Het Gezellenhuis in Ouderkerk aan de Amstel wordt gerestaureerd

Omdat het exploiteren van gebouwen niet tot de kerntaken van de kerk en parochie behoort, verkeert het Gezellenhuis, een rijksmonument, helaas in een slechte conditie. Na veel jaren tevergeefs wachten op goede plannen besloot de gemeente stappen te ondernemen, met als resultaat een mooie samenwerking tussen parochie, gemeente Ouder-Amstel en Stadsherstel Amsterdam.

Als je vanuit Amsterdam de Amstel volgt, kom je in een bocht in Ouderkerk aan de Amstel het rooms-katholiek ensemble tegen van de St. Urbanusparochie. Na de Urbanuskerk van architect Pierre Cuypers komt een ander bezit van de parochie, het Gezellenhuis, in zicht. Het rijksmonument bestaat uit een houten verenigingszaal en een tweelaags voorhuis. De zaal kwam in 1902 tot stand naar ontwerp van P.J. Peeters en is in een ambachtelijk-traditionele stijl gebouwd. Het in rationalistische wijze uitgevoerde bakstenen beheerdershuis is er in 1921 voor gezet.

(Foto Jan Reinier van der Vliet - 2020)

Het Vrijstaand Gezellenhuis aan Rondehoep Oost 29 (Rijksmonument 511295) in de gemeente Ouder-Amstel. Het houten achterste gedeelte (zaal) dateert uit 1903-1910 en het in rationalistische manier uitgevoerde bakstenen voorhuis uit 1921. De houten zaal is ontworpen door P.J. Peeters. Het gezellenhuis had geen logiesfunctie, maar diende als verenigingsgebouw en is gelegen aan de westzijde van de Amstel in de polder Ronde Hoep

Om jongeren uit de kroeg te houden. Het Gezellenhuis werd in 1902 opgericht als onderdak voor de verenigingsactiviteiten van de jongelingenvereniging St. Aloysius. Dergelijke houten verenigingsgebouwen werden aan het begin van de twintigste eeuw vaker gebouwd. Aangezien er niet veel meer van zijn, is het belangrijk dit gebouw in stand te houden. De toenmalige pastoor De Graaf en kapelaan Van der Loos waren toen bang dat jongeren te veel tijd in de kroeg zouden doorbrengen. De vereniging was bedoeld om deze gevaren het hoofd te bieden. In 1902 werden de statuten vastgesteld en werd opdracht gegeven voor de bouw. Vanwege de beperkte middelen werd gekozen voor een houten constructie met gestapelde droge turven als fundament. Deze methode werd vaker toegepast in poldergebieden.

Toneel en kegelbaan. De grote zaal had 200 zitplaatsen, een toneel van 5,7 x 8 meter met kleedkamers aan weerszijden. Onder het toneel was een berging voor stoelen. De hoofdingang had een tochtportaal. Er was verder een buffet, bestuurskamers en een bibliotheek. Over de lengte van de zaal was aan één kant een kegelbaan, die met grote schuiframen af te sluiten viel. De beschildering was polychromisch en bood de mogelijkheid teksten aan te brengen. Jarenlang is er gespeeld en gefeest in dit pand. Het laatste evenement was in 2012 daarna werd het pand, dat in steeds slechtere staat verkeerde, niet meer gebruikt.

Gezellenhuis Ouderkerk aan de Amstel from Jeremy Luton on Vimeo

Extreme maatregelen voor behoud van het rijksmonument. Jarenlang ging de staat van het pand achteruit en waren er geen breed gedragen plannen om het te behouden, zodat in 2018 een motie werd ingediend. Daarin werd het college verzocht naar mogelijkheden te zoeken om het Gezellenhuis te kunnen behoeden voor verder verval en weer te revitaliseren. Die mogelijkheid werd in juni 2019 onder andere gevonden in het vestigen van het voorkeursrecht gemeente. Dit voorkeursrecht houdt in dat de eigenaar van het Gezellenhuis bij voorgenomen verkoop, het altijd eerst aan de gemeente moet aanbieden. De gemeente gaf ook aan de bestemming van het Gezellenhuis te willen wijzigen van maatschappelijk naar horeca/maatschappelijk.

Bierbrouwen en weer theater. Het plan is dat na aankoop en restauratie, door Stadsherstel Amsterdam, het Gezellenhuis verhuurd gaat worden aan Kek! Deze ondernemer zal hier niet alleen zelf gebrouwen bier verkopen, maar ook de mogelijkheid bieden voor een veel breder scala aan activiteiten: vergaderen, brunchen en culturele activiteiten, zoals theater, tentoonstellingen en lezingen. Daarnaast komt er een B&B in het woonhuis. Deze publiekstoegankelijke functie sluit mooi aan bij het oorspronkelijke gebruik en levert een bijdrage aan de levendigheid van de dorpskern. Hierdoor kunnen de Ouderkerkse gemeenschap, de parochianen en bezoekers van Ouderkerk aan de Amstel weer genieten van dit historische gebouw waar velen mooie herinneringen aan hebben. Sommigen hebben er nog leren schaken of zongen er met hun koor. Met dit plan wordt een nieuwe bladzijde in de geschiedenisboeken geschreven.

'Het Gezellenhuis blijft behouden, wordt gerestaureerd en krijgt een nieuwe toekomst. Ouderkerkers en bezoekers van Ouderkerk aan de Amstel kunnen straks genieten van dit prachtige gebouw, mooie herinneringen ophalen of nieuwe herinneringen maken. En dat allemaal onder genot van een echt ‘Ouderke(r)ks’ drankje. Dat we vandaag onze handtekening onder de intentieovereenkomst kunnen zetten maakt van mij een tevreden wethouder maar vooral een gelukkig mens. Het ‘Gezellenhuisterras’  kan wat mij betreft niet snel genoeg open' - aldus Marian van der Weele (D66) wethouder Cultureel Erfgoed.


(Foto D66-Ouder Amstel - 2017)

Marian van der Weele (D66) wethouder Cultureel Erfgoed van de gemeente Ouder-Amstel

Nu onderzoeken of het haalbaar is. Maar zover is het helaas nog niet. Hopelijk zal de start van het haalbaarheidsonderzoek en de ondertekening van de intentieovereenkomst, tussen de gemeente, parochie en Stadsherstel, resulteren in de aankoop en restauratie van dit belangrijke cultuurhistorische monument. Veel zal afhangen van de financiële haalbaarheid. Ervaring leert dat de constructie en bekleding van dit soort houten gebouwen vaak rotter is dan in eerste instantie gedacht wordt. Daarom is goed onderzoek nodig en wordt er gezocht naar fondsen, organisaties en particulieren die dit monument ook een warm hart toedragen zodat het echt bewaard kan worden. Heeft u tips of wilt u bijdragen? Neem dan contact op met Stella van Heezik, hoofd Fondsenwerving Stadsherstel Amsterdam, 06-53434767 of via stella@stadsherstel.nl