Het land van morgen. Naar een nieuw maatschappelijk evenwicht

Minister Wopke Hoekstra (CDA) Financiën hield op maandag 2 september 2019 in Den Haag de 11de HJ Schoo-lezing: 'Het land van morgen. Naar een nieuw maatschappelijk evenwicht.'

'Dames en heren,

Wat een eer om vandaag deze lezing te mogen geven. In de naam van Hendrik Jan Schoo, een intellectueel met een geest zo scherp als een mes en zo rijk als een bibliotheek. Ik heb het voorrecht vandaag maar liefst een uur voor u te staan. Een uur, u hoort het goed. Voor de zekerheid heb ik het nog even bij de hoofdredacteur nagevraagd. De spanningsboog van een gemiddelde luisteraar schijnt namelijk niet veel langer dan 20 minuten te zijn, en al na 8 seconden verlangen we tegenwoordig naar onze smartphone. Maar nee, verzekerde Arendo Joustra mij. Geen énkel probleem. Dít publiek kan het niet alleen aan, dit publiek wíl het.

(Foto Arenda Oomen
/Ministerie van Financiën - 2018)

mr. Wopke Hoekstra (1975) minister van Financiën. Minister Hoekstra (1975) is een politicus voor het Christen-Democratisch Appèl (CDA). Sinds 26 oktober 2017 is hij minister van Financiën in het kabinet-Rutte III. Eerder was hij lid van de Eerste Kamer (2011-2017) en vicevoorzitter van de CDA-fractie



Dames en heren, iemand die er zeker geen problemen mee zou hebben gehad, is HJ Schoo zelf. Hij hield nooit op zich op te winden over onze democratie, over onze identiteit en over onze samenleving en was als geen ander in staat om historische en sociologische verbanden te leggen. Er is sinds zijn overlijden in 2007 veel veranderd, en tegelijkertijd ook zo weinig. Hoe lang geleden zijn reflecties ook lijken: veel van de problemen waarmee we toen te kampen hadden, houden ons vandaag nog steeds bezig. Wat Schoo als geen ander kon, was historische parallellen trekken. Het vatten van originele gedachten in patronen die zich niet storen aan trivialiteiten als tijd en ruimte. Ik ben er dol op. Het inspireert. Het onderricht. En het relativeert.

Het relativeert onszelf, onze tijd, en ook de maakbaarheidsgedachte, die in dit land nooit helemaal weg is. Ik ben ervan overtuigd dat het ons helpt om vaker de langetermijnbril op te zetten, juist het historisch perspectief op te zoeken. Het helpt om te waarderen wat we hebben en om te zien waar het beter kan. Juist dát wil ik vanavond in alle bescheidenheid ook trachten te doen. Laat ik proberen te schetsen waar we nu staan, en waarom ik denk dat de samenleving uit balans dreigt te raken. Wat er daarom vandaag, morgen en onderweg naar 2030 nodig is om de middenklasse – de ruggengraat van de Nederlandse samenleving– te laten floreren.



Laten we daarom een gedachte-experiment doen. Stelt u zich eens voor: tijdreizigers bestaan. We volgen er eentje. Anna heet ze. Zij leeft hier in Den Haag, in de 17e eeuw. Op het eerste gezicht lijkt zij weinig reden te hebben om op reis te gaan. Ze woont op een unieke plek, in een unieke tijd. Waarom? Dat is formidabel beschreven in een van mijn favoriete boeken, 'The Dutch Republic' van de Britse historicus Jonathan Israel. De tijdreiziger had het geluk te leven in – en ik citeer de schrijver – ‘1 van de weinige momenten in de geschiedenis waarop verhoogde scheppingsdrang én grote prestaties op allerlei terreinen zich concentreerden in 1 enkel gebied’. Eigenlijk alleen maar te vergelijken met het klassieke Athene of het Florence van de Renaissance. Lees de volledige toespraak van minister Hoekstra hier.