Start van het meerjarig onderzoeksprogramma post-COVID

Minister Kuipers van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) kondigt de start van een nationaal expertisenetwerk post-COVID en een meerjarig onderzoeksprogramma post-COVID aan.

Het expertisenetwerk en het onderzoeksprogramma vallen onder het programma ‘Onderzoek en kennisdeling post-COVID’ waarvoor € 32 miljoen extra beschikbaar wordt gesteld voor de periode 2023 tot en met 2026. Het programma moet ervoor zorgen dat kennis en expertise rondom post-COVID wordt vergroot en gedeeld, met als doel om perspectief te bieden aan mensen met post-COVID. ZonMw gaat dit programma de komende maanden verder ontwikkelen.

Minister Kuipers: 'Post-COVID treft veel mensen en heeft een grote impact op hun leven. Het verandert de levens van mensen doordat het invloed kan hebben op de aandacht die ze kunnen besteden aan hun gezin, familie en vrienden en activiteiten zoals werk. Er is helaas nog veel onduidelijk over de diagnose en mogelijke behandeling van post-COVID. Ik hecht prioriteit aan het bieden van perspectief aan mensen met post-COVID. Daarom stel ik het programma Onderzoek en kennisdeling post-COVID op.'

(Foto Martijn Beekman/VWS - 2022)

Ernst Kuipers (D66) minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport
Nationaal expertisenetwerk post-COVID. Minister Kuipers heeft ZonMw gevraagd om een nationaal expertisenetwerk post-COVID op te zetten. Dit netwerk maakt zorg – voor met name patiënten met een complex ziektebeeld – in het kader van onderzoek mogelijk. Het expertisenetwerk dient als verbinder tussen relevante partijen, onderzoeksuitkomsten en opgebouwde expertise. Het doel van het netwerk is om effectieve behandelingen zo snel mogelijk terecht te laten komen bij patiënten en zorgprofessionals. Naast nationaal, legt het expertisecentrum ook de verbinding met de Europese kennisuitwisseling.

De afgelopen tijd heeft het ministerie met C-support, de Nederlandse Federatie van Universitair Medische Centra (NFU) en ZonMw gewerkt aan de vormgeving van dit nationaal expertisenetwerk post-COVID. Ook de Nederlandse Vereniging van Ziekenhuizen, Long Alliantie Nederland en de patiëntenverenigingen PostCovid NL en Long Covid Nederland zijn hierbij betrokken.

Meerjarig onderzoeksprogramma post-COVID. Het ministerie van VWS blijft intensief inzetten op onderzoek en zet via ZonMw een meerjarig onderzoeksprogramma uit. Het doel van het meerjarig onderzoeksprogramma is om meer te weten te komen over aanhoudende klachten na een besmetting met COVID-19. Het onderzoeksprogramma richt zicht op het ontwikkelen van kennis over de mechanismen die betrokken zijn bij post-COVID, het ontwikkelen van diagnostiek en behandeling en de optimalisatie van zorg.

Op dit moment is ZonMw een kennisagenda aan het opstellen, waaruit later dit jaar zal blijken welke kennis nog mist en (nog) niet onderzocht wordt. Hieruit zal blijken welk aanvullend onderzoek nodig is. Deze informatie zal helpen om het meerjarig onderzoeksprogramma vorm te geven. ZonMw is een financieringsorganisatie van innovatie en onderzoek in de gezondheidszorg, zoals bijvoorbeeld zorgevaluatie. Ze beheert ongeveer 90 subsidieprogramma's op de gebieden Wetenschap en Innovatie; Preventie; Zorg en welzijn en; Kwaliteit en doelmatigheid. Haar voornaamste opdrachtgevers zijn het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport en de Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek. De organisatie is een zelfstandig bestuursorgaan. Het bestuur bestaat onder anderen uit waarnemend voorzitter Huibert Pols en directeur Véronique Timmerhuis.

Post-COVID? Long COVID, een afkorting van "long-haul COVID", is de diagnose die wordt gegeven aan een reeks aandoeningen die worden gekenmerkt door langdurige, multisysteem-, vaak ernstige gezondheidsproblemen die aanhouden of verschijnen na de typische herstelperiode van COVID-19. Hoewel er onderzoeken naar lange COVID gaande zijn, bestaat er vanaf mei 2022 geen consensus over de definitie van de term.

Langdurige COVID kan meerdere orgaansystemen aantasten, waaronder aandoeningen van het ademhalings-, cardiovasculaire, gastro-intestinale en zenuwstelsel, geestelijke gezondheid, metabolisme, musculoskeletale pijn, bloedarmoede en inspanningsintolerantie/post-exertionele malaise. De meest gemelde symptomen van langdurige COVID zijn vermoeidheid en geheugenproblemen. Veel andere symptomen zijn ook gemeld, waaronder malaise, hoofdpijn, kortademigheid, anosmie (reukverlies), parosmie (vervormde geur), ageusie (vervorming of verlies van smaak), spierzwakte, lichte koorts en cognitieve disfunctie.

Schattingen van de prevalentie van lange COVID variëren op basis van definitie, bestudeerde populatie, bestudeerde tijdsperiode en methodologie, en variëren over het algemeen tussen 5% en 50%. In sommige landen en jurisdicties zijn gezondheidssystemen gemobiliseerd om met deze groep patiënten om te gaan door gespecialiseerde klinieken op te richten en advies te geven.

Vanaf 2022 zijn er geen tests of biomarkers om long-COVID te diagnosticeren en geen therapieën om het te behandelen. Over het algemeen wordt het standaard beschouwd als een diagnose van uitsluiting. In maart 2023 bleek behandeling met nirmatrelvir binnen 5 dagen na de eerste infectie het risico op langdurige COVID te verminderen.