstelveenweb.com - 2016)

Een beeld van Hildo Krop

Nadat ook de tegenwoordige geneesheer-directeur van het Wilhelmina Gasthuis, dr. V. F. Veldhuyzen, nog even het woord had gevoerd, waarbij hij toezegde, dat het monument met zorg zal worden bewaard, dankte tenslotte dr. Kuiper met eenige gevoelvolle woorden voor het fraaie huldeblijk, dat men hem waardig had gekeurd en dat hij ook door zijn werk in de toekomst waardig hoopte te blijven. Dr. Kuiper zeide het zeer te betreuren, dat de vervaardiger van de bank, Tjipke Visser, door ziekte hier niet aanwezig heeft kunnen zijn, anders zou hij hem gaarne persoonlijk hebben willen danken voor dit schitterende kunstwerk. De plechtigheid was na het dankwoord van dr. Kuiper geëindigd.' – aldus de journalist van “De Eemlander” in 1929.

De kunstcollectie van het AMC telt meer dan 6000 kunstwerken en geeft een overzicht van de Nederlandse naoorlogse kunstgeschiedenis vanaf Cobra tot heden, met werk van onder anderen Karel Appel, Constant, Jan Schoonhoven, Armando, Jan Dibbets, Marlene Dumas, Ger van Elk, Armen Eloyan, J.C.J. van der Heyden, Gert Jan Kocken, Katrin Korfmann en Guido van der Werve. De meeste kunstwerken hangen in de openbare ruimten van het AMC.


(Foto Amstelveenweb.com - 2016)

De bronzen plaquette van dr. Jan Kuiper in de bank


(Foto Amstelveenweb.com - 2016)

'Vrouw met duif' uit 1936 van beeldhouwer Hildo Krop (1884-1970)


(Foto Amstelveenweb.com - 2016)

'De tentoonstellingsruimte' in het AMC in gebouw D, tweede etage

Deze beelden die in gebouw D staan, konden wij op de verschillende websites van het AMC en allerlei kunstpagina’s niet vinden, maar wij vonden het prachtig en dat is de reden, dat wij daadwerkelijk even hebben stilgestaan bij deze vooroorlogse collectie kunstwerken.

En zo ziet u maar weer als bezoeker van Amstelveenweb, dat als u eens ergens op bezoek komt, deze keer toevallig in een ziekenhuis, er altijd wel wat te ontdekken valt. Het is prachtig dat in een destijds zeer modern gebouw, deze kunstwerken toch weer een hele mooie plek hebben gekregen en bij de verhuizing destijds, niet in de kelder verdwenen. Een mooie ruimte, maar helaas niet echt voor iedereen zichtbaar. Vandaar dat er een artikel aan is gewijd en wie weet, als u moet wachten op uw onderzoek, of anderszins, u eens wandelt naar gebouw D op de tweede etage en de kunstwerken met eigen ogen gaat bewonderen.