'Patria o Libertad' tentoonstelling in het Cobra Museum

¡Patria o Libertad!

Over vaderlandsliefde, immigratie en hedendaags populisme. 19.02 – 08.05 2011 Tentoonstelling in het kader van de Cobra Contemporary programmering.

¡Patria o Libertad! is een kritische tentoonstelling met videowerken van internationale kunstenaars. De tentoonstelling gaat over een belangrijke uitdaging van deze tijd: de algemene opleving van vaderlandsliefde en nationalisme.

Versterkt door de combinatie van immigratie, mondialisering en de economische recessie leven momenteel vormen van vaderlandsliefde en nationalisme op die wereldwijd zorgen voor sociale en politieke instabiliteit, onrust en onverdraagzaamheid. ¡Patria o Libertad! verkent de complexiteit van deze beide begrippen aan de hand van het werk van 22 hedendaagse kunstenaars.

De deelnemende kunstenaars, verdeeld naar vier thema’s:

Eert uw volkslied: Adel Abidin, Nezaket Ekici, Karlo Ibarra, Kaoru Katayama,

Santiago Sierra;

Zwaaien met de vlag: Marc Bijl, Ross Birrell, Jen DeNike, Johanna Reich,

Krisdy Shindler;

Bejubel de held: ANTUAN, Alexander Apóstol, Iván Candeo, DEMOCRACIA,

Carlos Motta, Katri Walker;

Vertel ons een verhaal: Maja Bajevic, Yael Bartana, Emilio Chapela, Elena Kovylina, Shahzia Sikander, José Angel Toirac

De wijze waarop invulling wordt gegeven aan patriottisme en nationalisme vormt een belangrijk element bij het kanaliseren van frustraties die zich uiten in politiek en religieus fundamentalisme. Ze bepaalt bovendien hoe onder meer etnische conflicten gevoed worden en hoe wij de geschiedenis (her)interpreteren.

De Spaanse gastconservator Paco Barragán signaleert een opleving van patriottisme en de terugkeer naar nationale grondbeginselen als reactie op het verlies van identiteit in een seculiere moderne wereld. Neoconservatisme verleent een nieuw elan aan begrippen zoals thuishoren, vaderland en natie, vooral nu immigratie wereldwijd uitmondt in oplopende spanningen tussen verschillende bevolkingsgroepen, en mondialisering en economische recessie het probleem versterken.

De geschiedenis voltrekt zich in een hoog tempo: de macht van de soevereine ‘natiestaat’ loopt ten einde, landen en leiders kunnen anderen geen systeem meer opleggen vanuit hun overtuigingen. Deed nationalisme zich voorheen vooral gelden als de vastgestelde grenzen van een land moesten worden verdedigd, tegenwoordig zijn patriottisch gedrag en het onverbloemd tonen van vaderlandsliefde een belangrijke factor geworden.

¡Patria o Libertad! houdt zich bezig met het complexe begrip nationale identiteit. Het bestaan van nationale identiteiten wordt door sommigen sterk betwijfeld en door anderen bevlogen verdedigd.

In ¡Patria o Libertad! komen verschillende vormen van vaderlandsliefde aan de orde, waarvan sommige goedaardig en geruststellend zijn, en andere juist verontrustend in hun onverdraagzaamheid. In de tentoonstelling worden vier thema’s behandeld die elk ingaan op de begrippen vaderlandsliefde en nationalisme:

Deel 1 - Eert uw volkslied, bestaat uit een serie videokunstwerken met als onderwerp volksliederen en andere gezangen die een belangrijke plaats innemen in patriottische verhalen.

Kunstenaars: Adel Abidin (Irak/Finland), Nezaket Ekici (Turkije/Duitsland), Karlo Ibarra (Puerto Rico), Kaoru Katayama (Japan/Spanje), Santiago Sierra (Spanje).

De Spaanse kunstenaar Santiago Sierra (1966, Madrid) presenteert twee ironische en scherpzinnige geluidsopnames over Europa en de toekomst daarvan als hypothetisch gemenebest. Op de A-kant van Europe Lp worden doorlopend de volksliederen van de 27 lidstaten van de Europese Unie door elkaar gespeeld; op de B-kant wordt het volkslied van de Europese Unie doorlopend achterstevoren afgespeeld. De oorspronkelijke oorlogszucht en praal maken plaats voor onzin en kakofonie, wat kan worden opgevat als een metafoor voor de impasse waarin de Europese Unie zich bevindt. (Europe Long Play, 2009, LP)

 Deel 2 - Zwaaien met de vlag, bestaat uit een aantal performances waarin de vlag als patriottisch rekwisiet het leitmotiv is.

Kunstenaars: Marc Bijl (Nederland), Ross Birrell (Schotland), Jen DeNike (Verenigde Staten), Johanna Reich (Duitsland), Krisdy Shindler (Canada).

 De Duitse Johanna Reich (1977, Minden) levert een eenvoudige, maar uitdagende performance af: gekleed in het zwart, rood en geel van de Duitse vlag verft ze de muur en de monitor in dezelfde kleuren. Op een gegeven moment klimt Reich op de monitor en verdwijnt ze gedeeltelijk in het schilderij. Dit ‘monument’ is een metafoor voor de manier waarop individualiteit moet worden opgeofferd als reactie op een gedeelde, collectieve persoonlijkheid. (Monument, 2009, DVD)

Deel 3 - Bejubel de held, bestaat uit werken die draaien om diverse helden en personages met een vaderlandslievende reputatie uit heden en verleden.

Inercia from Ivan Candeo on Vimeo.

Video van Iván Candeo: ' Inercia' (Traagheid)

Kunstenaars: ANTUAN (Cuba/Verenigde Staten), Alexander Apóstol (Venezuela/Spanje),

Iván Candeo (Venezuela), DEMOCRACIA (Spanje), Carlos Motta (Colombia/Verenigde Staten), Katri Walker (Schotland).

Het Spaanse kunstenaarscollectief DEMOCRACIA, dat is opgericht door Iván López (1970, Madrid) en Pablo España (1970, Madrid), houdt zich bezig met kunst met sociaal-politieke ideeën als uitgangspunt. Voor dit project heeft DEMOCRACIA samengewerkt met de ‘Ultramarines’, een fanatieke supportersgroep van het Franse voetbalteam Girondins uit Bordeaux.

Tijdens de wedstrijd tegen Stade Rennais op 27 september 2009 werden er verschillende politieke en filosofische uitspraken getoond op de spandoeken, vlaggen, posters en dergelijke in het stadion. Sport is het medium bij uitstek om de gemeenschapszin van een natie te kanaliseren. (Ne vous laissez pas consoler, 2009, DVD)

Deel 4 - Vertel ons een verhaal, houdt zich bezig met verhalen uit het hedendaagse patriottische discours.

Kunstenaars: Maja Bajevic (Bosnië), Yael Bartana (Israël), Emilio Chapela (Mexico), Elena Kovylina (Rusland), Shahzia Sikander (Pakistan), José Angel Toirac (Cuba).

Wall and Tower van Yael Bartana (1970, Moshav Kfar Yehezkel, Israël) is de voortzetting van het eerdere werk Nightmares, 2007, waarin een jonge linkse actievoerder drie miljoen Joden ertoe

aanspoort terug te keren naar Polen. In Wall and Tower zien we de vervulling van dit streven: er wordt een kibbutz gebouwd op de plaats van het toekomstige Museum voor de Joodse Geschiedenis. Bartana verwijst naar de bouwmethode door Joodse immigranten/kolonisten in Palestina in de jaren 1930: nederzettingen met een omheining en een toren die haastig gebouwd werden aangezien de Ottomaanse wet verbood om reeds bestaande gebouwen te vernielen.

Het vreemde gebouw in Warschau is een vermenging van realiteit en fictie die aan het denken zet omtrent onderwerpen als kolonialisme, anti-semitisme, en (omgekeerd) nationalisme. (Wall and Tower, 2009, HD, 13’)

Opgenomen in de tentoonstelling:

Adel Abidin, Jihad (2006, DVD), ANTUAN, Left, Right (2010, DVD), Alexander Apóstol, Yamaikaleter (2010, HD), Maja Bajevic, Double Bubble (2001, DVD), Yael Bartana, Wall and Tower (2009, HD), Marc Bijl, Free Trade (2004, DVD) en No Future... Just Another Flag (2004), Iván Candeo, Inertia (2009, DVD), Emilio Chapela, Hello Chicago (2010, DVD), DEMOCRACIA, Ne vous laissez pas consoler (2009, DVD), Jen DeNike, Flag Girls (2007, DVD), Nezaket Ekici, National Anthems (2005, DVD), Kaoru Katayama, Walking Song (2009, DVD), Elena Kovylina, Love After the Cold War (2006, DVD), Carlos Motta, Where do I stand? Left, Right Or the Human Kind? (2008, DVD),

Johanna Reich, Monument (2009, DVD), Krisdy Shindler, Fanfare for the Common Man (2010, DVD), Santiago Sierra, Europe Long Play (2009, LP overgezet naar CD), Shahzia Sikander, Bending the Barrels (2009, DVD), José Angel Toirac, OPUS (2005, DVD), Katri Walker, Sometimes it makes me wonder what I fought for (2009, DVD). De films Spiegel van Holland (1950) van Bert Haanstra en de Leugen (2010) van Robert Oey. Er zijn Nederlandse vertalingen beschikbaar van het filmmateriaal.

De randprogrammering bij ¡Patria o Libertad! wordt bekendgemaakt via:

www.cobra-museum.nl en www.denieuweliefde.com