Het Recht der Dingen in Amstelveen

Al langere tijd discussiëren milieuactivisten, juristen en filosofen over het juridische recht van de zogenaamde niet-mens-dingen. De Franse wetenschapsfilosoof Bruno Latour, die afgelopen november de Spinozalens in ontvangst nam, pleit zelfs voor een Parlement der Dingen. Volgens hem leven we in een tijdperk, waarin we onszelf niet meer als uitzonderlijk moeten beschouwen, maar als deel van een geheel.

Voorbij is de tijd dat de mens zich verheven kan voelen boven de rest van de natuur en haar zonder scrupules kan gebruiken voor economisch gewin. Het in de christelijke traditie veronderstelde rentmeesterschap van de mens, dat de mens boven de natuur plaatst, is niet meer houdbaar. Weg is het door ons zelf gecreëerde voetstuk. Want mens en natuur zijn niet van elkaar gescheiden te zien, maar interacteren, worden door elkaar beïnvloed en hebben dus voortdurend met elkaar te maken. Als de niet-mens dingen zo belangrijk zijn dan moeten we die dingen ook een stem geven in het politieke debat en in onze rechtstaat, aldus Latour.

(Bron GroenLinks- Amstelveen - 2021)

Stieneke Kruijer gemeenteraadslid van GroenLinks-Amstelveen woordvoerder van Zorg, sociale zaken, onderwijs, armoede en cultuur

Mensen kunnen naar de rechter stappen als een stuk grond of een waterplas vervuild is en ze daar schade door ondervinden. Maar in ons rechtstelsel heeft de natuur zelf geen status en wordt door de rechter niet ontvankelijk verklaard. Stel dat dit gaat veranderen, dat we de niet-mens-dingen zelf onvervreemdbare rechten geven, dat zou een fascinerende juridische ontwikkeling zijn, een nieuw paradigma in de westerse wetenschap. Laura Burgers, die in november haar proefschrift Justitia, the People’s Power and Mother Earth aan de UvAverdedigde, hield in Spui25 een lezing over deze juridische ontwikkelingen naar aanleiding van de uitreiking van de Spinozaprijs aan Latour.

In sommige delen van de wereld heeft de natuur al een juridische status om zichzelf te beschermen. Op 5 augustus 2014 kreeg de Whanganui in Nieuw-Zeeland als eerste rivier ter wereld een rechtspersoonlijkheid. In Colombia is de rivier de Atrato door de rechter tot rechtspersoon verklaard. In Nederland onderzoekt een collectief van filosofen, kunstenaars, wetenschappers en beleidsmakers, verenigd in De Ambassade van de Noordzee, of de Noordzee een eigen status kan krijgen.

Als raadslid van GroenLinks-Amstelveen raak ik bij dit soort vernieuwende ideeën geïntrigeerd door mogelijkheden en consequenties voor Amstelveen. Stel dat we van de rivier de Amstel een rechtspersoon maken. Wie vertegenwoordigt dan de rechten van de rivier. Wordt dat een mooi gezamenlijk project voor de gemeenschap in Nes? En hoe zit het met de rechten van De Poel en de recreatieve plannen voor de noordelijke poeloever? Wat vindt De Poel zelf van die plannen als het een rechtspersoon zou zijn?

De schrijversvakschool Groningen schreef naar aanleiding van de uitreiking van de Spinozaprijs een wedstrijd uit, getiteld ‘Latour op het Wad’, met als opdracht om vanuit niet-menselijk perspectief een verhaal te schrijven over de impact van de containerramp in 2019 op de Noordzee. Is het een idee om Amstelveners een pleidooi te laten schrijven vanuit het belang van De Poel? Met als titel ‘Wat wil De Poel nou eigenlijk zelf‘. Dat wordt dan verplicht leesvoer voor beleidsmakers en politici in Amstelveen.

Stieneke Kruijer