Jaarwisseling 2008-2009: 315 vuurwerk-oogletsels

43% heeft zelf vuurwerk afgestoken, 57% is omstander

Nederlandse oogartsen zijn consumentenvuurwerk zat. Want hoeveel oogletsels brengt ons de komende jaarwisseling? Tijdens de laatste jaarwisseling zijn in Nederland als gevolg van vuurwerk in totaal 24 ogen volledig blind geworden.

(Foto MCL - 2009)

Corneaperforatie (hoornvlies) in het oog na een vuurwerkongeluk

 “Rond de jaarwisseling 2008/2009 behandelden de oogartsen in Nederland 268 patiënten met 315 vuurwerk-oogletsels. Het uiteindelijke resultaat was 24 blinde ogen waarvan er 15 operatief verwijderd moesten worden. Het Nederlands Oogheelkundig Gezelschap (NOG) pleit er dan ook voor om consumentenvuurwerk te verbieden”, aldus Tjeerd de Faber, woordvoerder van het NOG en oogarts in Het Oogziekenhuis Rotterdam.

Aantal en ernst vuurwerk-oogletsels

Tijdens de afgelopen jaarwisseling hebben oogartsen in Nederland voor het eerst het aantal en de ernst van oogletsels veroorzaakt door zelf afgestoken vuurwerk (consumentenvuurwerk) landelijk geregistreerd. Dit op initiatief van het NOG waarbij alle in Nederland werkzame oogartsen aangesloten zijn.

In totaal zijn 268 patiënten (315 ogen) behandeld. Een derde van deze ogen (32 %) is dusdanig ernstig beschadigd dat er sprake is van blijvend letsel. Hiervan hebben 47 ogen permanent verminderd gezichtsvermogen en van deze 47 ogen zijn 24 zelfs volledig blind; 15 van deze 24 ogen moesten zelfs operatief verwijderd worden.


(Foto FireGoogs - 2009)

Een oranje vuurwerkbril van FireGoogs

Opmerkelijk en wellicht voor vele mensen onverwacht, is dat bijna 57% (152) van de slachtoffers omstanders zijn, terwijl 43% (116) getroffen is door zelf afgestoken vuurwerk.  Deze cijfers zijn zeer ernstig te noemen. Tjeerd de Faber: ''De schade is te vergelijken met de helft aan oogletsels veroorzaakt bij Amerikaanse beroepsmilitairen tijdens vier jaar oorlog in Irak.''

Nederlandse oogartsen zijn consumentenvuurwerk zat

Naar aanleiding van de uitkomst van de landelijke registratie van oogletsels hebben de oogartsen in maart 2009 de motie aangenomen, dat zij tegen het gebruik van vuurwerk door consumenten zijn. Als alternatief geven zij de voorkeur aan openbaar vuurwerk afgestoken door vuurwerk-professionals. Ondanks alle voorlichting en veiligheidsmaatregelen blijkt uit de uitkomst van de registratie dat consumentenvuurwerk niet verantwoord is en het “gedogen” van consumentenvuurwerk, maatschappelijke en politieke heroverweging verdient.

De zeven ongevalletsels bij vuurwerk:

Vuurwerkletsel aan een oog wordt veroorzaakt door een combinatie van zeven letsels:

1. Pneumatisch “blast” letsel

Door de drukgolf van de explosie vlak bij het oog ontstaat een “blast injury” van het oog. Zo'n drukgolf door de explosie kan dodelijk zijn. De meeste doden bij vuurwerkletsels in de eerste 24 uur na de explosie zijn te wijten aan een “blast injury”van de longen. Door verwoesting van dunne bloedvaatjes, de haarvaten in de longen stikken deze patiënten. Vergelijkbare schade is ook in het oog te zien.

2. Thermische (warmte-)schade

Thermische schade aan het oog treedt op door hoge temperaturen die bij een explosie vrijkomen. De brandende tip van de z.g. “sterretjes” kunnen ondanks hun bijnaam “koudvuur” een temperatuur van 1500 graden Celsius behalen.


(Foto FireGoogs - 2009)

Kinderen met een vuurwerkbril aan steken het vuurwerk af

3. Chemische schade

Ontploft buskruit is bijtend. Kruit in het oog is bijna hetzelfde alsof je poeder voor de vaatwasser in het oog hebt gekregen. Bij te lang contact met het oog kan het een echte loogverbranding met blijvende blindheid veroorzaken. Het is dan ook van belang om kruitresten volledig uit een oog te verwijderen en veel te spoelen. Zo wordt de zuurgraad van het oog genormaliseerd. Het laten zitten van kruitresten in een oog, afgedekt met een zalfje en advies “kom morgen maar terug, dan is hij beter te onderzoeken” heeft een aantal kinderen in Nederland het oog gekost.

4. Stomp letsel

Als het oog een voltreffer krijgt is het buigen of barsten. Bij een stomp voorwerp blijft het oog gesloten, maar wordt samengeperst. Gevolg: de spiertjes in het oog waarmee de ooglens 'scherpstelt' kunnen scheuren. De ooglens kan verplaatsen. Er kan een hoge oogboldruk ontstaan, die tot vermindering van het gezichtsvermogen leidt. De iris kan scheuren. Dat geldt ook voor het vaatvlies, dat onder het netvlies ligt. Vaak scheurt daarbij de 'gele vlek' of macula in het oog. Dat is het 'centrale deel' van het oog, waar we het meest mee zien. Door deze schade kan 90% van het gezichtsvermogen verloren gaan.

Overigens treden er ieder jaar ook door champagnekurken oogletsels op, hetzij door te vroeg losmaken van de metalen beschermsluiting in de warme woonkamer of door (per ongeluk) richten op omstanders.

5. Scherp letsel

Is het projectiel scherp dan kan het oog openscheuren. Afhankelijk van de omvang, massa en snelheid van het projectiel lopen oogstructuren gevaar. Dan helpt alleen een snelle oogoperatie om het voorwerp uit de oogbol te verwijderen.

6. Tatoeageletsel

Blijvende huidtatoeage kan optreden indien kruitresten niet adequaat uit de huid verwijderd worden.

7. Psychisch letsel

Extra aandacht voor het psychisch letsel na vuurwerk is nodig bij de jongste slachtoffertjes die als onschuldige omstanders geraakt worden. Posttraumatisch stresssyndroom is een laat gevolg.

Zet een vuurwerkbril op

In afwachting van de politieke stellingname en regelgeving, raden de oogartsen iedereen aan tijdens de komende jaarwisseling de straat op te gaan met een speciale vuurwerkbril op. Deze vuurwerkbril wordt door diverse oogartsen, ziekenhuizen, opticiens in deze periode gratis weggegeven of kost een paar euro bij één van de vuurwerkverkooppunten.

Firegoogs vuurwerkbril verkooppunten in Amstelveen:

Opsis oogartsen Praktijk

Westelijkhalfrond 105

1183 HR, Amstelveen

Marks Tabakshop

Amsterdamseweg 149

1182 GT, Amstelveen

Profile van Nieuwkerk

Johan Calvijnlaan 2-4

1185 BL, Amstelveen