Nieuw pneumokokkenvaccin voor kinderen in Nederland vanaf 2024

Eerder dit jaar adviseerde de Gezondheidsraad om gebruik te maken van een nieuw pneumokokkenvaccin voor kinderen, het zogenoemde PCV13 of PCV15. De inzet van een van deze vaccins behaalt meer gezondheidswinst tegen pneumokokken dan het huidige vaccin.

Staatssecretaris Maarten van Ooijen (VWS) neemt het advies van de Gezondheidsraad over en is erin geslaagd hiervoor het benodigde geld vrij te maken. Dit houdt in dat vanaf de zomer van 2024 de eerste kinderen naar verwachting worden gevaccineerd met een van deze nieuwe, betere vaccins.

(Foto Martijn Beekman - 2022)

Maarten van Ooijen (ChristenUnie) staatssecretaris van Volksgezondheid, Welzijn en Sport
Welke van de vaccins straks wordt aangeboden, PCV13 of PCV15, is afhankelijk van de uitkomst van de aanbesteding die het RIVM in opdracht van staatssecretaris Van Ooijen uitvoert. De pneumokokkenvaccinatie beschermt tegen de meest voorkomende typen pneumokokken. Baby's krijgen in hun eerste levensjaar 3 prikken. Pneumokokken kunnen middenoorontsteking, bijholteontsteking en bronchitis veroorzaken, maar kunnen ook leiden tot ernstige longontsteking, hersenvliesontsteking of bloedvergiftiging.

Locatiewijziging griepvaccinatie zwangere vrouwen zonder medische indicatie. Met ingang van dit jaar krijgen zwangere vrouwen zonder medische indicatie (vanaf 22 weken zwangerschap) de mogelijkheid om de griepprik bij het consultatiebureau te halen in plaats van bij de huisarts. Op advies van het RIVM is ervoor gekozen om de maternale griepvaccinatie op dezelfde manier aan te bieden als de maternale kinkhoestvaccinatie. Zwangere vrouwen met een medische indicatie krijgen een uitnodiging voor de griepprik bij de huisarts, zoals zij gewend zijn.

Vaccinatiegraad 2022. Het Nivel onderzoekt in opdracht van het RIVM jaarlijks de vaccinatiegraad van het Nationaal Programma Grieppreventie (NPG) en het Nationaal Programma Pneumokokkenvaccinatie voor Volwassenen (NPPV). In 2022 heeft 56,8% van de doelgroep een griepvaccinatie gehaald. Dit is lager dan in 2021 (58,3%), maar hoger vergeleken met de cijfers vóór de coronapandemie in 2019 (52,6%). In 2022 heeft 63% van de NPPV-doelgroep een vaccinatie gehaald, in tegenstelling tot 74,1% in 2021. Omdat voor de NPPV jaarlijks een ander leeftijdscohort wordt uitgenodigd, is een goede vergelijking tussen de jaren niet mogelijk.



Streptococcus pneumoniae, of pneumococcus, is een Gram-positieve (bacteriën die een positief resultaat opleveren in de Gramkleuringstest, die traditioneel wordt gebruikt om bacteriën snel in twee brede categorieën in te delen op basis van hun type celwand), bolvormige bacterie, alfa-hemolytisch lid van het geslacht Streptococcus. Ze worden meestal in paren aangetroffen (diplococcen) en vormen geen sporen en zijn niet beweeglijk. Als een belangrijke menselijke pathogene bacterie werd S. pneumoniae aan het einde van de 19de eeuw erkend als een belangrijke oorzaak van longontsteking, en is het onderwerp van veel humorale immuniteitsstudies.

Streptococcus pneumoniae komt asymptomatisch voor bij gezonde dragers die doorgaans de luchtwegen, sinussen en neusholte koloniseren. Bij gevoelige personen met een zwakker immuunsysteem, zoals ouderen en jonge kinderen, kan de bacterie echter pathogeen worden en zich naar andere locaties verspreiden om ziekten te veroorzaken. De ziekte verspreidt zich door direct contact van persoon tot persoon via ademhalingsdruppeltjes en door automatische inenting bij personen die de bacterie bij zich dragen in de bovenste luchtwegen. Het kan een oorzaak zijn van neonatale infecties.

Vanaf 2014 was bekend dat ongeveer 80 soorten bacteriën in staat waren tot transformatie, ongeveer gelijk verdeeld tussen grampositieve en gramnegatieve bacteriën; het aantal kan een overschatting zijn, aangezien verschillende rapporten door afzonderlijke artikelen worden ondersteund. Transformatie tussen grampositieve bacteriën is onderzocht bij medisch belangrijke soorten zoals Streptococcus pneumoniae, Streptococcus mutans, Staphylococcus aureus en Streptococcus sanguinis en bij grampositieve bodembacteriën Bacillus subtilis, Bacillus cereus.

De Gezondheidsraad heeft op 28 februari 2018 het advies uitgebracht om aan ouderen vanaf 60 jaar vaccinatie aan te bieden met het vaccin PPV23, dat beschermt tegen 23 relatief veel circulerende typen pneumokokken. Deze vaccinatie zou iedere 5 jaar herhaald moeten worden tot en met de leeftijd van 75 jaar. Lees ook: Pneumokokkenvaccinatie factsheet van het RIVM.