Vaccinatieonderzoek bij senioren

De pneumokok is een bacterie die in de keel leeft en daar doorgaans geen kwaad doet. Maar soms kan de bacterie vanuit de keel toeslaan en longontsteking of nekkramp veroorzaken. Kleine kinderen worden sinds twee jaar tegen pneumokokken ingeënt. Jaarlijks krijgen een kleine 50 duizend mensen longontsteking door de pneumokokkenbacterie. Van hen overlijdt 10%. Bij senioren en risicopatienten kan de sterfte zelfs 30 tot 50% bedragen. Daarom is preventie belangrijk.

(Wikipedia - 2008)

Streptococcus pneumonaiae

De pneumokokkenbacterie veroorzaakt onder meer infecties als longontsteking, hersenvliesontsteking en bloedvergiftiging. Bij één op de drie patiënten met longontsteking is de pneumokokkenbacterie de veroorzaker. Geschat wordt dat elk jaar ongeveer 48.000 patiënten longontsteking krijgen door de pneumokokkenbacterie, waarvan 10% overlijdt. Maar liefst één op de honderd 65-plussers krijgt een infectieziekte veroorzaakt door deze bacterie. De sterfte veroorzaakt door pneumokokken kan bij senioren en risicopatiënten 30 tot 50% bedragen. Preventie is dus belangrijk.

Vaccin

Er is al een vaccin tegen de pneumokokkenbacterie (het 23-valente polysacharide vaccin), maar dit is niet voldoende effectief gebleken. Aan kinderen wordt via het Rijksvaccinatieprogramma een nieuw vaccin gegeven: het 7-valente pneumokokken conjugaat vaccin (Prevenar). We verwachten dat een variant van dit vaccin (13-valente pneumokokken conjugaat vaccin) bescherming kan bieden tegen de pneumokokkenbacterie bij 65-plussers. Dit vaccin wordt nu onderzocht.

Het vaccinatieonderzoek heet het CAPITA onderzoek en wordt uitgevoerd door het Julius Centrum, onderdeel van het Universitair Medisch Centrum Utrecht, in samenwerking met het Spaarne Ziekenhuis Hoofddorp.

Streptococcus pneumoniae

In 1881, het organisme, dan wel bekend als de pneumococcus voor zijn rol als etiologische agent van longontsteking, werd voor het eerst geïsoleerd gelijktijdig en onafhankelijk door het Amerikaanse legerarts George Sternberg en de Franse chemicus Louis Pasteur.

Het organisme werd omschreven als Diplococcus pneumoniae vanaf 1926 vanwege zijn karakteristieke Gram-gekleurd sputum. Het werd omgedoopt Streptococcus pneumoniae in 1974 vanwege de groei van de ketens in vloeibare media.

Pneumoniae heeft een centrale rol gespeeld bij het aantonen dat genetisch materiaal bestaat uit DNA. De ziektebeelden die Streptococcus pneumoniae kan veroorzaken, zijn onder andere : longontsteking, bijholteontsteking, artritis, nekkramp (meningitis), oorontsteking, sepsis, en buikvliesontsteking. Deze aandoeningen kunnen voorkomen bij mensen met een verminderde weerstand maar meestal is hiervoor geen duidelijke aanleiding aanwijsbaar.

De pneumokok

Ook kinderen en ouderen hebben een groter risico ziek te worden. Vooral longontsteking, sepsis en meningitis door de pneumokok eisen ieder jaar ook in Nederland nog enige tientallen doden.

Mensen zonder een functionerende milt vormen een risicogroep omdat bij een aantal van hen een pneumokokkeninfectie snel en zeer ernstig kan verlopen. Behandeling is goed mogelijk met antibiotica, mits er vroeg genoeg aan de diagnose wordt gedacht. Er bestaat een polyvalent vaccin dat bescherming biedt tegen ca. 90% van de ca 90 bekende serotypen van de bacterie. Dit wordt nog niet algemeen gebruikt. Of het bij iedereen even werkzaam is niet zeker.