Voorstel om PFAS-stoffen te verbieden in de EU

Op 7 februari 2023 publiceerde ECHA (European Chemicals Agency), het Europese chemicaliënagentschap, het voorstel voor een Europees verbod op de productie, gebruik, verkoop en import van ongeveer 10.000 PFAS (Per- en polyfluoralkylstoffen ) (per- and polyfluoroalkyl stoffen) – meldt het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM).

Het doel is om te voorkomen dat PFAS in het milieu terechtkomen. PFAS worden gebruikt in tienduizenden producten zoals mobiele telefoons, windturbines, cosmetica, zonnepanelen, medische toepassingen en regenjassen. Het voorstel voor zo’n verbod (een zogeheten ‘restrictievoorstel’) is opgesteld door Nederland, Duitsland, Denemarken, Noorwegen en Zweden. De planning is dat de Europese Commissie in 2025 een formeel voorstel doet aan de lidstaten. Het restrictievoorstel zal een van de meest omvangrijke chemische stoffenverboden ooit zijn in Europa. 

Grote impact. Door een verbod op PFAS (Per- en polyfluoralkylstoffen ) komen op termijn minder PFAS terecht in het milieu. Producten en processen zullen ook veiliger zijn voor de mens. Als de Europese Commissie dit voorstel overneemt, moeten bedrijven op zoek moeten naar alternatieven voor de ongeveer 10.000 PFAS in de toepassingen waarin deze PFAS zijn verwerkt. Vaak bestaan deze alternatieven nog niet en soms is het de vraag of een goed alternatief gevonden kan worden. Het formeel indienen van het restrictievoorstel is op zichzelf al een belangrijk signaal voor bedrijven om te kiezen voor alternatieven voor PFAS.

Overgangsperiode. In het restrictievoorstel krijgen bedrijven, afhankelijk van de toepassing 1,5 tot maximaal 12 jaar de tijd om een alternatief te introduceren. Deze termijnen hangen af van de beschikbaarheid en toepasbaarheid van alternatieven voor PFAS. Het voorstel is opgesteld op basis van de Europese REACH (Registration, Evaluation, Authorisation and restriction of Chemicals )-verordening die geldt voor chemische stoffen. Voor actieve stoffen in gewasbeschermingsmiddelen, biociden en (dier)geneesmiddelen zal nog op basis van regelgeving voor die specifieke toepassingen worden bekeken in hoeverre PFAS verboden kan worden. 

Lang proces. Aan het restrictievoorstel is een aantal jaren gewerkt, onder leiding van Nederland en Duitsland. 13 januari 2023 dienden de vijf landen het voorstel formeel in bij ECHA en vandaag is dat voorstel gepubliceerd. ECHA (European Chemicals Agency) start op 22 maart 2023 de formele consultatie over het restrictievoorstel. Tijdens deze consultatie kunnen betrokkenen aanvullende informatie indienen, bijvoorbeeld om te onderbouwen waarom het voorstel op een bepaald punt zou moeten worden aangepast. De wetenschappelijke comités van ECHA beslissen of deze aanvullende informatie leidt tot aanpassingen in het voorstel. Daarna dient ECHA het definitieve voorstel in bij de Europese Commissie. De verwachting is dat de Europese Commissie in 2025 besluit over het PFAS-verbod.  

Voortrekkersrol Nederland en Duitsland. Nederland heeft in Europa het initiatief genomen om te komen tot dit restrictievoorstel. Het ministerie van Infrastructuur en Watermanagement (IenW [Infrastructuur en Waterstaat]) heeft Bureau REACH van het RIVM de opdracht gegeven om het voorstel namens Nederland op te stellen. Vier andere landen (Denemarken, Duitsland, Zweden en Noorwegen) zijn hierbij aangesloten waarbij Nederland en Duitsland samen een coördinerende rol hadden.